پنجره جمعیتی ایران هر روز تنگ تر می شود

جمعیت ایران در سال1415 به 91میلیون‌و446هزار نفر می‌رسد؛ رقمی که نسبت به برآورد جمعیت مطلوب 120میلیون نفری، با کسری 29 میلیونی مواجه است. تازه‌ترین برآورد مرکز آمار ایران نشان می‌دهد نرخ رشد جمعیت ایران از 1.12درصد در سال97 به 77صدم درصد در سال1400 رسیده است. طبق برآورد این مرجع رسمی پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد جمعیت در سال1415 به 36صدم درصد برسد که کمترین میزان رشد در 44سال گذشته خواهد بود.

جمعیت ایران از 81میلیون‌و53هزار نفر در سال1396 به 84میلیون‌و55هزار نفر در سال1400 رسیده به این معنا که در این فاصله اندکی بیش از 3میلیون نفر به جمعیت کشور اضافه شده است. مرکز آمار ایران هشدار داده نرخ رشد جمعیت از 77صدم درصد در سال1400 در سال1405 به 66صدم درصد، در سال1410 به 49صدم درصد و در سال1415 به 36صدم درصد برسد. این گزارش می‌افزاید: در سال97 بیش از 900هزار نفر به جمعیت ایران اضافه شده و در سال1400 نسبت به سال قبل آن فقط 646هزار نفر بر این تعداد افزوده شده و برآورد می‌شود در سال1405، فقط 572هزار نفر و در سال1410 معادل 439هزار نفر و در سال1415 هم 330هزار نفر به جمعیت کشور نسبت به سال قبل آن افزوده شود. براساس تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار ایران جمعیت کشور در سال1401 به 84میلیون‌و700هزار نفر می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود در فاصله سال‌های 1402 تا 1415 فقط 6میلیون‌و746هزار نفر به جمعیت کشور افزوده شود که از خطر ریزش سنگین جمعیت ایران حکایت دارد. برآوردها نشان می‌دهد از کل جمعیت کشور در سال1415 تعداد مردان 45میلیون‌و928هزار نفر و تعداد زنان 45میلیون‌و518هزار نفر باشد که از کل جمعیت مردان 36میلیون‌و779هزار نفر ساکن شهرها و 9میلیون‌و149هزار نفر ساکن روستاها و از کل جمعیت زنان هم 36میلیون‌و465هزار نفر ساکن شهرها و 9میلیون‌و54هزار نفر ساکن روستاها باشند. به این ترتیب 73میلیون‌و243هزار نفر از جمعیت کشور در سال1415 در شهرها و 18میلیون‌و203هزار نفر در روستاها سکونت خواهند داشت.

کاهش زاد‌و‌ولد در ایران

به‌گزارش همشهری، تعداد ولادت‌های ثبت‌شده در سازمان ثبت احوال کشور از یک میلیون و 528هزارو53نفر در سال95 به یک‌میلیون‌و114هزار و 128نفر در سال99 رسیده که از ریزش 413هزار‌و925نفری حکایت دارد و تا پایان فصل پاییز سال1400 هم فقط تولد 844هزارو724نفر ثبت شده است که با فرض ثبت تولد 269هزارو404نفر در فصل زمستان سال گذشته انتظار می‌رود که روند کاهشی میزان زادوولد طی سال‌های اخیر متوقف شده باشد.

ریزش تعداد جمعیت کشور در حالی به مرز نگران‌کننده رسیده که تعداد فوت‌های ثبت‌شده از 369هزارو751نفر در سال95 به 511هزارو881نفر در پایان سال99 رسیده و در 3فصل نخست سال گذشته هم 428هزارو617نفر فوت شده به ثبت رسیده و انتظار می‌رود که تعداد فوتی‌های ثبت‌شده در سال گذشته حتی از سال1399 فراتر برود. البته بخشی از روند افزایشی مرگ‌ومیر در کشور در 2سال گذشته ناشی از شیوع ویروس کرونا بوده و از سوی مقابل به‌دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده در ایران، از تعداد فوتی‌های ناشی از تصادفات کاسته شده است. مرگ بیش از یک میلیون نفر در 2سال گذشته در حالی روایت شده که انتظار می‌رود در سال‌جاری از میزان فوتی‌های کشور کاسته شود.

ازدواج‌ها کم؛ تولد‌ها کمتر

زنگ هشدار وقتی جدی‌‌تر به‌صدا درآمد که به‌گفته مرکز آمار ایران تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده از 874هزارو792فقره در سال90 به 555هزارو199فقره کاهش پیدا کرده که نشان می‌دهد سیاست دولت برای افزایش ازدواج‌ها از طریق پرداخت وام قرض‌‌الحسنه ازدواج هم مؤثر نبوده و فقط در سال95 کمی بر تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده نسبت به سال قبل آن افزوده شده و از سال96 روند کاهشی ازدواج‌ها ادامه پیدا کرده است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد در 9ماه سال گذشته هم 440هزارو144فقره ازدواج ثبت شده به‌نظر می‌رسد میزان ازدواج‌ها در سال گذشته اندکی بیش از سال99 باشد. این در حالی است که روند طلاق‌های ثبت‌شده در دهه90 روندی صعودی داشته و از 142هزارو841فقره در سال90 به 186هزارو25فقره در سال99 رسیده و در 9ماه نخست سال گذشته هم 144هزارو207فقره طلاق ثبت‌شده و به‌احتمال زیاد تعداد طلاق‌ها در سال1400 بیشتر از سال قبل بوده است. روند کاهشی ازدواج و افزایشی طلاق‌ها نشان‌دهنده کاهش میزان زاد‌و‌ولد است به‌ویژه اینکه نسبت ولادت‌ها به ازدواج‌ها سال به سال کمتر شده به این معنا که افراد به داشتن یک ‌یا 2فرزند اکتفا می‌کنند و انگیزه خانوارها برای فرزندآوری بیشتر کاسته شده است. دولت و مجلس تصمیم گرفته‌اند که علاوه بر سیاست افزایش وام مسکن، در سال1401 به بعد، تسهیلاتی را برای فرزندآوری بیشتر درنظر بگیرند تا دست‌کم بخشی از ریزش جمعیت ناشی از کاهش ازدواج‌ها از مسیر افزایش فرزندآوری جبران شود. با این حال، تا رسیدن به نقطه رشد مطلوب جمعیت فاصله زیادی است و از سوی دیگر با بالارفتن سن خانوارها به‌ویژه زنان این خطر جدی است که پنجره جمعیتی کشور بسته شود. در یک برآیند 30ساله تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده از سال1370 روندی صعودی داشته و نقطه اوج آن در سال‌های 88 و 89 بوده اما پس از آن کاهش محسوس ازدواج‌ها نمایان شده درحالی‌که در این 3دهه همه‌ساله بر تعداد طلاق‌ها افزوده شده است.

ازدواج‌های بدون سرپناه

به‌گزارش همشهری، ازجمله دلایل رشد ضعیف جمعیت کشور به کاهش قدرت خرید ناشی از جهش تورم و رشد پایین اقتصادی و در نتیجه افزایش نرخ بیکاری واقعی بازمی‌گردد و نگرانی اصلی افراد ازدواج‌کرده، نحوه جبران هزینه‌های زندگی به‌ویژه داشتن خانه به‌عنوان یک سرپناه است؛ چنان‌که مرکز آمار ایران می‌گوید نسبت هزینه خالص مسکن به کل هزینه خانوارهای ایران در شهرها از 32.97درصد در سال96 به 42.81درصد در سال99 و در روستاها هم از 17.29درصد به 23.14درصد در فاصله سال‌های 96 تا 99 رسیده و انتظار می‌رود که سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار در سال1400 بیشتر هم شده باشد.