«ظریف» دیپلمات تر از «ماس»

خروجی این مصاحبه نکته چندان قابل توجهی برای رسانه ها نداشت جز یک موضوع "غیرمنطقی" که از زبان هایکوماس بیرون آمد و نشان داد سیاست خارجی کشورهای اروپایی تا چه اندازه در گرو برادر ناتنی بزرگترشان یعنی آمریکا است.

وزیر خارجه آلمان در بخشی از پاسخ‌های خود به خبرنگاران گفت: «ما به هیچ عنوان البته نمی‌پذیریم وقتی یک طرف تعهدات خود را انجام نمی‌دهد دیگری هم انجام ندهد». این گفته نشان می‌دهد که طرف‌های اروپایی به شکل اعم و آلمان به شکل اخص هنوز در شرایط انتخاب نهایی قرار نگرفته‌اند و اگر بگیرند بدون تردید انتخابشان آمریکا است چرا که اگر طرف آنان (آمریکا) تعهدات خود را انجام ندهد و در واکنش به آن، ایران نیز به تعهدات خود پایبند نباشد؛ آنگاه آنچه برای آلمان پذیرفتنی نیست ــ پایبند نبودن ایران به تعهداتش است و نه آمریکا!

آنچه مسلم است جنگ در خلیج فارس بیش از هرجا تاثیرات مخرب بر اقتصاد اروپا خواهد گذاشت، چه با افزایش قیمت نفت، دست آنان بیش از پیش زیر ساطور روسیه خواهد رفت و با کمترین اشتباه، این «پوتین» است که شیر گاز خود به روی اروپا را خواهد بست!

از سوی دیگر ذکر تعهد آلمان به امنیت اسرائیل یکی دیگر از مواردی است که هایکوماس برروی آن و آن‌هم در تهران دست گذاشت تا این کد را به جمهوری اسلامی بدهد که یکی از خط قرمزهای اصلی اروپا و آمریکا، اسرائیل و امنیت این رژیم است.

از این مصاحبه و همچنین بین سطور گفته‌های سران اروپایی قابل درک است که اتحادیه اروپا در مقابل اقدامات آمریکا فلج شده و قادر به برقراری «اینستکس» و قوام برجام نیست و مجموعه این کشورها با آن همه ژست‌های سیاسی ثابت کردند که اگر بخواهند نیز در برابر آمریکا کاری از پیش نخواهند برد و کارگزاری بیش نیستند.

با این حساب باید دریافت که از واسطه‌هایی مانند آلمان و از این دست، آبی برای ایران و مردمش گرم نخواهد شد و حل مناقشات و مشکلات بین ایران و آمریکا از حد و قواره‌ی چنین میانجی‌ها و واسطه‌هایی بسیار بزرگ‌تر است.

در نهایت اگر قرار باشد مشکلات بین ایران و ایالات متحده چه با ترامپ و چه بدون او حل فصل شود، بهترین شکل آن ــ گفت‌وگوهای روبرو با محوریت دستگاه دیپلماسی ایران است که نشان داده می‌تواند در صورت صاحب اختیار بودن، از سخت‌ترین میدان‌ها هم دست پر بیرون بیاید.

گذشته از انتقاداتی که به اظهارات وزیر خارجه آلمان وجود دارد، برخی ناظران انتقاداتی به اظهارات «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران مطرح کردند. از جمله «علی بیگدلی» تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگو با «مستقل‌آنلاین» به بخش‌هایی از اظهارات ظریف اشاره کرد که انتقاداتی به عربستان وارد کرده بود؛ بیگدلی گفت: «من اگر جای آقای ظریف بودم به جای اینکه بحث عربستان و داعش و مسائلی از این دست را مطرح کنم، خیلی شفاف می‌گفتم که بله؛ ما در منطقه حضور داریم و این حضور و نفوذ را هم با هزینه‌های فراوان به دست آوردیم و اگر قرار باشد از بخشی از اقدامات خود در منطقه دست بکشیم، آمریکا باید به ایران امتیاز بدهد».

نقد دیگری که بیگدلی به اظهارات ظریف وارد دانست، معطوف به بحث مکانیسم خاص برای معامله با ایران، یعنی "اینستکس" بود. بیگدلی گفت: «آقای ظریف به بحث اینستکس به تفصیل نپرداخت در حالی که مثلا بهتر بود می‌گفت که در دیدار با «ماس» به نمایندگی از سه کشور اروپایی حاضر در برجام، این کشورها تعهد کرده‌اند که اینستکس را به سرعت اجرایی کنند. چنین اعلامی موجب می‌شد که این قضیه به اعلام جهان برسد و همچنین وزیر خارجه آلمان هم مجبور به پاسخ و اعلام قوی‌تر در کنفرانس خبری شود».

هدف، برخورداری مردم ایران از مزایای برجام است

وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه اقدامات جدید جمهوری اسلامی ایران کاملا منطبق با ماده ۳۶ است و ما آمادگی داریم که این اقدامات را ادامه بدیم یا با توجه به اقداماتی که شرکای ما در برجام انجام می‌دهند آن را متوقف کنیم.

«محمدجواد ظریف» در نشست خبری با «هایکوماس» وزیر امورخارجه آلمان ضمن خوش آمدگویی به هیات همراه گفت: گفت‌وگوهای جدی و صریح و طولانی داشتیم. هدف مشترکی با آلمان و اتحادیه اروپا داریم که حفظ برجام و عدم تنش در منطقه و برخورداری مردم ایران از مزایای برجام است.

او ادامه داد: ایالات متحده جنگ اقتصادی علیه ایران اعلام کرده که برای نظم جهانی خطرناک است. اقداماتی که ایالات متحده بعد خروج از برجام انجام داده هدف قرار دادن مردم ایران است که قرار بود بیشترین سود را از برجام ببرند. جمهوری اسلامی ثابت کرده که به تعهدات خود پایبند است و ١٥ گزارش

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این مساله را اثبات می‌کند.

آمادگی داریم در صورت اقدام متقابل اروپا، کاهش تعهدات برجامی را متوقف کنیم

از شرکای برجامی انتظار داریم از حقوق ایران دفاع کنند.

ظریف افزود: اما ایران موظف است از منافع مردم خود نیز دفاع کند و یکی از این حقوق در ماده ٣٦ برجام به رسمیت شناخته شده است. اقدامات ایران کاملا منطبق بر همین ماده است و ما آمادگی داریم اقدامات را ادامه دهیم، متوقف کنیم یا براساس اقدامات شرکای خود به عقب برگردانیم. از شرکای برجامی انتظار داریم از حقوق ایران دفاع کنند.

نمی‌توانیم معجزه کنیم

هایکو ماس هم در این نشست خطاب به ظریف و خبرنگاران گفت: همکار گرامی از استقبال گرم شما سپاسگذارم. مهم است گفت‌وگوهای ما در این شرایط ادامه پیدا کند. ما در این منطقه شرایط حساس و جدی داریم و افزایش تنش در راستای منافع هیچ کشوری نیست.

وی ادامه داد: من با طرفینی که در سفر اخیر به امارات، اردن و عراق صحبت کردم هیچکس خواستار افزایش تنش نبود. ما امروز صحبت‌های فشرده در خصوص برجام داشتیم که موضع آلمان و دو کشور دیگر مشخص است که می‌خواهیم تعهدات خود را انجام دهیم اما نمی‌توانیم معجزه کنیم. می‌خواهیم اینستکس را در چهارچوب سه کشور اروپایی و فراتر از آن اجرایی کنیم.

ماس افزود: ما همچنین در خصوص موضوعات منطقه‌ای شامل سوریه و یمن صحبت کردیم. آلمان از تلاش‌های سازمان ملل در این خصوص حمایت می‌کند. معتقد هستیم مسائل خاورمیانه راه حل سیاسی دارد و ایران هم نفوذ بالایی در منطقه دارد و از این نفوذ استفاده می‌کند.

وزیر امورخارجه در پاسخ به سوال خبرنگار بیلد درباره مشکلات خاورمیانه و نقش اسرائیل در این مساله گفت: مشکل خاورمیانه مشکل سیاست‌های تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و حمایت بی‌حد و حصر ایالات متحده از این جنایت است. مشکل این است که برخلاف همه قواعد حقوق بین‌الملل اشغال از سوی آمریکا به رسمیت شناخته شده و جنایت‌ها را به فراموشی سپرده‌اند.

هیچکس نمی‌تواند علیه مردم ما اقدامی کند

ظریف یادآور شد: مشکل منطقه ما این است که ایالات متحده تلاش کرده با معامله قرن حقوق مردم فلسطین را از آنها بگیرد. این‌ها منطقه را با مشکل مواجه کرده است. شما باید از رژیمی که دارای سلاح هسته‌ای است سوال کنید چطور کنار نیروگاه هسته‌ای می‌ایستد و می‌گوید ایران باید نابود شود. البته هیچکس نمی‌تواند علیه مردم ما اقدامی کند مگر اینکه جواب قاطعی بگیرد. ما شروع‌کننده هیچ جنگی نبودیم و نخواهیم بود. اما اگر کسی علیه ما اقدام کند خودش پایان‌دهنده نخواهد بود.

ظریف در پاسخ به سوالی درباره به ممنوعیت همجنسگرایی در ایران گفت: مردم ما اصول اخلاقی خاصی دارند و این شامل اماکن عمومی می‌شود.

هایکو ماس هم در پایان پاسخ ظریف گفت: این مسئولیتی است که ما به گردن داریم و دوستی آلمان و اسرائیل برای ما مهم است و تاریخ این درس را به ما داده و حضور من در تهران این اصل را تغییر نمی‌دهد.

آلمان از برجام حمایت می‌کند

«ماس» همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا در خصوص کارشکنی آمریکا در همکاری شرکت‌های ایرانی و آلمانی گفت: آلمان همچنان از برجام حمایت می‌کند. ما این را به رسمیت می‌شناسیم که ایران خواستار دریافت حقوق خود از برجام است. خروج آمریکا از برجام منافع اقتصادی ایران را با مشکل موجه کرد. ما در اروپا اینستکس را فراهم کردیم تا بتوانیم تبادلات مالی را حمایت کنیم. ما حق ایران را به رسمیت می‌شناسیم.

ظریف هم گفت: من در دیدار با همکار خودم گفتم توقع ایران تنها اجرای برجام است. توجه دوستان اروپایی را به مواد ١ تا ٣ ضمیمه دو برجام و بیانیه‌های کمیسیون مشترک و تعهدات آنها جلب کردم.

در ادامه خبرنگار اشپیگل در این نشست از ظریف پرسید: از طرف ایالات متحده و اروپا درخواست می‌شود که در خصوص اقدامات بی‌ثبات کننده ایران در منطقه گفت‌وگو شود؛ شما تا چه میزان این درخواست را می‌پذیرید؟

ظریف پاسخ داد: در خصوص بحث‌هایی که آمریکا و اروپا مطرح می‌کنند دو نکته مطرح است. ما توافقی داریم که حاصل دو سال مذاکره و ١٢ سال کار دیپلماتیک است. آیا این توافق را اجرا کردند که خواهان گفت‌وگوی بیشتر هستند؟ اول باید نشان دهند مذاکره با آمریکا فایده دارد.

او گفت: اما موضوع دوم اینکه چه کسی باعث بی‌ثباتی در منطقه است؟ آیا ما به صدام حسین سلاح دادیم؟ آیا ما از القاعده حمایت کردیم؟ آیا ما نخست وزیر لبنان را زندانی کردیم؟ آیا ما هر روز غیرنظامیان یمن را بمباران می‌کنیم؟ آیا ما از داعش و جبهه‌النصره حمایت کردیم؟ آیا ما مناطق اشغالی یک کشور شامل قدس و جولان را به دیگری بخشیدیم؟ آیا ما در لیبی و سودان شر به پا می‌کنیم؟ اگر قرار باشد راجع به رفتار تنش‌آمیز صحبت شود دیگران باید پاسخگو باشند. ضمنا ما تفاوت دیگری هم داریم. ما 7 هزار سال است که در این منطقه هستیم. دیگران از کجا آمدند؟

کشورهای منطقه با هم صحبت کنند

ماس در ادامه گفت: من در سفری که چند روز گذشته داشتم به این نتیجه رسیدم علاوه بر تاثیر کشورهای فرامنطقه‌ای کشورهای این منطقه نیز باید با هم صحبت کنند و این تاثیرپذیری تنها از خارج نیست. ما در جلسه همچنین در مورد برجام صحبت کردیم. انتظارات خود را مطرح کردیم و کارهای پیش رو را تشریح کردیم. امیدواریم به گفت‌و‌گوی‌های جایگزین نیازی نباشد و همه به تعهدات خود عمل کنند. ما به هیچ عنوان البته نمی‌پذیریم وقتی یک طرف تعهدات خود را انجام نمی‌دهد دیگری هم انجام ندهد.

ظریف در پاسخ به سوال دیپلماسی ایرانی که پرسید برخی از تلاش آلمان برای میانجیگری میان ایران و ایالات متحده صحبت می‌کنند، گفت: با آقای ماس در مورد نحوه کاهش تنش گفت‌وگو کردیم. ما به گفت‌وگوی منطقه‌ای علاقه‌مند هستیم و خوشحالم آقای ماس هم این مساله را مطرح کردند. پیشنهاد ما برای گفت‌وگوی منطقه‌ای هنوز روی میز است اما تنش جدید در منطقه ما حاصل جنگ اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران است.

اتحادیه اروپا می‌تواند نقش قابل توجهی در پایان جنگ اقتصادی ایفا کند

وی تاکید کرد: تنها راه کاهش تنش توقف این جنگ اقتصادی است. نمی‌شود توقع داشت جنگ علیه مردم عادی ایران در جریان باشد و حامیان این طرح در امان باشند. ما معتقدیم آلمان و اتحادیه اروپا می‌توانند نقش قابل توجهی در پایان این جنگ ایفا کنند.

هایکو ماس نیز در پاسخ به این سوال که شواهدی وجود دارد که آلمان به گروه‌های تروریستی سلاح می‌دهد و این یادآور حمایت تسلیحاتی این کشور از صدام در زمان جنگ ٨ ساله است، گفت: در حال حاضر در سوریه و یمن جنگ است و ایران در صلح است و ما تلاش می‌کنیم این شرایط ادامه پیدا کند. البته هر اقدامی ممکن است باعث شروع تنش نظامی شود. آلمان در حال حاضر عضو شورای امنیت سازمان ملل است و من وقتی بازگردم در بروکسل نیز در این رابطه گفت‌وگو خواهم کرد.

ظریف همچنین در زمان ترک سالن در پاسخ به سوال خبرنگار بلومبرگ در خصوص انتظار تهران از سفر نخست وزیر ژاپن به ایران گفت: جنگی اقتصادی علیه مردم ایران در جریان است که باید متوقف شود.