علل حواس پرتی و فراموشکاری چیست؟

هر فردی ممکن است در طول عمر خود با فراموشی‌های گاه به گاه و لحظه‌ای مانند فراموش کردن اسامی، جا گذاشتن وسایل شخصی و فراموش کردن مسیر‌ها و مکان‌ها مواجه شده باشد، که به آن عارضه فراموشی گفته می‌شود.

برای آن که بتوانیم کاری را به خوبی انجام دهیم، باید تمام توجه خود را به طور کامل معطوف به آن کار کنیم. پژوهش‌های علمی اثبات کرده‌اند که بازه توجه انسان محدود است و در آن واحد به تعداد کمی از محرکات محیطی می‌تواند معطوف باشد. در نتیجه برای انجام کار‌های پیچیده لازم است تمام توجه خود را متمرکز در یک نقطه کنید.

گاهی حواس پرتی‌ها آنقدر زیاد می‌شود که ممکن است زندگی فرد را مختل کند؛ و باید به فکر درمان حواس پرتی خود باشیم.

یکی از عواملی که ممکن است بسیاری از افراد را از رسیدن به دستاورد‌ها و اهداف خود بازدارد، عاملی آزاردهنده به نام حواس پرتی است.

به خیابان رفتم و از چند خانم و آقا درباره‌ی حواس پرتی و فراموشکاری پرسیدم.

خانم جوانی گفت: من فکر می‌کنم حواس پرتی به علت عدم تمرکز است. البته به نظر من حواس پرتی وجود ندارد و به خاطر مشغله ذهنی ممکن است یک چیز‌هایی را فراموش کنیم.

یک جوان اینگونه پاسخ داد: من برای اینکه کار‌هایی که باید انجام دهم را فراموش نکنم، لیست کارهایم را روی کاغذ می‌نویسم و هر روز به لیست مراجعه می‌کنم و این کار باعث می‌شود که من چیزی را فراموش نکنم.

فرد دیگری چنین گفت: البته فراموش کاری به نظر من به اقتضای سن هم مربوط می‌شود. برای دور شدن از فراموشکاری باید ذهن را پرورش داد. بعضی از افراد می‌گویند از عدد ۱۰۰ به صورت معکوس بشمارید تا به ۱ برسید، تمرین خوبی برای جلوگیری از فراموشکاری است. به نظر من نباید کارهایمان را روی کاغذ بنویسیم و باید از مغزمان کار بکشیم.

آقای دیگری گفت: دغدغه‌های فکری زیاد باعث فراموشکاری می‌شود. به نظر من کتاب خواندن و حل جدول برای جلوگیری از فراموشکاری و حواس پرتی بسیار حائز اهمیت است.

محمد مهدی بدیعی روانپزشک درباره حواس پرتی و فراموشکاری گفت: حواس پرتی به این معنا است، افراد کاری را که قرار بود انجام دهند، کاملا فراموش کنند و در ذهنشان نباشد. فراموشکاری آن تکالیفی است که قبلا در ذهنمان سپرده ایم و در حافظه بلند مدت آن‌ها را ذخیره کرده ایم و بعد از مدتی به فراموشی سپرده شده است.

وی بیان کرد: بین حواس پرتی و فراموشکاری یک تفاوتی وجود دارد. حواس پرتی را در مورد مسائل روزمره و مواردی که در طول یک روز یا هفته برای خودمان برنامه ریزی کرده ایم به کار برده می‌شود، نه در مورد مسائلی که در گذشته یا در طول زمان طولانی اقدام کرده ایم. به عنوان مثال، فراموش کردن متن نماز می‌تواند جزء فراموشکاری باشد. ولی اگر حواسمان پرت شود که وقت نماز گذشته است این نوع می‌تواند حواس پرتی به شمار آید.

حواس‌پرتی یا فراموشی مشکلی است که افراد بسیاری را درگیر خود می‌کند و می‌توان آن را یک شکایت رایج در زندگی‌های امروزی به حساب آورد. حواس‌پرتی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که حافظه‌ی افراد را درگیر می‌کند. بعضی از فراموشی‌ها کاملا عادی است و احتمال دارد برای هر انسانی با قوی‌ترین حافظه اتفاق بیافتد. ضعف حافظه ممکن است برای همه پیش آید.

بدیعی تصریح کرد: حافظه هر فرد با فرد دیگر از جنبه‌های ژنتیکی و ارثی تفاوت دارد. برخی از افراد حافظه تصویری قوی و برخی حافظه شنیداری و بعضی حافظه ریاضیاتی قوی و ... دارند. بهتر است که افراد خودشان را کشف کنند تا از حواس پرتی جلوگیری کنند. یکی از علل حواس پرتی می‌توان به دغدغه ها، مشغله‌ها و پرکاری بیش از اندازه‌ی ذهنی فرد باشد. یکسری از بیماری‌ها مانند افسردگی منجر به حواس پرتی نیز می‌شود.

از جمله عواملی که می‌تواند حواس‌پرتی را با خود همراه داشته باشد، ابتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی در دوران بزرگ‌سالی است. این اختلال در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود. به عبارت دیگر، فقط زمانی می‌توان یک فرد را در بزرگ‎سالی مبتلا به این اختلال دانست که علائم آن در دوران کودکی وجود داشته باشد.

این روانپزشک برای پیشگیری از حواس پرتی گفت: وقتی فردی مشغله‌ی ذهنی بیش از اندازه‌ای دارد که مانع از ثبت رسیدن در حافظه ذهنی می‌شود اولین کاری که باید انجام دهند این است که تعداد موضوعاتی که برایشان دارای اهمیت است را تفکیک یا کم کنند. یکی از روش‌های جلوگیری از حواس پرتی، نوشتن کار‌های روزمره است. قبل از لیست کردن برنامه ها، فرد باید اولویت کارهایش را نیز مدنظر داشته باشد.

وی ادامه داد: کار‌هایی که باید همان موقع انجام دهیم را به ساعات و یا روز‌های دیگر موکول نکنیم. باز بودن پرونده‌ی کاری فرد، باعث حواس پرتی او نیز می‌شود. افراد باید تمام کار‌ها را دسته بندی کنند و مدیریت زمانی را مدنظر داشته باشند.

رهایی از حواس پرتی و ایجاد تمرکز حواس در افراد مختلف، متفاوت است و به حالت درونی، تجربه‌ها مکان و موقعیت آن‌ها بستگی دارد. برخی از افراد اظهار می‌دارند که من آدم کاملا حواس پرتی هستم و برخی دیگر می‌گویند نمی‌توانم تمرکز حواسم را به روی کاری حفظ کنم. در حالی که این تفکر غلط است و هیچ کس نباید خود را فردی کاملا حواس پرت یا فاقد تمرکز حواس بداند.

یکی از علت‌های عدم تمرکز و حواس پرتی، کار کردن در شرایطی که نگرانی وجود دارد می‌باشد. امکان دارد مرور دائمی نگرانی‌ها و یا کلا افکار آزار دهنده باعث شود که فرد نتواند بر مسائل فعلی خود تمرکز پیدا کند.

زمانی که فرد مدام کار‌های یکنواخت و خسته کننده انجام می‌دهد، ممکن است فراموشکار شود و در برخی از مواقع نتواند به خوبی تمرکز کنند و از نهایت دقت خود استفاده کند./باشگاه خبرنگاران جوان