شورای رقابت بازار خودرو را شوکه کرد؟! مشکلات اصلی چیست؟

به گزارش مستقل آنلاین؛ با توجه به انتشار قیمت‌های جدید خودروهای مونتاژی توسط شورای رقابت، شرکت‌های مونتاژکننده خودرو موظف شدند مبالغ اضافه دریافتی از مشتریان را مرجوع کنند

روز گذشته سخنگوی شورای رقابت ضمن اعلام موافقت کلی این شورا با موضوع «واردات خودرو در حد معقول»، با واردات خودروهای کارکرده مخالفت کرد و گفت: «مردم چه گناهی کردند که باید خودرو دست‌دوم کشورهای همسایه را سوار شوند؟ آیا این به غیرت ایرانی بر نمی‌خورد که خودرو دست‌دوم وارد کشور شود؟»

اسماعیل شجاعی همچنین با اشاره به قیمت‌گذاری شورای رقابت برای خودروهای مونتاژی اعلام کرد: «باتوجه به انتشار قیمت‌های جدید خودروهای مونتاژی توسط شورای رقابت، شرکت‌های مونتاژکننده خودرو موظف شدند مبالغ اضافه دریافتی از مشتریان را مرجوع کنند.»

این اخبار به‌ویژه خبرهای مربوط به کاهش ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومانی قیمت کارخانه‌ای برخی خودروهای چینی توسط شورای رقابت به ریزش شدید قیمت خودروهای چینی در بازار انجامید، تا جایی که قیمت برخی خودروهای چینی در بازار نیز ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان کاهش یافت. اما اظهارنظر سخنگوی شورای رقابت در مورد واردات خودرو در حالی است که هنوز موضوع تامین و تخصیص ارز برای واردات خودروهای نو هم حل نشده است.

در همین زمینه، علی قنبری؛ اقتصاددان و عضو هیات‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» با اشاره به نگرانی فعالان اقتصادی درخصوص تامین ارز مورد نیاز برای واردات خودرو، گفت: «نیاز ارزی واردات خودرو بدون تغییر در شرایط کلی اقتصاد کشور درخصوص افزایش درآمد ارزی، نگرانی‌هایی را به وجود آورده و این سوال مطرح شده است که آیا با زمینه‌سازی واردات خودرو باز هم شاهد شکل‌گیری یک بستر ویژه‌سازی ازسوی دولت خواهیم بود که عده‌ای خاص آن را به انحصار خود درخواهند آورد؟»

وی افزود: «تامین ارز موردنیاز واردات خودرو با منشأ داخلی و حمایت‌های دولتی باعث افزایش فشار بر طبقه‌های فرودست جامعه خواهد شد.»

قنبری تصریح کرد: «نباید برای تامین نیاز طبقه‌های مرفه جامعه، ارز دولتی با توجه همه محدودیت‌هایی که شاهد آن هستیم به واردات خودرو اختصاص داده شود.»

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با واردات خودرو مخالف هستید، گفت: «خیر! قطعا واردات خودرو می‌تواند بستر کاهش قیمت این کالا در بازار را فراهم آورد و این امر وعده دولت از ابتدای شروع فعالیت تیم فنی آن بوده است که متاسفانه در مهار تورم بازار موفق عمل نکرده‌اند.»

آیا قیمت‌گذاری خودروهای مونتاژی که عمدتا چینی هستند، می‌تواند به کنترل قیمت این خودروها در بازار بینجامد و اجازه ندهد که این خودروها در غیاب خودروهای وارداتی غیرچینی در بازار خودرو یکه‌تازی نکرده و قیمت‌های نجومی پیدا نکنند؟

در این خصوص راهکار موثر، حل‌وفصل موضوع ارز مورد نیاز برای واردات خودرو کامل (CBU) از دیگر کشورها، رقابتی‌کردن بازار با واردات خودروهای غیرچینی و تحت‌شعاع قرار دادن بازار این خودروهاست که اکنون حالت انحصاری پیدا کرده است. هرچند در این زمینه خلأ نظارتی هم به قیمت‌گذاری‌های غیرمنطقی و غیرواقعی این خودروها در برخی شرکت‌ها و نیز تعیین نرخ‌های نامعقول و نامتعارف برای آن‌ها در بازار دامن زده، اما چنان‌که تجربه نشان داده است؛ ممکن است واکنش عرضه‌کنندگان خودروهای مونتاژی به قیمت‌گذاری دستوری، عرضه قطره‌چکانی باشد که در آن صورت هم به جهش قیمت این محصولات در بازار دامن خواهد زد.

یکی از دغدغه‌های مسئولان، خرید حداکثری محصولات خارجی با کمترین هزینه ارزی است و به همین دلیل واردات خودروهای دست‌دوم در دستور کار قرار گرفته است. به نظر شما آیا سرعت بخشیدن به ترخیص و عرضه خودروهای وارداتی می‌تواند هیجانات بازار را کنترل کند؟

مشکلات اصلی موجود در صنعت و بازار خودرو، کیفیت پایین خودروها و قیمت نامتعارف آن‌ها در بازار آزاد است. البته عدم سرعت‌بخشی به ترخیص خودروهای وارداتی مربوط به یک‌سری مسائل و مشکلات بوده که به کمک دستگاه‌های مختلف باید این مشکلات حل شوند. ازجمله این مشکلات می‌توان به تایید استاندارد خودروهای وارداتی اشاره کرد که با مصوبه اخیر دولت در این خصوص، بسیاری از مشکلات و موانع بر سر واردات و ترخیص خودروها رفع و واردات تسهیل می‌شود.

برخی فعالان صنعت خودرو، واردات خودروهای دست دوم را هدررفت ارز و کاری غیرکارشناسی می‌دانند. اما فعالان بازار خودرو از نظر اقتصادی خودروهای دست‌دوم را مقرون به‌صرفه می‌دانند و معتقدند باید به‌جای واردات ۲۰۰هزار دستگاه خودرو نو، این ارز به واردات دوبرابری خودرو مستعمل اختصاص یابد. نظر شما در این خصوص چیست؟

برخی ازجمله سخنگوی شورای رقابت می‌گویند؛ خودروهای دست‌دوم کشورهای همسایه در شأن مشتریان ایرانی نیستند. اما سوال این‌جاست که مگر در کشور خود ما خودروهای پنج‌سال کارکرد داخلی که حتی قابل قیاس با خودروهای ده‌ساله خارجی نیستند را به دریا می‌ریزند یا اسقاط می‌کنند؟ اگر برخی افراد زمانی که طرحی می‌تواند گره از کار کشور باز کند، منافع گروهی را به منافع ملی ارجحیت ندهند، همه چیز درست می‌شود. از نظر بنده توازن عرضه و تقاضا، بازار را مدیریت می‌کند. جدا از آن‌که نگرانی ما درحال‌حاضر تامین ارز مورد نیاز واردات خودرو است. اما اهتمام ورزیدن دولت برای واردات خودروهای دست دوم کم‌کارکرد کاری کارشناسی و در راستای مدیریت عرضه و تقاضا در بازار است. درحال‌حاضر ما خودروهایی را که سفارش کشورهای حوزه خلیج فارس است وارد می‌کنیم که این کشورها استانداردهای مورد نظر خود را دارند. بنابراین عدم‌تطابق استانداردها تا حدودی کار ترخیص خودروها را با مشکلاتی مواجه می‌کند. در نهایت اما با اصلاح مصوبه اخیر، بسیاری از مشکلات حل و حتی لزوم داشتن استاندارد ایمارک برای خودروهای وارداتی نیز برداشته شده است.

فعالان بازار خودرو معتقدند صرف اعلام آزادسازی واردات خودرو و وعده واردات ۲۰۰هزار دستگاه محصول صفرکیلومتر طی مدت کوتاه، دیگر نمی‌تواند شرایط بازار را به وضعیت بسامان تغییر دهد. زیرا واردات خودرو در طول ۵ سال با توقف روبه‌رو بوده است. برای کاهش التهابات و جذابیت حضور سرمایه‌های سرگردان در بازار خودرو چه پیشنهادی دارید؟

زمانی جذابیت حضور در بازارهای خودرو کاهش می‌یابد که نوسانات نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی در مقابل ارزهای دیگر مدیریت شود. بازار طی سال با گفتاردرمانی به حال خود رها شده و نتیجه آن در سبد خانوار کاملا مشهود است. اما اکنون جریان واردات خودرو آغاز شده و با رفع مشکلات مختلف و تلاش‌های وزارت صمت و همکاری بانک مرکزی مشکل منابع ارزی به‌زودی رفع می‌شود. تنها راه تامین منابع ارزی برای واردات خودرو، همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد؛ استفاده از ارز افراد خارج از کشور و سایر ارزهایی است که منشأ داخلی ندارند. اگر مسئولان امر به این نتیجه نرسند، واردات خودرو هم مانند دیگر آزمون و خطاها که طی پنج سال گذشته اتفاق افتاده، با شکست روبه‌رو خواهد شد.

به عقیده برخی کارشناسان و فعالان بازار خودرو، تداوم روند کاهشی نرخ خودرو در بازارهای مصرف به‌دلیل محتمل شدن واردات و عرضه خودروهای دست‌دوم به بازار و نیز ورود شورای رقابت به بحث کنترل قیمت خودروهای چینی است. این واکنش بازار تا چه اندازه پایدار خواهد بود؟

این کار مانند تیغ دولبه‌ای است که اگر خوب اجرا شود؛ در بازار داخل موثر خواهد بود، ولی اگر بد اجرا شود؛ تاثیر منفی ایجاد می‌کند و حتی باعث می‌شود بعضی مدل‌های خودرو با افزایش قیمت هم مواجه شود. بازار خودرو دچار آشفتگی تقاضای مازاد است. البته عرضه سال گذشته و امسال با تکیه بر افزایش تولید، روند خوبی داشته است. اما از آن‌جا که خودرو نقش سرمایه‌ای دارد و افراد برای حفاظت اموال خود در برابر تورم خودرو می‌خرند، کسری تقاضا به تقاضای کاذب سوداگرانه نیز اضافه شده و تنش ایجاد کرده است.

مصائب صنعت خودرو باعث شده است تا فعالان بازار ممنوعیت پنج‌ساله واردات خودرو را در راستای حمایت از خودروسازان تلقی کنند. راهکار پیشنهادی شما برای کاهش تنش در بازار خودرو چیست؟

متقاضیان خرید خودروهای خارجی به مجوز واردات خودرو از سوی وزارت صمت دلخوش کرده‌اند و انتظار دارند در مراجعه به نمایشگاه‌ها بتواند نمونه صفرکیلومتر برندهای صاحب‌نام جهانی را خریداری کنند. راه‌حل سریع کاهش تنش بازار خودرو این است که واردات خودرو را در اولویت قرار دهیم. واردات خودرو باید با هماهنگی بانک مرکزی ادامه یابد تا شکاف عرضه و تقاضا از بین برود.

اگر این اتفاق بیفتد و سران سه قوه مجوزهای لازم برای آن را بدهند، شاهد کاهش التهاب بازار خودرو خواهیم بود. قطعا در کنار تولید باید حتما چند سالی واردات خودرو داشته باشیم تا بتوانیم بازار را مدیریت کنیم.