اکنون وقت مذاکره با آمریکا نیست/ ادبیات ترامپ، ادبیات تسلیم است/ تحزب را دست کم گرفتیم/ تعطیلی حزب جمهوری اشتباه بود

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید با تبیین شرایط سیاسی کشور گفت: همان طور که در بحث اقتصاد نیازمند نظرات و دیدگاه‌های تخصصی است در بخش سیاست و دیپلماسی خارجی نیز باید نگاه تخصصی داشت.

وی درباره صحبت‌های نیلی در خصوص شاخصه‌های اقتصادی و لزوم اجرایی شدن آن گفت: کشور در شرایط عادی نیست و بایستی با وجود تحریم‌ها و تدابیری که ترامپ در منطقه اتخاذ کرده شرایط جدیدی را اتخاذ کنیم. آمریکایی‌ها بعد از ۱۵ سال مناقشه و درگیری سرانجام وارد مذاکره شدند که این امر به توافق هسته‌ای ختم شد حالا فردی بر سر کار آمده که از این توافق خارج شده و از توافق‌نامه‌های بین‌المللی دیگری هم در حال خارج شدن است. پس این موضوع مختص به ایران نیست بلکه یک ضایعه جهانی است.

رئیس مجلس ادامه داد: این را از من به عنوان یک کارشناس امور امنیت ملی قبول کنید که ادبیات این آدم ادبیات تسلیم است، مطمئن باشید اگر چهار شرط او اجرا شود باز هم جلوتر می‌آید و شرایط جدیدی تعیین می‌کند. الان وضعیت عربستان همین‌گونه است؛ عربستان هم تسلیم شد هم پول داد و اکنون بینید با چه ادبیاتی با آنها صحبت می‌کنند یک روز می‌گوید اگر ما نباشیم دو هفته‌ای این کشور ساقط می‌شود یا همین چند روز پیش بود که گفت عربستان هیچ چیز به غیر از پول ندارد که آن را هم ما می‌گیریم.

لاریجانی افزود: اکنون با این شرایط به هیچ عنوان وقت مذاکره نیست این آدم باید به یک سد سفت بخورد و بفهمد که طرف مقابل تحت تاثیر حرف‌ها و حرکات او قرار نمی‌گیرد آن زمان می‌توان به مذاکره فکر کرد.

لاریجانی ادامه داد: برخی از چالش‌های اقتصادی مزمنی هستند در صدر مشروطه آیت الله مدرس نیز همین نگرانی‌هایی که امروز آقای نیلی مبنی بر بنگاهداری دولتی داشتند را بیان کردند ایشان می‌گفتند دولت بازاری خوب نیست و نمی‌تواند آن بازدهی که مردم از یک زمین گندم دارند را داشته باشد و این امر نشان دهنده این است که این مساله ریشه در فرهنگ ما دارد. سیاست‌گذاری‌های ما هم از همین مردم و فرهنگ می‌آید و در سال‌های اخیر اصل ۴۴ و قوانین مشابه را تصویب کردیم هر چند اجرای آن درست نبود.

وی ادامه داد: طرح این مباحث با رعایت یک سری اصول می‌تواند مفید باشد یکی اینکه ما نباید دیدگاه مایوسانه داشته باشیم آن هم در این شرایطی که آمریکا فشار می‌آورد حالا یک سری افراد به خاطر شرایط اقتصادی این نگاه را القا می‌کنند و برخی نیز به این مساله نگاه سلبی دارند در خصوص سیاست نیز مساله همین است شرایط را به گونه‌ای کردند که حل مشکلات بسیار سخت به نظر می‌رسد، تخریب‌ها و سلبیات ناشی از نگاه مایوسانه است در چنین فضایی نمی‌توان کار و تحرک ایجاد کرد حتی خداوند هم می‌فرماید که در حالت قبض دعا شکل نمی‌گیرد.

وی با اشاره به صحبت‌های نیلی گفت: این پیش‌فرض‌هایی که ایشان مطرح کردند قابل مباحثه است یکی از صحبت‌های ایشان این بود که اگر بخش خصوصی فربه شود، جای حکمرانان تنگ می‌شود البته این به نظر من درست نیست شاید چنین نظریه‌ای در شرکت‌های دولتی درست باشد اما بزرگ شدن بخش خصوصی هیچ تنگنایی برای حکمرانی به وجود نخواهد آورد.

رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: برخی دیگر از چالش‌ها ریشه در فرهنگ ما دارد مثلا سازگار بودن رقابت با عدالت، قبل از انقلاب تفکر نیمچه سوسیالیستی در کشور حاکم بود به طور کلی آن زمان تفکرات اکثریت ناشی از دیدگاه‌های چپ بود که بر نظریات اقتصادی نیز سایه انداخته بود. روشنفکران آن زمان هم یا چپ بودند یا مارکسیست حتی متفکران اسلامی هم مانند دکتر شریعتی از نگاه چپ متاثر شده بودند آن زمان فضای دنیا این گونه بود. بعدها شرایط تغییر پیدا کرد و فهم عمومی عوض شد. در زمان مرحوم هاشمی بنگاه‌های بزرگ تاسیس شد و فضای کلی به سمت بنگاهداری رفت مردم این امر را می‌پسندیدند، بعدها دولت‌های دیگر سر کار آمدند اما در دولت‌ قبل (احمدی‌نژاد) یک آشفتگی فکری وجود داشت و در تمام حوزه‌ها مقوله عدالت درست تعریف نشد.

لاریجانی با اشاره به شرایط فعلی کشور گفت: اکنون شرایطی نداریم که تئوری‌پردازی شود بلکه الان باید به صورت مصداقی به چالش‌ها و مشکلات اصلی کشور پرداخت حتی ابن خلدون نیز این عقیده را دارد که اگر سیاست‌مداران ما می‌خواهند درست کار کنند، باید مصداقی عمل کنند هر چند برای امور سیاسی هم باید تئوری وجود داشته باشد اما تئوری‌پردازی کار سیاست‌مداران نیست.

لاریجانی با اشاره به وجود تفکرات و نحله‌های متفاوت در دنیای امروز گفت: طیف وسیعی از اقتصاددانان آمریکا تحت تاثیر نظریات هیوم قرار دارند که بر مبنای فایده‌گرایی است برخی دیگر از مکاتب مانند اختیارگرایان با محور هایک عدالت را در وجود بازار آزاد می‌بینند و دخالت دولت را مخل عدالت می‌دانند. اکنون ما باید با وجود مبانی فکری خود یکی از آنها را انتخاب کند هر چند هر کدام از آنها چالش‌هایی دارند که باید به آنها جواب داد.

وی ادامه داد: در حوزه اقتصاد یک بحثی را شهید مطهری بیان کردند اما عمر کوتاه ایشان فرصت نداد که این نظریه‌اش بسط پیدا کند، این شهید بزرگوار مباحث اقتصادی و اجتماعی را خیلی خوب درک می‌کرد در بحث حقوق زن ایشان نظریه‌ای مطرح کردند که اقتصاد یک امر کلی و در جهت فطرت است که همان ح‌ طلبی نامیده می‌شود. این بحث از مقولاتی است که فیلسوفان بعد از رنسانس آن را مطرح کردند و کانت هم روی آن پافشاری می‌کند. شهید مطهری روی این امر خیلی تاکید داشت که انسان‌ها دارای استعداد ذاتی و بالقوه هستند که باید تبدیل به بالفعل شوند. اگر این موضوع بالفعل شود که لازمه آن ایجاد تحرک است. انسان با تحرک به آ‌زادی می‌رسد و باید فضای آن وجود داشته باشد. لذا تئوری رقابت در اقتصاد از همین جا نشات می‌گیرد که درست در نقش مقابل تفکرات سوسیالیستی است.

لاریجانی افزود: اکنون نقش دولت در جهت به وجود آوردن این رقابت و فضای آزاد به وجود آوردن بسترهای لازم است به طوری که هر فردی در هر کجای کشور بتواند آزادانه در این رقابت شرکت کند آن هم با شرایط برابر. نکته دیگر این است که حق دخالت دولت فقط همین مقدار است اگر این نظریه سامان پیدا کند بسیاری از مشکلات و چالش‌هایی که وجود دارد، حل خواهد شد.

وی در خصوص فعالیت‌های اقتصادی دولت گفت: دولت فقط حق دارد در جاهایی که بخش خصوصی تمایل به ایجاد بنگاه و یا مدیریت آن ندارد، حضور پیدا کند. دولت به هیچ وجه نباید در قیمت‌گذاری دخالت کند و بگذارد بازار برای آن تصمیم بگیرد در بحث تامین اجتماعی می‌توان به جای تامین اجتماعی زوری و گسترده از حضور دیگر سیستم‌ها استفاده کرد، البته با بسترسازی و ایجاد فضای مناسب برای حضور آنها.

رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به سیاست‌ها و تنش‌هایی که آمریکا در ماه‌های اخیر در جهان ایجاد کرده گفت: این مباحث و هدفگذاری‌ها باید مبتنی با شرایطی باشد که امروز ما با آن مواجه هستیم. ملت ایران یک تمدن قدیمی و با ریشه دارد آن زمانی که کشورهای اطراف به واسطه جنگ جهانی تشکیل شدند، ایران وجود داشت پس نمی‌توانند آن طور که با آنها صحبت می‌کنند با ما نیز صحبت کنند.

وی با اشاره به قانون انتخابات گفت: متاسفانه ما تحزب را دست کم گرفتیم اجرای نظریه‌های اقتصادی که اگر مبتنی بر نقش تشکل‌ها باشد بسیار راحت اجرا می‌شود ما در این خصوص یک گام را با تصویب قانون انتخابات برداشتیم با استانی شدن انتخابات، رای‌ها تناسبی خواهد شد و هیچ اپوزیسیونی بیرون نخواهد ماند، بلکه متناسب با لیست و رایی که آورده به مجلس راه پیدا می‌کند اگر این قانون به سلامت عبور کند گام بزرگی در جهت استفاده از ظرفیت احزاب است. مرحوم بهشتی و حزب جمهوری این راه را رفتند اما شرایط کشور آن را تحمل نکرد، تعطیلی حزب جمهوری یک کار اشتباهی بود.

وی در خصوص برخی اظهارات برای مذاکره گفت: ما باب مذاکره را باز گذاشتیم و هیچ گاه نگفتیم که مذاکره تعطیل شده است اما موضوع این است که برخی فقط به دنبال دشمنی هستند و اصلا نمی‌خواهند در عمل شرایط مذاکره را مهیا کنند و لذا این در ذهن شما نباشد که ما مذاکره نمی‌کنیم بلکه شرایط آن اکنون مهیا نیست.

لاریجانی با اشاره به نقش نهادها و سازمان‌ها در امور کشور گفت: هایدیگر می‌گوید هر وقت به دنبال پاسخ پرسشی هستید اول این سوال را از خودتان بپرسید که من برای چه هستم از طبیعت نیز این سوال را بپرسید اکنون باید از این تفکرات در سیاست نیز استفاده کرد. برخی از دستگاه‌های ما باید همین سوال را از خودشان بپرسند. امیدوارم دوستانی که مسئولیت اجرایی دارند، از این صحبت من دلخور نشوند اما واقعیت این است که ما در کشور نهادی که به معنای توسعه باشد، نداریم از زمانی که سازمان برنامه و بودجه با یکدیگر ادغام شد این سازمان وجهه بودجه به خود گرفت و برنامه و کارش این شد که فلان ارگان چقدر خرج کند این کار مساله خاصی نیست و حتی وزارت اقتصاد می‌تواند آن را انجام دهد من این مساله را به دولت نیز قبلا گفته‌ام.

وی ادامه داد: حل مسائل اقتصادی باید بر مبنای نظریات اقتصادی باشد و در این مساله شکی نیست اینکه جمعی از اقتصاددانان باید نظرات خود را بگویند و حاکمیت هم آن را اجرا کند شکی در آن نیست اما نکته این است که باید یک دادوستدی بین این دو گروه باشد، یکی از این فضاها را می‌تواند سازمان برنامه و بودجه ایجاد کند یا اینکه همین محفل‌ها را گسترش بدهیم.

لاریجانی یادآور شد:‌برخی از مسائل با شرایط تحریم و مشکلات فعلی کشور باز هم قابل اجرا است؛ مثلا وضعیت صندوق‌ها و یا استقلال بانک مرکزی. ما یک بار در مجلس خیزی برای استقلال این نهاد برداشتیم که شورای نگهبان به آن ایراداتی گرفت و در مجمع هم نهایتا این مساله رای نیاورد من فکر می‌کنم باید دوباره امروز این طرح مطرح شود اینکه آقای نیلی گفتند باید این برنامه‌ها باهم اجرایی شوند، امکان‌پذیر نیست ولی می‌توان قسمت عمده‌ای از آن را اجرا کرد.

وی با بیان اینکه ما یک قانون اساسی به عنوان مادر قوانین و ۱۵۰۰ سیاست کلی داریم اما اکنون باید هفت تا هشت اولویت را مشخص و بر روی آنها خیمه بزنیم، گفت: پرسش این است که این اولویت‌ها چگونه انتخاب شوند؟ مثلا برخی از سیاست‌های محیط زیست با تولید سازگار نیست یا تجارت بین‌المللی اکنون فضای اجرایی شدن به صورت کامل را ندارد. کشور چین که امروز تبدیل به یک مدل برای اقتصاد جهان شده سال‌ها پیش هشت اولویت را مشخص کرد و حتی با تغییر روسای جمهور تمرکز روی این هشت اولویت ادامه داشت.

لاریجانی گفت: مجلس آ‌مادگی دارد تا از نظریات شما در بخش اولویت‌دار شدن مسائل استفاده کند. فضای کمیسیون‌ها پذیرای نظرات شما است. البته این به این معنا نیست که باقی مسائل را نادیده بگیریم. اما مهمترین کار اکنون تبیین این هشت اولویت در مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.