آینده روابط تهران _ باکو

بابک کاظمی

دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری عمومی 

تنش‌ها میان تهران و باکو، دو سال و نیم پس از پایان جنگ ۴۴ روزه میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان مشهور به جنگ دوم قره‌باغ، همچنان ادامه دارد.

تنش‌ها و اتهام‌زنی‌ها در روابط ایران و جمهوری آذربایجان در حالی ادامه پیدا می‌کند که نگرانی‌ها از سوءمحاسبه و رویارویی نظامی گسترده در منطقه افزایش پیدا کرده است.

در طول تعطیلات نوروز در حالی که رسانه‌ها از تجمع نظامیان جمهوری آذربایجان در نوار مرزی ارمنستان برای انجام یک عملیات گسترده با هدف تصرف بخش‌هایی از استان سیونیک جمهوری ارمنستان در مرز ایران خبر می‌دادند، منابع غیررسمی در ایران هم از آماده‌باش نیروهای ایرانی در شمال غربی کشور برای مقابله با هرگونه اقدام نظامی علیه منافع ایران خبر داده‌بودند

موضوع حمله به سفارت آذربایجان در تهران و متهم کردن حکومت جمهوری اسلامی ایران از سوی علی اف در خصوص این حمله و تعطیل کردن سفارت آذربایجان از سوی الهام علی‌اف در تهران و همچنین اخراج چهار  دیپلمات  ایرانی از باکو به اتهام جاسوسی از سوی دولت آذربایجان و روابط دیپلماتیک با افتتاح سفارت آذربایجان در اسراییل  منجربه تیره‌تر شدن روابط دیپلماتیک ایران و آذربایجان شد. 

در تازه‌ترین اقدام نیز دیدار وزیر امور خارجه اسرائیل با علیف و سپس افتتاح سفارت تل‌اویو در بیست کیلومتری مرز ایران در ترکمنستان به تشدید این تنش‌ها افزود. 

همچنین در سال‌های اخیر با توجه به درگیری روسیه با اوکراین و عدم حضور جدی روسیه در قفقاز جنوبی از یکسو و حضور پررنگ ترکیه در این منطقه از سوی دیگر، منجر به بهم خوردن موازنه قدرت نظامی ایران  و روسیه در قفقاز جنوبی شده است.

همه‌ی مسائل فوق از یکسو و جنگ بین آذربایجان و ارمنستان از سوی دیگر و از همه مهمتر فکر تصرف تنگه زنگزور توسط علیف که از مهمترین و سوق‌الجیشی‌ترین کرویدورهای مرزی ایران و ارمنستان (در روستای سیونیک) می‌باشد موجب افزایش تنش مابین ارمنستان و آذربایجان شده است. ناگفته نماند که کشور ایران به هیچ وجه تمایل به تصرف این تنگه در منطقه مرزی خود با ارمنستان ندارد و یقینا در صورت ورود جدی و نظامی آذربایجان به این منطقه تقابل نظامی بین ایران و آذربایجان محتمل خواهد شد.

وجود پایگاه‌های نظامی اسرائیل در نزدیکی مرز ایران و کمک تسلیحاتی ترکیه و اسرائیل به آذربایجان نیز در سرکشی و یاغی‌گری الهام علی‌اف بی‌تاثیر نیست هرچند توان نظامی باکو در مقابل تهران به هیچ وجه قابل مقایسه نیست و این موضوع در مانورهای نظامی ایران در مناطق شمال غربی در ماه‌های اخیر موید این مطلب است.