کاسبان تحریم

احمد قویدل

 فعال مدنی

تحریم ابزاری بین المللی است که در شورای امنیت سازمان ملل برای حفاظت از قوانین و مقرارت بین الملی پیش بینی شده است. به عبارت دیگر تحریم اقدام تنبیهی در حقوق بین الملل بوده و فرآیندی است که با تصمیم شورای امنیت تحقق می‌یابد. 

اما آمریکا با تکیه بر قدرت اقتصادی و سیاسی و در سایه سکوت، انفعال و در مواردی همراهی اتحادیه اروپا از اهرم تحریم برای فشار به کشورهای مختلف جهان استفاده می‌نماید. وجه اشتراک این نوع از تحریم با تحریم‌های سازمان ملل پسوند یکجانبه است.  

بدیهی است دیگر قدرت‌های اقتصادی جهان هم از این حربه یا راسا و یا در عکس‌العمل به تصمیم‌های قهری یک کشور دیگر استفاده کرده و می‌کنند. 

تحریم‌های یکجانبه از آنجا که در ذات خود ارتباطی با ساز و کارهای بین المللی ندارد، عملا می‌تواند غیرقانونی باشد. تحریم‌های آمریکا از آنجا که اثرات جدی در جلوگیری از دسترسی کشور تحریم شده به دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی هم دارد با صفت غیرانسانی نیز شناخته می‌شود.   

در ارزیابی اثرات مخرب این نوع تحریم‌های قهری و یکجانبه بر اقتصاد کشورها از جمله ایران در می‌یابیم که گذشته از محدودیت جدی در دسترسی مردم کشور مشمول تحریم به درآمدها، غذا، دارو، تکنولوژی، خدمات بین المللی و ... موجب ظهور صنف جدیدی در عرصه بین المللی گردیده است که شاید نام "کاسبان تحریم" تا حدودی شخصیت این صنف غیررسمی و در عین حال تاثیرگذار را نمایان سازد.

اساسا در علم اقتصاد نیاز است که بازار تولید کند، هیچ تفاوتی نمی‌کند این بازار رسمی باشد یا غیررسمی و یا بازار شناخته شده یا قاچاق باشد. بازار قاچاق نیز بر اساس تقاضای مشتری شکل می‌گیرد و قوانین غیررسمی بر آن حاکم است. در این بازار هم نرخ کالاها بر اساس رقابت و میزان نیاز تامین می‌شود و کلیه روابط مالی آن خارج از سیستم‌های مالی اداری انجام می‌شود. پول چمدانی، حمل در پوشش‌های غیررسمی و واسطه‌های متعدد، شاخص‌های این بازار غیررسمی است. 

این صنف دارای ظرفیت‌های بین‌المللی است که متصل به شبکه قاچاق جهانی در حوزه‌های مختلف است.

مشتری این بازار تا قبل از استفاده مستمر از سیاست‌های تحریم قهری و یکجانبه قدرت‌های بزرگ، قاچاقچی‌ها و افراد سودجو در کشورهای مختلف بودند. 

بر اساس یک قاعده منطقی عملا دولت‌های رسمی نمی‌توانند و نباید مشتری این بازارها باشند، اما تحریم‌های قهری و یکجانبه در ذات خود مجوز ورود دولت‌ها را به عنوان مشتری به این شبکه‌ها مجاز نموده است. ایران به عنوان کشوری که شدیدترین تحریم‌های تاریخ ملل دنیا را از آمریکا و متحدین غربی آن متحمل شده است، برای مقابله با این تحریم‌های ناجوانمردانه چاره‌ای جز ورود به بازارهای غیررسمی برای تامین نیازهای کشور ندارد. برای درک بهتر موضوع به این سوال فکر کنید. در ۲۵ سال گدَشته ناوگان حمل و نقل هوایی چگونه به مردم خدمات می‌دهد؟ لوازم یدکی آن‌ها آز کجا تامین می‌شود؟ هزاران مثال در این حوزه می‌توان مطرح کرد. ما هنوز در بسیاری از زیر ساخت‌ها موفق به تولید ملی در حوزه‌های استراتژیک و صنعتی نشده‌ایم. راه تامین کالاهای مورد نیاز ما همان شبکه بین المللی "کاسبان تحریم" است که می‌توانند این نیازها را با نرخی بالاتر از قیمت‌های جهانی تامین کنند. 

آیا ایران تنها دولت رسمی مشتری این شبکه بین المللی غیررسمی است؟ بی‌تردید خیر. کلیه کشورهایی که به هر دلیل زاویه‌ای در مواضع مقابل قدرت‌های غرب یا شرق دارند، و یا دنبال بازار هستند، مشتری این شبکه غیررسمی هستند. نکته مهم و قابل توجه این است که قدرت‌های بزرگ هم مشتریان رسمی این شبکه غیررسمی به خصوص در حوزه‌های تسلیحات نظامی و صنعتی هستند. کلیه توطئه‌های مالی که می‌تواند منجر به تغییر رژیم‌های سیاسی کشورها گردد، از طریق این شبکه بین‌المللی اداره می‌شود.‌ 

مفاهیم دور زدن تحریم‌ها مسیری جز عبور از شبکه بین‌المللی "کاسبان تحریم" ندارد. هرچه مدت تحریم‌های قهری و یکجانبه در رابطه با هر کشوری تداوم یابد این شبکه بین‌المللی درآمدهای ثابت و قابل پیش‌بینی برای توسعه فعالیت‌های خود بدست می‌آورد. تامین منابع انسانی و رابط برای این شبکه با اهرم پول و دیگر جاذبه‌هایی که می‌تواند انسان‌ها را درگیر نماید، محقق می‌گردد. تمامی کشورها ارتباط با این شبکه را تکذیب می‌کنند ولی با واسطه‌های غیررسمی خود از خدمات این شبکه بهره‌مند می‌شوند. اهمیت این شبکه در عصر ارتباطات که اطلاعات "کالا" شده، دو صد چندان شده است. حضور غیررسمی سرمایه‌داران بزرگ و دولت‌های جهان در این شبکه به آن قوت سیاسی نیز داده است.

همانطور که در یک صنعت و یا یک شرکت نگهداشت مشتریان یکی از ابزارهای کلیدی برای حفظ درآمدهاست، این شبکه بین‌المللی تلاش خود را معطوف به حفظ شرایطی می‌کند که مشتریان خود را حفظ کند. کاسبان تحریم در سیاست، تقویت کننده مواضعی هستند که تحریم‌ها پایدار بماند و منافع آن‌ها حفظ شود. ما شاهدیم رابطین این شبکه‌ها در کنگره آمریکا بر تشدید تحریم‌ها اصرار دارند. اپوزیسیون ایرانی نیز از طریق بنیادهای فرهنگی، سازمان‌های مرتبط با مهاجرت، رسانه‌هایی که از این شبکه تغذیه می‌کنند نیز متاسفانه بر این طبل می‌کوبند.‌

در داخل کشور نیز تلاش‌های آشکار و پنهانی می‌شود که تحریم‌ها تداوم یابد. بی‌تردید مدافعین تحریم چه با موضع اپوزیسیونی چه با مواضع افراطی علیه تحریم‌ها در نهایت، خدمتگزار شبکه بین‌المللی "کاسبان تحریم" هستند. کاسبان تحریم بی‌مهابا دشمن مذاکرات وین هستند. هر چقدر مردم امیدوارند جشن موفقیت مذاکرات وین را بگیرند آن‌ها امیدوارند جشن شکست این مذاکرات را بگیرند.‌