آیا سگ، از‌ جمله، سگ‌های کوچک و زینتی منازل، پاک هستند؟ / رفت و آمد و مهمانی به خانه افرادی که سگ دارند، شرعا بلامانع است

رفت و آمد و مهمانی به خانه افرادی که سگ دارند، ولو سگ در داخل زندگیشان است شرعا بلامانع است

 

سوال درباره پاکی یا نجاست سگ‌های کوچک سبب شد که استاد آیت الله سیداصغر ناظم زاده قمی،چندماهی درس خارج فقه خود را به این موضوع اختصاص دهد. ایشان همه روایات و نیز دیدگاه‌های فقهای شیعه و فروع جنبی آنرا به دقت مطرح و بررسی کردند. حاصل این بحث و پژوهش، در کتاب منتشره توسط دفتر تبلیغات، چاپ شده می‌باشد و چکیده نظریات معظم‌له به شرح زیر است:

۱. تمام فقهای عظام شیعه امامیه و بزرگان مذاهب اهل سنت (غیر از مالک) به صراحت بر نجاست مطلق سگ، اعم از تربیت شده و  ولگرد، فتوا داده‌اند. همچنین بیش از ده روایت مستند و معتبر به صراحت دلالت بر نجاست سگ دارد، بنابر این، ادعای طهارت سگ، خلاف نظر اجماع فقهای شیعه (چه اجماع محصل و چه اجماع منقول) است، بلکه به فرموده صاحب جواهر خلاف ضرورت مذهب نیز هست.

یک فراز از کلام بسیار جامع صاحب جواهر، چنین است:
"ششم و هفتم از نجاسات، سگ و خوک‌اند، هر دوی این ها هم خودشان و هم آب دهانشان نجس است و هرگز قابلیت تطهیر ندارند،... دلیل بر نجاست سگ و خوک، روایات مستفیضه (بسیار زیاد) است که در میان آن‌ها روایات صحیحه و موثقه است. یکی از  آن روایات این است که امام معصوم قسم جلاله یاد کرده که سگ نجس است: «والله نجس والله نجس»، و نیز اجماع منقول از فقهاست که سگ نجس است، چنانچه شیخ طوسی
و علامه حلی و ... ادعای اجماع بر نجاست سگ و خوک کرده‌اند."(جواهر الکلام، ج ۵، ص ۳۶۶).

۲. یکی از محرمات در اسلام اذیت و آزار تمامی حیوانات از جمله اذیت و آزاررسانی به سگ می‌باشد.

۳. نگهداری سگ در منزل اگر آزاد باشد و با زندگی انسان سر و کار داشته باشد، از نظر اسلام حرام نیست ولی کراهت شدید دارد، زیرا نجس بودن آن اگر با رطوبت باشد، سبب نجس شدن زندگانی و اثاث و لباس صاحب خانه می‌شود و کسانی که به اسلام معتقدند اگر با رطوبت، با سگ ملاقات داشته باشند باید برای نماز خواندن و غذا خوردن، دست و لباس خود را تطهیر نمایند وگرنه عبادت و نمازشان باطل و خوردن غذا هم آلوده به نجاست باشد، حرام است.
خلاصه این‌ که: نگهداری سگ اگر در زندگی انسان باشد ممکن است از نظر بهداشتی برای مجموعه خانواده آسیب و آلودگی‌هایی به همراه داشته باشد و دلیل کراهت آن از همین جهت است و اینکه سگ را حمام می‌برند تاثیری بر رفع کراهت ندارد. بلکه تمام قطرات آبی که از او می‌ریزد نجس است.

۴. سگ بازی‌ از نظر شرعی حرام نیست ولی کراهت دارد و افرادی که به سگ بازی مبتلا هستند، اگر با رطوبت یا با آب دهان سگ تماس دارند، باید در موقع خواندن نماز، خود و لباس خود را تطهیر نمایند، و در غیر این صورت نماز باطل است و در موقع خوردن غذا اگر دست و دهان به تماس با سگ نجس شده آب بکشد بلامانع است وگرنه خوردن غذای نجس حرام است.

۵. یکی از حقوق حیوانات از جمله سگ، خوراندن خوراک و دادن آب به آن‌هاست و توصیه شده محل نگاهداری و بدن هر حیوان از جمله سگ رعایت شود تا هم صاحب و هم خود حیوان از بیماری‌ها مصون بمانند.

۶. از نظر اسلام تامین غذای مناسب برای هر حیوان از جمله سگ ولو سگ ولگرد باشد پسندیده و اجر و پاداش اخروی دارد.

۷. خرید و فروش سگ اگر تربیت شده باشد، مثل سگ‌های شکاری، سگ گله و مراقب خانه و سگ پلیس و غیره، جایز است و رد و بدل پول بلامانع است. اما خرید و فروش  سگ‌های کوچک زینتی که در خانه‌ها نگاهداری می‌شود، اگر تربیت شده‌اند و فایده عقلایی دارند- با اینکه اینکه نجس‌اند- ولی خرید و فروش آن‌ها جایز و بلامانع است. و نیز دریافت پولی که برای معالجه یا اصلاح موی او اگر عقلایی باشد، جایز و بلامانع است.

۸. اما سگ‌های ولگرد و ضرررسان که بی‌فایده‌اند، چون مالیت ندارند، خرید و فروش آن‌ها باطل است و پولی که فروشنده دریافت کرده را باید به خریدار برگرداند. بله اگر کسی سگ‌های ولگرد را از جامعه جمع می‌کند مثل کاری که شهرداری‌ها می‌کنند تا جلوی تولید و ضرر زدن‌ سگ‌های ولگرد را بگیرند، اگر کسی سگ ولگردی دارد باید به قصد حق اختصاص مبلغی به او بدهد و سگ را از او بگیرد و بدون رضایت او نمی‌تواند سگ را از او بگیرد.

۹. هیچ کس حتی شهرداری‌ها حق کشتن یا آزار رساندن به سگ ولو ولگرد باشد را ندارند مگر سگ‌های هار، یا ضرررسان، که بلامانع است و فقط حق کشتن آن‌ها را دارند و جایز نیست آن‌هارا تا زنده‌اند آتش بزنند و یا مثله کنند. (یعنی نباید حیوان ولو سگ هار و ضررسان را تا زنده است، دست و پا و گوش او را ببرند. اسلام از این نهی کرده.

۱۰. حیوانی که از جفت‌گیری سگ با حیوان دیگری یا با تغییر ژنتیک متولد شود، اگر در عرف مردم به او سگ بگویند، حکم سگ را دارد و نجس است. ولی اگر در عرف مردم نام دیگری داشته باشد پاک است و اگر عرف جامعه مردد است که این حیوان سگ است یا غیرسگ، پاک است.

اگر چه احتیاط این است از ملاقات با رطوبت با آن اجتناب شود، و خرید و فروش این حیوان نیز از باب حق اختصاص صورت گیرد.

۱۱. رفت و آمد و مهمانی به خانه افرادی که سگ دارند، ولو سگ در داخل زندگیشان است شرعا بلامانع است.

ولی در صورتی که با سگ یا چیزهایی که با این حیوان نجس شده باشد، ملاقات با رطوبت صورت گیرد؛ برای نماز، خود و لباسشان را تطهیر کنند و برای خوردن غذا، نیز دست و دهانشان اگر نجس شده آب بکشند و اشکالی ندارد.