افشای اصل وصیت‌نامه سیدمحمود محتشمی‌پور درباره پارک قیطریه؛ ساخت مسجد در کار نیست!

احتمال وجود آثار باستانی در محلی که قرار است مسجد ساخته شود، کم نیست

گروه اجتماعی- طی یکماه گذشته عبارت «ساخت مسجد در پارک قیطریه» به یکی از پرکاربردترین کلیدواژه‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است.

ماجرا از اواخر اسفند سال گذشته آغاز شد. انتشار تصاویری از حصارهای حلبی در اطراف بخشی از پارک قیطریه که نگرانی بسیاری از اهالی محل و سایر شهروندان تهرانی را به دنبال داشت. تا جایی‌که تعداد واکنش کارشناسان و دوستداران محیط زیست در شبکه های اجتماعی و رسانه‌ها به بالاترین حد ممکن رسید.

مدتی بعد خبری مبنی بر ساخت مسجد بنا بر وصیت یکی از خیران در ضلع شمال شرقی پارک قیطریه منتشر شد که با تایید شهرداری تهران مشخص شد که خیر مورد نظر مرحوم سیدمحمود محتشمی‌پور از فعالان سیاسی و عضو قدیمی حزب موتلفه است که به گفته شهرداری تهران وصیت کرده مسجدی در تهران ساخته شود.

اما مدتی بعد یاشار سلطانی مدعی شد که مرحوم محتشمی‌پور در بندی از وصیت‌نامه خود که دامادش یعنی جواد سعیدی‌نژاد را وصی خود مشخص کرده، آورده که مسجد در مناطق کم‌برخوردار و یا محروم ساخته شود.

اما جواد سعیدی‌نژاد و باجناق سیدمصطفی تاجزاده روز شنبه 18 فروردین در گفت وگو با روزنامه جوان صراحتاً ضمن رد این ادعا اعلام کرد که ساخت مسجد اساساً خواست مرحوم محتشمی‌پور نبوده است. او می‌گوید: «بنده وصی مرحوم آقای محتشمی‌پور هستم و وصیتنامه ایشان هم پیش من است. ایشان کلمه‌ای به عنوان «مسجد» در وصیتنامه‌شان نیاوردند و صرفاً نوشته‌اند که وصی (یعنی بنده) هر کار خیری را که صلاح می‌دانم، انجام دهم.»

و به این ترتیب او صلاح دیده که در پارک قیطریه یک مسجد ۸۰۰ متری بسازد. او حتی به گلایه دختر مرحوم محتشمی‌پور یعنی فخرالسادات محتشمی‌پور هم که گفته بود در این مورد با سایر وراث برای ساخت مسجد مشورتی نشده هم پاسخ داده و مدعی شد: «بنده از نظر شرعی و قانونی وصی مرحوم محتشمی‌پور هستم و نیازی به مشورت با ایشان ندارم.»

سعیدی‌نژاد اما در ادامه می‌گوید که برای ساخت مسجد در 17 مهرماه 1401 با یک شورای 14 نفره شامل علیرضا زاکانی، شهردار تهران، سیدمحمد آقامیری عضو شورای شهر ، علیرضا نادعلی عضو شورای شهر ، سیدحسن میرکریمی مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان تهران، محمدابراهیم رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد تهران، محمدامین توکلی‌زاده معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، علیرضا جاوید معاون هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران، مجید غفوری، دستیار شهردار و دبیر شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد شهر تهران، جواد صادق‌زاده رئیس مرکز فعالیت‌های دینی شهرداری تهران، علی نصیری رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، محمد حسن‌زاده مدیر عامل سازمان املاک و مستغلات، رضا اعرابی معاون مرکز رسیدگی به امور مساجد و محمدحسن جعفرزاده مدیر کل اداره فرهنگی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی، محمد مؤیدی مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی به طور مفصل مشورت کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که مسجدی ۸۰۰ متری را در نقطه‌ای که هیچ مزاحمتی برای مردم نداشته باشند، احداث کنند. اما ساکنان محله قیطریه و برخی رسانه‌ها با انتشار تصاویر متعدد مدعی شدند که در همین ۸۰۰ متر مورد اشاره و حصار کشیده شده، حدود ۴۰ درخت تنومند و ۶۰ نهال به فاصله یک متر وجود دارد که طبیعتاً برای ساخت مسجد باید قطع شوند.

اما علیرضا زاکانی مدعی شد که حتی یک درخت را هم قطع نخواهیم کرد. ادعایی که مشخص نیست چگونه قابل اجراست وقتی نه فصل، فصل خواب درختان است و نه به جهت سن و سال درختان امکان جابه جایی آن‌ها وجود دارد و در صورت جا به جا شدن ممکن است منجر به خشک شدن این درختان شود. 

به هر ترتیب با پافشاری شهرداری تهران برای ساخت مسجد در این پارک قدیمی که به اذعان مهندس توسلی، نخستین شهردار تهران اهدایی یک خانم برای استفاده عموم مردم بوده، یک پویش در صفحه کارزار به راه افتاد که بلافاصله با استقبال بسیاری از مردم مواجه شد. تا جایی‌که تا عصر روز 18 فروردین تعداد امضاهای به ثبت رسیده برای مخالفت با این پروژه شهرداری تهران به بیش از 133هزار نفر رسیده است. 

اما سیدمحمد آقامیری، عضو شورای شهر و یکی از موافقان ساخت مسجد در این پارک می‌گوید مخالفت این افراد اهمیتی برای ما ندارد. او در صحن شورا گفت که نزدیک‌ترین مسجد به پارک 500 متر فاصله دارد در صورتیکه باید زیر 400 متر باشد.»

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که طبق آمار از بین 3500 مسجد در تهران بیش از 1000 مسجد فعال نیست و مساجد فعال هم نمازگزار ندارند. اما سخنگوی شهرداری تهران مدعی شده که عدم وجود نمازگزار دلیل خوبی برای نساختن مسجد نیست. 

مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران هم مدعی شد که تهران 400 مسجد کم دارد و ما باید مساجد بیشتری بسازیم.

علیرضا نادعلی، سخنگوی شورا هم مدعی شد که فقط 7% پارک قرار است به مسجد اختصاص داده شود که آن هم در نقطه کور پارک واقع شده و هیچ صدمه‌ای به کلیت پارک وارد نخواهد شد.

اما سوالی که در این بین برخی از کاربران مطرح می‌کنند این است که اگر قرار است در یک نقطه کور مسجد بسازید چرا همین نمازخانه فعلی پارک که در بهترین نقطه پارک هم ساخته شده را تجهیز نمی‌کنید؟

با این وجود تنها عضو مخالف ساخت مسجد در پارک قیطریه ناصر امانی است که 20 اسفندماه گذشته از شهرداری خواست که هرچه سریعتر حصار اطراف پارک را جمع کند.

او در خصوص مخالفت خود با استدلال موافقان ساخت مسجد در پارک می‌گوید: «شهرداری اعلام کرده نقشه را طوری طراحی کردیم که فقط چند درختان بزرگ جا به جا شود. اما من روی اصل این موضوع بحث دارم. کاربری این پارک G111 (فضای سبز) است و دارای نمازخانه بوده و نزدیک آنجا مسجد وجود دارد به مصلحت نیست که ما دوباره مسجد بسازیم.»

طبق بررسی نقشه‌های هوایی دستکم 5 مسجد در فاصله‌های کوتاه در اطراف پارک قیطریه وجود دارد که همین تعداد هم بیشتر اوقات یا تعطیل هستند و یا اینکه نمازگزار قابل توجه‌ای ندارند. اما برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ساخت مسجد در این نقطه برای شهرداری تهران می‌تواند سودآوری قابل توجه‌ای به دنبال داشته باشد.

طی سال‌های اخیر ساخت مساجد همواره با ساخت مغازه و ایجاد سایر کسب و کار همراه بوده که شهرداری توانسته از کنار برگزاری مراسم‌های ختم و پخت و پز غذا و سایر مراسمات پول خوبی به جیب بزند.

ضمن اینکه به گواه خبرگزاری فارس با ساخت مسجد می‌توان اشراف بیشتری بر محل داشت و مانع ورود اراذل و اوباش به پارک شد. 

سعیدی‌نژاد، وصی مرحوم محتشمی‌پور اما دلیل دیگری برای ساخت مسجد هم دارد. او می‌گوید با ساخت مسجد، زنانی که بی‌جحاب وارد پارک می‌شدند دیگر نمی‌توانند هر طوریکه دلشان می‌خواهد در پارک تفریح کنند.

اما «حمیدرضا حسینی» پژوهشگر تاریخ در کانال تلگرامی خود، از زاویه دیگری به این ساخت‌وساز پرداخت و نوشت: اواخر دهه ۱۳۴۰ بساز‌و‌بفروش‌هایی که در تپه‌های قیطریه خانه‌سازی می‌کردند، با گودبرداری‌هایی که انجام دادند، به آثار باستانی مهمی دست یافتند که از آن جمله می‌توان به کشف ۳۵۰ گور باستانی انجامید که درونشان مردگان را به شکل جنینی دفن کرده و در کنار‌شان شمار زیادی اشیای سفالی و فلزی شامل انواع ظروف، زیورآلات و سلاح و نیز غذا‌های خشک شده و استخوان حیوانات اهلی قرار داده بودند اشاره کرد. به همین دلیل احتمال وجود آثار باستانی در محلی که قرار است مسجد ساخته شود، کم نیست.

محسن رنانی، اقتصاددان و یکی از امضاکنندگان کارزار مخالفت با ساخت مسجد در پارک قیطریه می‌گوید: «بخش‌هایی از جامعه، آرام و آگاهانه، دارند اعتراض می‌کنند و می‌گویند ساخت مسجد بس است، به جای ساخت مسجد، رفتارتان و ساختارتان را اصلاح کنید تا تتمه مومنان نیز بی‌دین نشوند. اگر زور دارید قوانین رانندگی را اعمال کنید، رانت‌خواری را کنترل کنید اما مردم را به‌زور به بهشت نبرید.»

با وجود اعتراض متعدد و بیشمار شهروندان نسبت به ساخت مسجد در پارک، مسئولان شهرداری کار ساخت مسجد را تمام شده می‌دانند. حتی داماد و وصی مرحوم محتشمی‌پور می‌گوید از همین حالا دنبال یک امام جماعت خوب برای مسجد هستیم.

اما در این میان تنها چیزی که برای عوامل شهرداری اهمیت ندارد، خواست و نظر مردم است. مردمی که در انتخابات گذشته با عدم شرکت پای صندوق رای نشان دادند که با وضعیت کنونی اداره کشور مشکل دارند.