جانماز آب کشیدن سفیر روسیه در ایران

سفیر روسیه در گفتگو با روزنامه شرق گفته: غربی ها دنبال آوردن همجنس بازی و چیزهای بسیار کثیف به ایران هستند، ولی ما مخالفت می کنیم!

این اظهارات در پاسخ به پرسشی صورت گرفته که طی آن خبرنگار، بدعهدی های مکرر و تاریخی روسیه را علیرغم دوستی های ایران یادآوری کرده است. در مقابل جناب سفیر بر استواری و صداقت کشورش در دوستی با ایران تاکید کرده و غربی ها را فاسد و منحط و نالایق برای مودت نامیده است.

در این مقال کوتاه قصد تحلیل این اظهارات و تشریح سیاست خارجی روسیه و احیانا عدم تناسب جایگاه سیاسی و دیپلماتیک گوینده آن با بیاناتش را ندارم که فرصت و مجالی مجزا می خواهد.

هدف صرفا اشاره به کلیدواژه ای مهم در بیان آقای سفیر است: همجنس بازی!

تردیدی نیست که جاگاریان برای تحریک عواطف و احساسات مذهبی اجتماع محافظه کار ایران برانگیختن آن علیه کشورهای غربی، این مساله را برجسته کرده است. به عبارت بهتر وی می داند اکثریت جامعه ایران، همجنس گرایی را ناهنجاری تلقی و هواداری از آن هیچ همدلی بر نمی انگیزد.

نکته دوم این است که در حوزه رسمی فرهنگ اجتماعی و هنجارهای اخلاقی، تنها فصل ممیزه جهان روسی با جهان غربی، همین خوارداشت همجنس گرایی و طرد و سرکوب دگرباشان جنسی است. امری که به خودی خود وجه مشترک فرهنگ رسمی ایران و روسیه هم به شمار می رود.

نکته مهم دیگر، جایگاه والای مخالفت با دگرباشان و اقلیت های جنسی در ادبیات و ایدئولوژی رسمی حکومت روسیه است. در واقع سفیر روسیه در این مصاحبه به تکرار اتهامی رایج در میان رسانه های گروهی و تریبون های رسمی کشورش پرداخته است.

اصل قضیه این است که پس از مدتی کوتاه در دهه نود، که اقلیت های جنسی تحت تاثیر لیبرالیسم مستعجل آن سال ها، از برخی حقوق برخوردار شدند و موضوعات مربوط به آنها وارد پژوهش ها و پایان نامه ها گردید، در دهه 2000 به تدریج موقعیت های قبلی را به سود یک ایدئولوژی ضد غربی ناروادار به تدریج از کف دادند.

دولت پوتین نه تنها با گرایشات نامتعارف جنسی به مثابه انحراف و ناهنجاری برخورد کرد، بلکه آن را زیر سرفصل کلی توطئه به منظور تهدید هویت روسی، جمعیت روسیه و ارزش های مسیحی قرار داد.

فارغ از ارزیابی میزان خلوص فرهنگی و احیانا تاثیر خاستگاه های محافظه کارانه یک ایدئولوژی راست ناسیونالیستی در این مخالفت، از یک دلیل مهم سیاسی و ژئوپولتیک در این میان نمی توان چشم پوشید: رژیم پوتین با مطامع سیاسی مشخص، کلیت پروژه حقوق بشر و لیبرالیسم غربی را در موضوع طرفداری از آزادی دگرباشان جنسی تلخیص کرد تا مخالفت با آن تسهیل شود.

شاهد این مدعا این است که برخلاف دهه نود، کاربرد واژگانی چون دگرباش و اقلیت جنسی در رسانه ها به سختی ممکن است و حکومت همه آن ها را تحت عنوان کلی و ناخوشایند " کودک آزار " دسته بندی می کند.

کودک آزاری/ پدوفیلیا/ بچه بازی، ناسزایی ایدئولوژیک است که هر از گاهی کارزارهای هدفمند دولتی حول آن شکل می گیرد و مخالفان سیاسی و تحول خواهان و طالبان دمکراسی بخاطر آن رسوا می شوند!

در واقع کودک آزار، نام دیگر تمام مخالفان رژیم استبدادی و الیگارشیک حاکم است: کسانی که به کودکان تعرض، نسل مردم روسیه را فاسد و با آوردن ارزش‌ های منحط اروپایی، بدنبال توقف کامل نرخ رشد جمعیت و تباه کردن ارزش های روسی می باشند. این اتهام می تواند شامل حال تمام کسانی شود که از استبداد موجود انتقاد و از انتخابات آزاد دم می زنند!

اگر به سخنان سفیر روسیه دقت شود، مشاهده می گردد که واژه های همجنس بازی و حقوق بشر را کنار هم گذاشته و از مخالفت با هر دو سخن به میان آورده است.

همانگونه که گفته شد، در پس این کارزارها، بعید است علقه های مذهبی و حتی سنت های اخلاقی محافظه کارانه وجود داشته باشد. جامعه روسیه دارای یکی از پایین ترین نرخ های ازدواج و زاد و ولد بوده و اساسا محافظه کار تلقی نمی شود.

در حقیقت، انگیزه های سیاسی معین، نقشی پررنگ در صورت بندی گفتمان مذکور ایفا می کنند. برای رژیم پوتین این مساله، اسم شب دوربرگردانی است که روسیه را از راه غربی شدن و ادغام در ارزش های اروپایی باز می دارد و اصطلاحا ارزش های اورآسیایی و ویژه خود را می آفریند.

با این وصف آنچه برای مخاطب ایرانی جناب سفیر، عجیب و غریب می نماید، یک بدیهه گویی روتین برای روس هاست، صرفا جاگاریان شرق را با پراودا و کومرسانت اشتباه گرفته است!