صادرات دام همچنان ممنوع است/مازاد دام به ضرر دامدار و مصرف کننده است

گروه اقتصادی مستقل آنلاین- شیرین سعیدی

سال گذشته و پس از تلاطم‌هایی که در بازار گوشت قرمز به وجود آمد و به یکباره قیمت آن بالا رفت، وزارت صنعت و تجارت به عنوان توزیع کننده این مشکل را از ناحیه تولید و عرضه دانست و (وزارت جهاد کشاورزی و تولیدکنندگان داخلی) و چاره آن را نیز در واردات تشخیص داده شد.

وزارت جهاد نیز طبق روال عادی با اعلام اینکه در این مقطع نیاز داخل ارجحیت دارد، با نامه‌نگاری به وزارت صنعت اعلام کرد که از صادرات برخی از اقلام کشاورزی مانند برخی از اقلام صیفی‌جات و گوشت قرمز و دام پرواری جلوگیری کند. طبیعی است که با این اعلام، بی‌درنگ وزارت صنعت و تجارت و معدن صادرات دام زنده را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد.

اما پس از گذشت چندین ماه با وجود آرام شدن بازار و رسیدن قیمت به حد معقول اجازه صادرات برای صادرات دام زنده و به خصوص دام پرواری سنگین آزاد اعلام نشد. این در حالی است که در سال‌های گذشته با گذاشتن برخی شروط مانند واردات گوشت در ازای صادرات دام زنده این مشکل را حدود زیادی حل می‌کردند. اما امسال با وجود گذشتن حدود 8 ماه از سال و تغییر شرایط، آرام شدن بازار، تعدیل قیمت گوشت اما همچنان اجازه صادرات دام زنده به صادرکنندگان دام زنده (سبک و سنگین) داده نمی‌شود.        

این در حالی‌ست که دام پرواری بیش از مقدار مورد نیاز در بخش تولید مانده و این موضوع باعث شده تا نگهداری دام پرهزینه شود و در عین حال به دلیل اینکه دامدار برای دام‌پروار شده هزینه‌ کرده است حاضر نباشد دام را به قیمت پایین‌تر کند و امکان صادرات نیز وجود ندارد. باوجود تقاضاهای مکرر شورای تامین دام کشور برای حل مشکل دام مازاد صادراتی که هر روز هم به تعداد آنها افزوده می‌شود، فکری نشده است. حال تولیدکنندگان با ذکر دلایل و آمار اعلام کرده‌اند که می‌توانند هم دام را به قیمت ارزان‌تر به متقاضی داخلی عرضه کنند و هم می‌توانند صادرات دام زنده دوباره از سر گرفته شود. اما تا به این لحظه وزارت جهاد کشاورزی به عنوان درخواست‌کننده و وزارت صنعت و بازرگانی به عنوان دهنده مجوز و عمل‌کننده هیچ پاسخی به این تقاضاهای مکرر نداده‌اند.

این در حالی است که عبدالامیر نیرومند، مدیر امور دام جهاد استان خوزستان، در گفت‌وگو با مستقل آنلاین اعلام کرد: صادرات دام زنده نیازمند اجازه وزارت صنعت و معدن و تجارت است و تاکنون هیچ اجازه‌ای مبنی بر آزاد بودن صادرات یا اعلام زمانی در آینده برای آزاد شدن صادرات اعلام نشده است.          

مازاد دام خطرناک است

داستان صادرات دام زنده و موانع آن چندسالی است که به همین شکل تکرار می‌شود. هر سال موضوع پیچیده‌تر شده و هزینه دام‌داران نیز افزایش پیدا می‌کند. متاسفانه اعلام ممانعت از صادرات با سرعت و زمانی که قرار است این ممانعت برداشته شود به دلایل مختلف با کمترین سرعت انجام می‌شود و هزینه‌آن نیز بردوش بخش خصوصی و دامداران است.

منصور پوریان رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور وضعیت کنونی دامداران و پرواربندان دام زنده را ناخوشایند توصیف می‌کند و دراین‌ باره می‌گوید: تولیدکنندگان دام زنده ناامید هستند و هر روز هم مشلات جدیدی برایشان درست می‌شود. ماسفانه یا خوشبختانه با توجه به شرایط مراتع تولید دام خیلی خوب بوده و برای سال اینده هم خوب است، اما برای صادرات و رفع ممنوعیت‌ها هنوز هیچ اقدامی نشده و وزارت صنعت نیز به درخواست تولیدکنندگان پاسخی نداده است.

او اضافه می‌کند: زمانی صادرات ممنوع اعلام شد که تلاطم‌های ارزی وجود داشت و قیمت گوشت در داخل بالا رفت. اما حالا که قیمت ارز به ثبات نسبی رسیده و میزان تولید نیز بیش از حد مورد نیاز مصرف داخل است، باز هم ممنوعیت صادرات برداشته نمی‌شود.

رئیس شورای تامین‌کنندگان دام کشور در مورد روند ممنوعیت صادرات و تبعات بی‌توجهی به رفع این ممنوعیت می‌گوید: حدود یکسال‌ونیم از زمانی که ممنوعیت صادرات دام زنده اعلام شده می‌گذرد. در این مدت علاوه بر گوشت و دام زنده، صادرات برخی اقلام از جمله سبزیجات و صیفی‌جات ممنوع اعلام شد. در این مدت هم روند تولید دام افزایشی بوده و هم هزینه‌های پرورش دام برای صادرات رو به افزایش گذاشته است.

پوریان با اشاره به اینکه در این مدت قیمت تمام شده دام افزایش پیدا کرده و نگهداری از دام نیز با هزینه‌های فزاینده روبروست. توضیح می‌دهد: وزارت جهاد به عنوان متولی تولید و متقاضی صادرات یا ممنوعیت آن، برنامه‌ریزی برای میزان تولید، آمارها بر حسب جمعیت کشور و دام  زنده را دارد. اما در این مورد و برداشتن ممنوعیت صادرات  هیچ اقدام عملی تا کنون انجام نشده است. ترافیک دام پروار که فقط به منظور صادرات پرورش پیدا می‌کند خطرناک است.    

او اضافه می‌کند: در حال حاضر حدود 63 میلیون راس دام سبک در کشور وجود دارد که امسال بیش از 17 تا 18 میلیون راس به آن اضافه می‌شود کمه به طور قطع باید بخشی از آن صادر شود. جالب اینجاست که برنامه‌ریزی برای تولید دام و تعداد دام مولد و... همه چیز مشخص و برنامه‌ریزی شده و میزان نیاز داخل هم برآورد شده اما چرا برای صادرات مجوز صادر نمی‌شود معلوم نیست.

وزارت صنعت با طرح موافقت نکرده

بخش مهمی از ممنوعیت صادرات به دلیل میزان مصرف و افزایش قیمت در داخل است. در حالی که با توجه به شرایط فعلی (میزان واردات و تولید داخل) قیمت گوشت باید پایین‌تر از میزان فعلی آن باشد.

خلیل کریمی‌نسب نائب رییس مجمع ملی صادرات دام زنده و گوشت ایران معتقد است تا به امروز برنامه‌های وزارت صنعت و تجارت و جهاد کشاورزی برای کاهش قیمت مصرف کننده بوده است. او توضیح می‌دهد: در حال حاضر با توجه به میزان تولید داخل و ممنوعیت صادرات قیمت گوشت گرم باید بین 15 تا 20 هزار تومان ارزان‌تر باشد. حتی برای ارزان‌تر عرضعه شدن گوشت گرم در مبادی عرضه، طراحی و برنامه‌ریزی‌هایی نیز وجود دارد. اما اجرای آن مستلزم اجازه وزارت جهاد کشاورزی و صنعت و تجارت است.

او اضافه می‌کند: اجرای این طرح برای این وزارتخانه‌ها هزینه‌ای ندارد اما باعث می‌شود هم دامدارن بیش از این ضرر نکنند هم قیمت گوشت وارداتی ارزان‌تر شود و هم قیمت کل عرضه پایین‌تر بیاید. این طرح را به وزارت صنعت و معدن و تجارت ارائه شده اما تاکنون پاسخی از طرف وزارتخانه اعلام نشده است. هرچند این مشکل در بخش امور دام سازمان جهاد استان خوزستان مطرح شده اما همچنان پاسخی دریافت نشده است.

کریمی‌نسب می‌گوید: همزمان با ممنوعیت صادرات، افراد سودجو در حال سوء استفاده از این شرایط هستند دام زنده را خریداری می‌کنند و اقدام به قاچاق دام می‌کنند. به همین دلیل برخی تولید کنندگان برای سود بیشتر از عرضه دام در بازارهای داخلی خودداری می‌کنند. در صورتی که اگر وزارتخانه‌های صنعت و تجارت و جهادکشاورزی حاضر به همکاری باشند، این شرایط به نفع دامدار و همچنین مصرف کننده تغییر می‌کند.