آینده شغلی هوش مصنوعی در ایران

یکی از واژه‌هایی که امروز بیشتر کاربردی شده و این روز‌ها بیشتر در مورد آن صحبت می‌شود کاربرد هوش مصنوعی در تمام زیرساخت‌های حیاتی کشور است. متاسفانه در گذشته به این مهم بیشتر توجه نشده بود؛ اما از زمانی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خود با نخبگان جوان و استعداد‌های برتر علمی کشور از «هوش مصنوعی» به‌عنوان یک مسئله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تأکید کردند که این مسئله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که ایران جزو ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در دنیا قرار بگیرد. در همین راستا مسئولان در تلاش هستند که از فناوری هوش مصنوعی در تمام حوزه‌ها استفاده کنند.

باید اذعان کرد که هوش از سه مقوله علمی شبکه‌های عصبی، سیستم‌های استدلال فازی و الگوریتم تشکیل شده و هدف آن نزدیک سازی رفتار و پاسخ یک سامانه رایانه‌ای به الگو‌هایی است که انسان براساس آن‌ها رفتار می‌کند. برخی مهمترین هدف هوش مصنوعی را تولید ماشین‌های دارای احساسات می‌دانند، اما این تنها کارکرد این پدیده نیست.

این رشته امروزه در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، علوم هوافضا، اکتشافات، تسلیحات نظامی، پیش بینی وضع هوا، نقشه برداری و شناسایی عوارض، تشخیص صدا، تشخیص گفتار، تشخیص دست خط، بازی‌ها و نرم افزار‌های رایانه‌ای کاربرد دارد. همچنین شاخه‌های متنوعی از جمله شبکه‌های عصبی مصنوعی، پردازش تصویر و بینایی ماشین، الگوریتم‌های تکاملی، سیستم‌های خبره، یادگیری ماشین، داده کاوی، پردازش زبان طبیعی، بازشناسی گفتار و … را در بر می‌گیرد.‌

می‌توان گفت؛ ابزار‌های هوش مصنوعی به‌طور چشم‌گیری در حال تغییر نحوه کار‌ها هستند و به سازمان‌ها و صنایع اجازه می‌دهند هزینه‌ها را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند. فناوری‌های هوشمند به دلیل مزایای زیادی که نسبت به راه‌حل‌های سنتی همچون نرم افزار‌های ایستا ارائه می‌کنند در کانون توجه صنایع به ویژه صنعت تبلیغات قرار گرفته است.

همچنین سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند با گذشت زمان در پاسخ به داده‌هایی که تجزیه و تحلیل می‌کنند، عملکرد خود را بهبود ببخشند.

باید این نکته را یادآور شد که جایگاه ایران در میان رقبای مطرح در سند چشم انداز ۱۴۰۴ در منطقه از حیث تولید علم در حوزه هوش مصنوعی ممتاز است و کشورمان با ۴ هزار و ۵۴۲ مقاله علمی، قبل از ترکیه، رژیم‌صهیونیستی، عربستان و مصر در رده اول منطقه قرار دارد با این حال، اما وضعیت ایران در زمینه کاربرد‌های هوش مصنوعی قابل توجه نیست و رتبه ۷۵ در میان کشور‌های دنیا به کشورمان اختصاص دارد.

در همین رابطه طبق گفته علی اصغر انصاری رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، تدوین نقشه راه جامع توسعه هوش مصنوعی در کشور را با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه به شدت در حال پیگیری است و با توجه به اینکه تدوین این سند راهبردی ممکن است زمان بر باشد، ما معطل سند نقشه راه مدون نخواهیم بود و کار ترویجی و حل مساله در این حوزه را با صنایع و مجموعه‌های مختلف پیش خواهیم برد؛ بنابراین در حال تهیه گزارش وضعیت موجود کشور از نظر وضعیت آموزش نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی، وضعیت نیروی کار، وضعیت زیرساخت و وضعیت پروژه‌ها هستیم تا از این گزارش برای تهیه نقشه راه و احکام برنامه در توسعه هوش مصنوعی استفاده کنیم.

خوشبختانه بازار کار هوش مصنوعی چند سالی است که در ایران با اقبال خوبی مواجه شده است و شرکت‌های متعددی چند سالی است که در زمینه هوش مصنوعی در کشورمان شروع به فعالیت کرده‌اند. علاوه بر آن با پیشرفت کسب و کار‌های آنلاین و کسب و کار‌های داده محور در ایران، نیاز به استخراج داده و تفسیر داده‌ها بیشتر شده و در آینده نیز بیشتر خواهد شد. به طور کلی همگام با پیشرفت‌هایی که در دنیا در زمینه هوش مصنوعی رخ می‌دهد و نیاز به متخصصان هوش مصنوعی بیشتر می‌شود، در ایران هم، نیاز به متخصصان هوش مصنوعی در آینده بیشتر خواهد شد و بازار کار هوش مصنوعی در ایران هم روز به روز گسترده‌تر خواهد شد. موقعیت‌های کار در زمینه هوش مصنوعی در ایران بیشتر از این که هست خواهد شد، اما در حال حاضر در زمینه‌های زیر به نیروی متخصص بیشتری نیاز است.

جالب است بدانید که هم اکنون در کشورمان ایران بالای ۲۹ شرکت فعال در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند.‌

می‌توان گفت؛ در سال‌های اخیر با توسعه دانشگاه‌های کشور و رشد تعداد دانشجویان و محققان جوان در عرصه فناوری‌های نوین مقالات و تحقیقات علمی نیز در حوزه این فناوری‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای رشد داشته است. با وجود اینکه زمان زیادی از ورود دانشگاه‌های ایرانی به عرصه فناوری‌های جدید نمی‌گذرد، اما بررسی رتبه دانشگاه‌ها با موضوعات خاص مرتبط با فناوری‌های جدید نشان می‌دهد علیرغم تازه وارد بودن، اما تأثیرات قابل ملاحظه‌ای در حوزه علوم جدید داشته‌اند.

هوش مصنوعی به عنوان محرک اصلی فناوری‌های نوظهور مانند رباتیک و اینترنت اشیا و بیگ دیتا دانست که در آینده نزدیک بر روی اکثر شغل‌ها تأثیر می‌گذارد. کشور ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و تعداد آگهی‌های استخدامی هوش مصنوعی در سایت‌های کاریابی ایرانی رشد چشم گیری داشته است.

امروزه می‌توان ردپای هوش مصنوعی، ربات‌ها و علوم شناختی را که بخش زیادی از آن‌ها بر پایه علوم رایانه شکل گرفته‌اند در زندگی روزمره انسان‌ها و علوم مختلف دید و آینده‌ای را متصور شد که موضوعاتی از جمله پزشکی، نرم افزارها، پیش‌بینی وضع هوا، کاربرد ربات‌ها و حتی علوم انسانی متأثر از این علوم جدید باشند.

گرچه تأثیر این فناوری‌های نوین هنوز چندان واضح نیست، اما این فناوری‌ها بدون شک شیوه زندگی انسان‌ها را تغییر داده‌اند.