مهندسیِ معکوس

 مستقل آنلاین، سرویس سیاسی، هرمز شریفیان/

پروسه انتخابات در تاریخ جمهوری اسلامی پس از فراز و فرودهای بسیار، وارد فاز جدیدی شده است. فاز و فصلی که با هماهنگی دولت پنهان، و با تلاش فراوان فقط داوطلبانی تائید صلاحیت شدند که این نهادها تشخیص می‌دهند.

در اصل و آنچه رخ داده نشان می‌دهد که دولت پنهان و نهادهای ناظر در تلاش برای "یکدست کردن حاکمیت" هستند و هیچ صدای مخالف یا معترضی را تحمل نمی‌کنند. گمان مهندسان و طراحان چنین انتخاباتی این است که با یکدستی و یکصدایی مجلس می‌توانند آن‌طور که دوست دارند کشور را اداره کنند درحالی‌که این روش در نهایت، معکوس عمل خواهد کرد. عمل معکوس به این معنا که مخالفان چنین مجلسی خواهند گفت، حالا که نقشی در تشکیل قوه مقننه نداریم، مشارکت در انتخابات هم برایمان بی‌فایده و حتی زیان‌آور است. موافقان هم که با دریافت این هدیه وارد "خانه ملت" شده‌اند و در واقع آنجا را به "خانه همفکران خود" تبدیل کرده‌اند، نمی‌دانند که خاصیت پارلمان، حتی اگر شبه انتصابی و اعضای آن "دست‌چین" شده باشند این است که باز هم نمی‌توانند یکدست و هماهنگ عمل کنند. در اصل، مجلس جایی است که نمایندگان بتوانند مخالفان و قدرت را مهار کنند اما اگر اکثریت مطلق در اختیار یک بخش "کم رای" قرار بگیرد نه‌تنها این مهار صورت نخواهد گرفت بلکه نابه‌سامانی و ناهنجاری و در نهایت فساد، بیش از پیش خواهد شد.

در چنین شرایطی که داور مسابقه به‌طور دائمی برای یک تیم "پنالتی" می‌گیرد و بازیکنان کلیدی تیم رقیب را به‌بهانه‌های واهی از زمین اخراج می‌کند، طبیعی است که نه برای تیم روبه‌رو حس رقابت و نه برای هواداران و تماشاگران انگیزه‌ای برای تماشای مسابقه باقی می‌ماند و برای همین است که تماشاگران به تماشای چنین رقابتی نخواهند رفت و رغبتی برای پیگیری نتایج آن هم نخواهند داشت ضمن اینکه چنین پیروزی‌هایی برای بازیکنان و تماشاگران باوجدان تیم مقابل هم شیرینی ندارد که با این حساب باید فاتحه‌ی پیشرفت و محبوبیت آن ورزش را پیشاپیش، خواند. اما مهندسان، یک موضوع مهم را از یاد برده‌اند و آن ناآشنایی با خاصیت‌های نهادهای دموکراتیزه است که اگر حتی این نهادها در فضای دموکراسی تنفس نکنند بازهم خاصیت اصلی آن‌ها از بین نمی‌رود و هرگز نمی‌توان نشانه‌های دموکراسی را در آن از بین برد. در مجلس آتی هم بی‌تردید اختلاف نظرهایی بروز خواهد کرد اما این اختلاف‌ها با موارد مشابه آن در دوره‌های قبلی تفاوت اساسی دارد. آن تفاوت این است که نمایندگان این مجلس بهتر می‌دانند که حمایت حداکثری ملت را پشت سر خود ندارند و با رقابتی نابرابر به کرسی‌های سبز بهارستان رسیده‌اند و برای همین، به‌جای تکیه بر قدرت مردمی، بر قدرت محفلی که آنان را به آنجا رسانده تکیه دارند و به همین دلیل خود را قدرتمندتر از دیگری و در نتیجه، "به‌حق‌تر" از سایرین می‌دانند. این موضع برحق بودن، اعتمادبه‌نفسی کاذب در پی دارد که خروجی آن بی‌تردید به‌سود ملت نخواهد شد. نکته دیگری که این روزها به‌شدت به‌چشم و توی ذوق می‌خورد، تبلیغات انتخاباتی داوطلبان است. برخی تبلیغ‌ها نشان می‌دهد که شماری از داوطلبان برعکس وضعیت تنگی‌ها و عسرت‌های مالی که در جامعه گریبان ملت را گرفته، دسترسی زیادی به منابع مالی نامعلوم برای هزینه‌های هنگفت در تیلیغات خود دارند. خوب بود شورای نگهبان در کنار رد صلاحیت‌های وسواس‌گونه، واحدی با همین میزان دقت برای نظارت بر هزینه‌کرد نمایندگان دایر می‌کرد تا ملت در جریان قرار می‌گرفتند این همه هزینه برای تبلیغات انتخاباتی از کجا آمده است؟ نکته بعدی محتوای تبلیغات برخی داوطلبان است که بی‌تردید، هم "شان نمایندگی" و هم "شان پارلمان" و هم، شان مردم آن منطقه را زیر سوال برده است. در یک نظام مردمسالارانه، شانیت یک نماینده مجلس به‌دلیل منتخب بودن از شان یک وزیر منتصب بالاتر است اما متاسفانه تبلیغات برخی نمایندگان و موضوعاتی که به آن پرداخته‌اند این شانیت را به زیر پا انداخته و در مواردی تبلیغات آنان به‌قدری مبتذل و سخیف است که موجب تمسخر و تاسف در جامعه شده است. شورای نگهبان بی‌تردید نقش اول در ایجاد این وضعیت را دارد. کارکردها و خروجی مجلس یازدهم در ۴ سال پیش رو برعهده شورای نگهبان است. معروف است که پارلمان باید به‌دلیل وجود نظرات مختلف و مخالف، صحنه درگیری و حتی تشنج بین نمایندگان باشد و در غیر این‌صورت، درگیری و تشنج از صحن مجلس به کف خیابان منتقل خواهد شد. در هر صورت انتخابات مجلس یازدهم، پس‌فردا جمعه دوم اسفند برگزار می‌شود و موافقان و مخالفان شرکت در انتخابات به نظاره خواهند نشست تا عملکرد این مجلس را که احتمالا از تیر یا مرداد سال آینده، بهارستان را تحویل می‌گیرند، شاهد باشند. آنچه باقی می‌ماند پاسخی است که مهندسان و طراحان چنین انتخاباتی در پایان دوره کار این مجلس باید برای آن داشته باشند و بهتر است از هم اکنون خود را برای پاسخ دادن به کارکردهای چنین مجلسی در خلال این ۴ سال پیش رو، آماده کنند.