بانک‌ها نقشی در قیمت‌گذاری ندارند

‌سرویس اقتصادی_شیرین سعیدی

اما هم‌زمان با رکود این بازارها، بازار طلا به دلیل وجود بخش‌های تخصصی‌تر در بازار سرمایه همچنان جذابیت‌های خودش را حفظ کرده است. بازار طلا به دلیل وجود سکه و ابزارهای مبتی برفروش آتی همچنان جذابیت خود را حفظ کرده است. این در حالی است که خرید و فروش سکه در بازار آزاد با رکود نسبی روبروست اما فروش سکه و طلا در بازار سرمایه و بورس کالا با استفاده از ابزارهایی از جمله «گواهی سپرده سکه طلا» همچنان ادامه دارد. پیش از سکه در  بورس کالا به شیوه فروش آتی هم انجام می‌شد اما بنا به دلایلی متوقف شد. اما فروش یکه با گواهی سپرده سکه طلا ادامه پیدا کرد.    

یکی از دلایل توقف فروش آتی سکه این بود که چون با ابزارهای خاصی انجام می‌شد حق فروش سکه می‌توانست خرید و فروش شود و بنابراین این احتمال وجود داشت که سفته‌بازی و سوداگری در این بخش دوباره بیدار شود به همین دلیل این ابزار متوقف شد و گواهی سپرده سکه طلا با شرایطی مشابه اما شفاف‌تر جایگزین آن شد. مهترین مزیت گواهی سپرده سکه طلا این بود که اجازه سوداگری و سفته‌بازی را به حداقل می‌رساند و اجازه به اصطلاح حباب‌سازی را به افراد نمی‌دهد. 

عملکرد گواهی سپرده سکه طلا

گواهی سپرده طلا اینگونه تعریف شده است: «گواهی سپرده سکه طلا یکی از ابزارهای مالی است که از سال 94 برای افزایش امنیت و آرامش خاطر سرمایه‌گذاران، کشف قیمت رسمی سکه و شفافیت به وجود آمد. گواهی سپرده اوراقی است که دارنده آن نسبت به دارایی ذکر شده در آن مالکیت دارد.

بنابراین گواهی سپرده سکه طلا بیانگر مالکیت صاحب آن به سکه‌های طلایی است که در انباری سپرده‌گذاری شده، پشتوانه این مالکیت هم رسیدی است که پس از تحویل توسط انباردار به سرمایه‌گذار داده می‌شود. به همین دلیل مقدار طلای خریداری شده و مکان انبار در گواهی سپرده سکه طلا باید آورده شود.

اما در مورد گواهی سپرده طلا یک نکته بسیار مهم وجود دارد. چراکه اوراق گواهی سپرده سکه امکان انتقال به غیر را ندارند و تنها به شخصی که با مشخصات اوراق تطبیق داشته باشد، تحویل داده می‌شوند. 

بنابراین در صورت گم شدن یا دزدیده شدن این اوراق مشکلی پیش نمی‌آید و یکی از مزیت‌های گواهی‌های سپرده طلا همین اطمینان و عدم وجود دغدغه و نگرانی از دزدیده شدن است.»

گرانی سکه از کجاست

در روزهای اخیر پس از افزایش قیمت سکه در بازار آزاد اخباری در بازار شایع شد مبنی بر اینکه بانک‌های عامل فروش سکه در افزایش قیمت دست دارند. در حال حاضر چهاربانک، رفاه کارگران، ملت، صادرات و سامان عامل تحویل سکه بر اساس گواهی سپرده سکه طلا هستند. 

این موضوع به آن معناست که بانک‌ها فقط براساس برگه گواهی که به نام فرد صادر شده همراه با کارت شناسایی فرد مورد نظر سکه را تحویل افراد بدهد.

 بنابراین باتوجه به نحوه شناسایی فرد و به نام بودن برگه سپرده گواهی، بانک نمی‌تواند تغییر در قیمت یا تعداد سکه‌های تحویل شده به خزانه بانک ایجاد کند. نه سکه‌ها قابل خرید و فروش بدون برگه گواهی سپرده در بازار آزاد هستند و نه می‌توانند به یک فرد بیش از تعداد برگه‌های گواهی سپرده سکه واگذار کنند. 

بنابراین بانک‌ها حتی اگر عامل توزیع و عرضه سکه باشند به هیچ وجه حق دخالت و دخل و تصرف در تعداد، قیمت یا هر موضوع دیگری که مربوط به سکه‌ها باشند ندارند. 

فروش سکه‌های گواهی سپرده شیوه خاصی دارد که قابل تغییر نیست و فقط قابل تسلیم به فرد حقیقی است. بنابراین احتمال سفته‌بازی یا بازی با قیمت‌ سکه برای افزایش قیمت به حداقل می‌رسد. 

قانون فروش سکه

در چارچوب قانونی تعریف شده توسط بورس کالای ایران، بانک ها به عنوان انبار دار سکه طلا از مشتریان و متقاضیان سپرده گذاری سکه طلا، سکه را به امانت دریافت و برای آنان قبض انبار موقت گواهی سپرده صادر می کنند.

بورس کالای ایران قبض‌های موقت سکه‌های سپرده‌گذاری و ثبت شده در سامانه بورس را تبدیل به گواهی سپرده سکه کرده و با نماد بانک دریافت کننده سکه به پرتفوی بورسی فرد سپرده‌گذار اضافه می‌کند. 

بنابراین نماد سکه موجود در تابلوی بازار به نام یک بانک به هیچ وجه به معنای مالکیت آنها توسط بانک ها نیست بلکه به معنای بانک محل انبارداری اصل سکه‌های طلاست.  

با توجه به فرآیند فوق بانک ها نقشی در خرید سکه فیزیکی از بازار طلا و یا فروش آن در بورس نداشته و نمی توانند در کنترل قیمت و یا افزایش آن نقش موثری ایفا کنند.

شایعه اینکه بانک‌های عامل از جمله بانک رفاه کارگران عامل افزایش قیمت در بازار سکه و طلا هستند به نظر می‌رسد خبری بی‌اساس و کذب باشد. معاملات سپرده‌گواهی سکه سازوکار قانونی در خارج از سیستم بانکی و در بورس کالا دارد که به آسانی قابل تغییر و به اصطلاح دستکاری نیست. 

بیش از هر چیز به نظر می‌رسد برخی سفته‌بازان و سودجویان از این موقعیت که در بازارهای ارز و سکه (در بازار آزاد) رکود وجود دارد و بانک مرکزی نیز به عنوان توزیع کننده اصلی طلا و سکه و همچنین ارز بازار را قدرتمندانه کنترل می‌کند، سعی در گل‌آلود کردن آب و سودجویی دارند.