صورت سرخ با سیلی

مهدی قمشی
استاد دانشگاه

به طور کلی در بُعد بین المللی کمک کشورهای مختلف به یکدیگر خصوصاً در مواقع بحران نشان از همبستگی و دوستی ملت‌های مختلف با هم دارد و در تحکیم دوستی‌ها نیز بسیار موثر است.
گسترش این رفتارهای حمایتی به گسترش اخلاق در جامعه جهانی می‌انجامد. دولت‌های مستقر هر کشور نیز تا حدودی دستشان برای نشان دادن چنین حُسن نیت‌هایی و یا چنین اخلاقی باز است. این همکاری‌های بین‌المللی در جهت ساخت جهانی آرام و به دور از تنش بسیار موثر است. در حقیقت این مناسبات یک نوع بیمه نانوشته‌اند، یک نوع بازی جوانمردانه‌اند (که در بازی فوتبال زیاد از آن می‌بینیم ولی هیچ الزام قانونی و آیین نامه‌ای در مورد آن نیست امّا عدم رعایت آن نکوهش جامعه را در پی دارد و نتیجه رسمی بازی را در اذهان کم اثر می‌نماید) که کشورها اخلاقاً خود را به آن پایبند می‌دانند. امّا این نکته هم مهم است که این کمک‌ها به موقع و به درستی انجام شوند و در حالی که یک کشور خود در کلاف مشکلات دست و پا می‌زند هیچ کشوری از آن انتظار دست و دل بازی ندارد و با درک متقابل انتظارات می‌توانند کنترل شوند. در سی سال گذشته مثال‌های زیادی در کشورهای مختلف آسیایی، اروپایی، و آمریکایی دیده شده که کشوری به دلایل مختلف از نظر اقتصادی، اجتماعی، جنگ یا بلایای طبیعی دچار مشکل شده و برای حفظ منافع کشور و شهروندان خود سیاست‌های انقباضی در هزینه‌ها را پیشه می‌کند. کارهایی که بیشتر جنبه تبلیغی و فانتزی دارند را کم می‌کند و یا لغو و حتی دیگر کشورها را نیز به استمداد می‌طلبد تا خود را از بحران برهاند. دیده نشده که کشوری خود دچار مشکلات عدیده باشد امّا با دست و دلبازی طوری وانمود نماید که نه تنها هیچ مشکلی ندارد بلکه وضعش از آنچه تصور می‌شود بسیار بهتر است. اگر چنین مواردی یافت شود در حقیقت این عملشان یک ژست سیاسی است تا اخلاقی و یا بشردوستانه و مصداقی است از مثل معروف ما ایرانی‌ها، "صورتمان را با سیلی سرخ نگه داشته‌ایم". اما این کار تنها در شرایط خاص و برای امور فردی قابل توجیه است، نه در امور عامه. هر کسی در شرایط خاص تنها مجاز است به صورت خود سیلی بزند و درد آن را نیز خود تحمل کند تا صورت خود را سرخ نشان دهد و از این طریق عزت نفس خود را حفظ کند. اما زدن سیلی به صورت عامه مردم نه امری است مجاز و نه اخلاقی. آن هم وقتی که مردم دچار انواع مشکلات و تضییقات هستند. 
با این مقدمه می‌خواهم به موضوع رفتارهایی در کشورمان برسم که ناظر بیرونی اگر اطلاعی از داخل کشور و وضعیت عمومی نداشته باشد با دیدن "صورت سرخ دولت" تصور می‌کند که این صورت عامه مردم است که از فرط برخورداری به سرخی می‌زند. امّا ما در کشورمان بخوبی می‌دانیم که تحریم‌های به ناحق، در کنار سوء مدیریت چه فشاری را به مردم وارد کرده‌اند. افزایش قیمت دلار به بیش از دو برابر از اول سال تاکنون، افزایش چند برابری قیمت مواد خوراکی و پوشاک و لوازم خانگی و ماشین و ... و زیر خط فقر رفتن بیش از پنجاه درصد جمعیت، سیل مهاجرت نخبگان به خارج از کشور و افزایش نرخ بیکاری و حراج اموال دولت برای تامین بودجه عمومی، همه وضع و حال مردم و تنگنا را به خوبی نشان می‌دهد. حال در این اوضاع نابسامان مسئولین می‌خواهند به خارج نشان دهند که اوضاع داخلی خوب است! چه راه‌حلی بهتر از سیلی به صورت مردم و سرخ نشان دادن صورت دولت. کارهای زیر که اخیرا توسط مسئولان انجام شده است همه در این راستا قابل بررسی هستند:
برگزاری کنگره جهانی زنان تاثیرگذار از ۹۰ کشور جهان با حضور ۳۰۰ مهمان خارجی از بانوان تاثیرگذار در تهران توسط معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و هزینه ۲۰۰ هزار یوریی برای آن.
بذل و بخشش نفت به بعضی کشورها و گروه‌های دوست.
ساخت و بازسازی اماکن متبرکه در کشور عراق.
و حتی کمک به زلزله زدگان سوریه در حالی که خود هنوز قادر به سر و سامان دادن به زلزله‌زدگان خوی نشده‌ایم.