پیشگیری از وبا در سفر های نوروزی

در ایام سفرهای نوروزی و روز سیزده ‌بدر که خانواده‌ها به طبیعت می‌روند ممکن است به دنبال کمبود امکاناتی نظیر آب آشامیدنی یا رفتارهایی مانند شنا در آب رودخانه‌ها و دریاها، احتمال بروز این بیماری وجود داشته باشد که با اتخاذ ۱۳ راهکار می‌توان از ابتلا به وبا جلوگیری کرد.

باکتری ویبریوکلرا از طریق مدفوع انسان دفع شده و می‌تواند موجب آلودگی آب و مواد غذایی شود. استفاده از آب سالم‌، دفع بهداشتی مدفوع و رعایت بهداشت دست مهم ترین راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌های منتقله از آب و غذا از جمله وبا است.

مبتلایان به اشکال شدید بیماری در صورت عدم درمان ممکن است در عرض چند ساعت فوت کنند، ولی درمان صحیح و به موقع، با جایگزین کردن آب و الکترولیت‌های از دست رفته، ممکن است میزان مرگ از وبا را به کمتر از یک درصد کاهش دهد.

این بیماری هنوز در دنیا به عنوان یک تهدید برای سلامت عمومی جوامع محسوب می شود. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت بیماری وبا در حداقل ۴۷ کشور در دنیا اندمیک است و نتیجه آن وقوع سالانه حدود ۲.۹ میلیون مورد بیماری و تقریبا ۹۵۰۰۰ مورد مرگ در دنیا است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت همچنین در سال ۲۰۱۸ حدود ۵۰۰۰۰۰ مورد وبا و ۲۹۹۰ مورد مرگ ناشی از این بیماری از ۳۴ کشور در دنیا به این سازمان گزارش شده است.

وضعیت بیماری وبا در ایران

انتقال این بیماری کاملا با شرایط بهداشتی نامناسب شامل عدم دسترسی کافی و مناسب به آب سالم و سیستم دفع بهداشتی فاضلاب مرتبط است. پیشگیری و کنترل وبا مستلزم به کارگیری یک استراتژی چند بخشی و ترکیبی مشتمل بر اجرای نظام مراقبت، تامین آب سالم، دفع بهداشتی فاضلاب و رعایت اصول بهداشتی، جلب همکاری و مشارکت جامعه و همچنین اجرای اقدامات درمانی مناسب است. نظام مراقبت این بیماری مبتنی بر شناسایی دقیق و به هنگام موارد اسهال حاد آبکی و آزمایش این موارد از نظر "التور" می‌باشد.

بیماری وبا از سالهای دور به عنوان یکی از بیماری‌های بومی کشور ما بوده است. تقریباً از سال ۱۳۴۴ همه ساله مواردی از بیماری در کشور گزارش شده است. طی سالیان گذشته همه‌گیری‌هایی از این بیماری در تمام کشور و در بعضی از سال‌ها در مناطق محدودتری از کشور دیده شده است. در سال‌های اخیر بروز وبا بسیار کاهش یافته و موارد معدودی از این بیماری در کشور مشاهده شده است.

در راستای اجرای نظام مراقبت وبا و شناسایی زود هنگام موارد ابتلا در کشور، طی ۵ سال گذشته سالانه به طور متوسط ۲۱۵۵۲۰ کشت نمونه مدفوع از نظر وبا به صورت رایگان جهت بیماران مبتلا به اسهال حاد آبکی انجام شده است. پس از سال ۱۳۹۶ که شاهد افزایش ابتلا به وبا در کشور و ابتلای ۶۳۹ نفر به این بیماری بودیم، موارد ابتلا در هر سال بسیار معدود بوده است، به گونه‌ای که طی سال ۱۳۹۹ فقط ۱ مورد قطعی ابتلا به وبا شناسایی و درمان شد.

هدف از مراقبت در بیماری وبا شناسایی دقیق و به هنگام موارد اسهال حاد آبکی است. اسهال حاد آبکی عبارت از دفع ۳ بار یا بیشتر مدفوع شل یا آبکی (غیر خونی) طی ۲۴ ساعت است. در صورت ابتلا به اسهال حاد آبکی باید ضمن شروع مایع درمانی خوراکی در اسرع وقت به نزدیکترین واحد بهداشتی مراجعه شود. در واحدهای بهداشتی کشور، برای موارد مشکوک به ابتلا به بیماری وبا نمونه گیری جهت انجام آزمایشات تشخیص قطعی به صورت رایگان انجام می‌شود.

وبا بیشتر در کجا دیده می‌شود؟

بنابر اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، باکتری وبا معمولاً در آب یا غذاهایی که توسط مدفوع فرد آلوده به باکتری وبا آلوده شده است، یافت می‌شود. این بیماری عموما در مکان‌هایی با تصفیه ناکافی آب، دفع نامناسب و غیر بهداشتی مدفوع یا فاضلاب و نیز مناطق با بهداشت ناکافی ایجاد و گسترش می‌یابد. باکتری وبا همچنین می‌تواند در محیط رودخانه‌های شور و آب‌های ساحلی زندگی کند. دوره کمون این بیماری یعنی فاصله زمانی بین ورود باکتری عامل وبا به بدن تا زمان بروز علائم بالینی معمولاً  ۲ تا ۳ روز است اما این زمان می تواند از چند ساعت تا ۵ روز نیز به طول انجامد. ابتلا به وبا کاملا در ارتباط با وضعیت بهداشتی است. افرادی که از آب آشامیدنی ناسالم استفاده می‌کنند یا در مناطقی زندگی می‌کنند که وضعیت بهداشتی نامطلوب بوده و مدفوع و فاضلاب‌ها به صورت غیربهداشتی دفع می‌شوند، بیشترین خطر ابتلا به وبا را دارند.

بیماری وبا معمولا مستقیماً از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. بنابراین عموما تماس تصادفی با یک فرد آلوده عامل خطری برای ابتلا به این بیماری نیست.

چگونه می‌توانم از ابتلا به بیماری وبا پیشگیری کنم؟

برای پیشگیری از بیماری وبا رعایت موارد زیر ضروری است:

_ از آب آشامیدنی سالم استفاده کنید. (آب لوله کشی تصفیه شده یا آب‌های بطری شده)

_ از مصرف یخ غیربهداشتی، مواد غذایی و غذاهای آماده غیربهداشتی، آب میوه و نوشیدنی‌های ارائه شده در بیرون از منزل و به‌خصوص غذاهای ارائه شده توسط فروشندگان دوره‌گرد خودداری کنید.

_ از شنا کردن در آب رودخانه، جوی‌ها یا استخرهای آلوده خودداری کنید.

_ میوه‌ها و سبزی‌ها را قبل از مصرف حتما شسته و به روش صحیح ضدعفونی کنید.

_ برای اطمینان از سلامت غذا آن را به صورت کامل بپزید و از مصرف غذاهای خام یا کم پخت خودداری کنید.

_ غذایی را که قبلا پخته‌اید قبل از مصرف به صورت کامل داغ کنید.

_ از ظروف و لوازم تمیز و شسته شده با آب سالم و بهداشتی استفاده کنید.

_ قبل از تهیه، توزیع و خوردن غذا و قبل از دادن غذا یا شیر به کودک حتماً دست‌ها را با آب و صابون بشویید.

_ مواد غذایی را در یخچال نگهداری کنید و از قرار گرفتن مواد غذایی در معرض مگس و آلودگی‌های دیگر خودداری کنید.             

_ هنگام سفر آب و غذای سالم همراه داشته باشید یا از نوشیدنی‌ها و غذاهای با بسته بندی مطمئن استفاده کنید.

_ از دفع غیر بهداشتی مدفوع خودداری کرده و حتما از توالت‌های بهداشتی استفاده کنید.