نوجوان من احساس می‌کند "زشت" است؛ طبیعی است؟

دکتر آسیه اناری اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های طبیعی دوران نوجوانی این است که نوجوانان خود را زشت می‌بینند و تصور می‌کنند بینی بزرگ، چهره زشت و یا دستان دراز و پاهای زشتی دارند. نوجوانان دائما عیب خود را می‌بینند و فکر می‌کنند توجه تمام دنیا نیز به آنها است. در این ایام  نوجوانان از نظر بدنی و جسمی دچار تغییراتی در ظاهر می‌شوند و تصور زشت بودن ظاهر، طبیعی است.

نوجوان خود را مرکز عالم و مورد توجه نگاه همگان می‌داند

این روانشناس بالینی کودک و نوجوان، ادامه داد: نوجوانان تصور می کنند توجه تمام دنیا به آنها است چراکه در ایام نوجوانی، افراد بیش از پیش به خود توجه و از همین رو نیز تصور می‌کنند دیگران نیز همین توجه را به آنها دارند. فکر می‌کنند نگاه تمام افراد به آنها است و از ورود و رفت و آمد به مکان‌های شلوغ نظیر پارک و سینما و مراکز خرید دوری می‌کنند. نوجوانان خود را مرکز عالم می‌دانند که علت این تصور به خود مرکز پنداری و خود محوری افراد در دوران نوجوانی باز می‌گردد به این که نوجوان فکر می‌کند محور دنیا است.

نوجوان دوست ندارد معمولی باشد

وی با بیان اینکه ملاک زیبایی از منظر نوجوان‌ها با ملاک‌های زیبایی بزرگ‌تر ها متفاوت است، گفت: نوجوانان زیبایی را با ملاک‌های ما نمی‌بینند، چیزی که از نظر نوجوان‌ها زیبا است ممکن است بسیار متفاوت از نظر بزرگترها باشد. لزوما اندام و لباس زیبا مد نظر آنها نیست بلکه آنها دوست دارند متفاوت باشند، چراکه نوجوان با این تفاوت‌ها خود را برتر و بالاتر می‌بیند و اصلا دوست ندارد معمولی باشد، زیرا فکر می کند اگر معمولی باشد کسی به او توجه نمی‌کند. این ویژگی دوره نوجوانی است و به دلیل شکل گیری هویت و شخصیت در این ایام، نوجوان دوست دارد باهمه فرق کند و متفاوت باشد.

انسانهای از درون تهی که تنها به ظاهر توجه می‌کنند

اناری، توجه بیش از حد به زیبایی ظاهر را مساله‌ای جهانی دانست و با بیان اینکه نمی‌توان اهمیت زیبایی ظاهر را کتمان کرد، درباره تبعات توجه بیش از حد به زیبایی ظاهر، ادامه داد: از جمله اصلی ترین تبعات آن این است که نوجوانان ارزش‌های درونی و فضیلت‌ها را نادیده گرفته و معیارشان برای ارزشمندی در ظاهر خلاصه می‌شود. تبلیغات جهانی بر روی زیبایی ظاهر باعث شده نوجوانان بیش از اندازه به ظاهر توجه کنند و این مساله جهانی است. در واقع در ادامه این فرآیند انسان‌هایی از درون تهی خواهیم داشت که فقط به ظاهر توجه می‌کنند و این انسانهای بدون فضیلت و منش نیز تشکیل خانواده داده و نسل بعدی ما را تربیت خواهند کرد.

نداشتن اعتماد به نفس برای حضور در جمع، امری شایع در ایام نوجوانی

این روانشناس کودک و نوجوان تصور زشت بودن و نداشتن اعتماد به نفس برای حضور در جمع را امری بسیار شایع در ایام نوجوانی دانست و ادامه داد: این مساله بسیار شایع است که چون نوجوانان تصور می‌کنند زیبا نیستند  یا چاق هستند و... از حضور در جمع و مکان‌های شلوغ مثل پارک و سینما و محافل دوستانه خودداری می‌کنند. برای رفع این تصور نباید به نوجوان فشار آورد. والدین نباید با تمام توان نوجوان را قانع کنند که او زیبا است بلکه حرف‌های نوجوان را با همدلی شنید و به آنها احترام گذاشت و در عین حال برایش توضیح داد که این‌ تصورات در ایام نوجوانی بسیار طبیعی است و با گذشت زمان از بین می‌رود.

سعی در مجاب کردن نوجوان نداشته باشید که او زیبا است

این عضو هیئت رییسه انجمن روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، معتقد که والدین نباید سعی داشته باشند نوجوان را مجاب کنند که او زیبا است و به زور او را در جمع‌های مختلف با خود همراه کنند.  در این مواقع باید تلاش کرد تا نوجوان رابطه درست و خوبی با فردی از اعضا خانواده یا دوستان هم‌سال که او را دوست دارد برقرار کرده و با آن فرد در جمع‌ها و مکان‌های مورد علاقه خود حاضر شود، اینگونه به مرور زمان می‌تواند در جمع‌های مختلف حاضر شود. والدین باید با نوجوان همراهی کنند و سعی برای تغییر دادن تصورات نوجوان اشتباه است.

عضو کمیته تخصصی روانشناسی بالینی کودک و نوجوان سازمان نظام روانشناسی در عین حال تاکید کرد: این تصورات به مرور زمان از بین خواهند رفت. با زور و اجبار به نوجوان، هیچ چیز تغییر نمی‌کند و به مرور زمان با همدلی والدین این تصورات از بین خواهد رفت. والدین نباید برای تغییر تصورات نوجوان دائما او را با هم‌سالان خود مقایسه کنند تا نوجوان را مجاب کنند که او زیبا است. این مساله در حوالی سنین ۱۱ تا ۱۳ و ۱۴ سالگی رخ می‌دهد و بسیار طبیعی است.

چه زمانی تصور "زشت" بودن نیاز به درمان دارد؟

عضو تیم تخصصی کودک و نوجوان در انجمن ازدواج و خانواده کشور، در ادامه تاکید کرد: این تصورات به مرور زمان از بین می‌رود اما در صورتی که این تصورات پس از سنین ۱۱ تا ۱۴ سالگی ادامه یافت و در کارهای روزمره نوجوان نظیر درس خواندن او اختلال ایجاد کرد و منجر به این شد که نوجوان نتواند در امور دیگر خود تمرکز کند، همواره تمام فکر و تمرکزش بر روی‌ زشتی یا زیبایی ظاهرش باقی ماند و در نهایت باعث خانه نشینی او شد، والدین باید از روانشناسان و مشاوران برای درمان این اختلال بهره ببرند، در غیر این صورت این تصورات وابسته به سن نوجوان و طبیعی است.

فرزند خود را از کودکی مجهز به مهارتی کنید تا در نوجوانی احساس اعتماد به نفس کند

اناری در پایان سخنان خود به والدین توصیه کرد: والدین این مساله را خیلی حاد و بزرگ نکنند، نباید تلاش کنند تا نوجوان را قانع کنند که او زیباست چراکه این اصرار والدین نتیجه معکوس دارد. والدین باید اجازه دهند نوجوان احساسات خود را به زبان آورده و نباید او را به اجبار با خود بیرون ببرند. والدین باید از دوران کودکی فرزند خود را به قابلیتی توانمند کنند و به او مهارت خاصی یاد دهند تا او در سنین نوجوانی از درون احساس اعتماد به نفس داشته باشد. والدین باید از پیش، نوجوان را به مهارت‌هایی مجهز کنند تا آنها در سنین نوجوانی حرفی برای گفتن داشته باشند. این مساله خیل مهم است. اگر والدین با نوجوان همدلی کرده، به زور او را مجاب نکنند که زیبا است و به او زمان دهند، این تصورات از بین می‌رود. اگر اختلال در حدی بود که تمرکز نوجوان را دائما به ظاهرش جلب کرد و فعالیت‌های روزانه او را تحت تاثیر قرار داد، باید از روانشناس متخصص برای رفع این اختلال کمک گرفت./ایسنا