نگرانی از تقابل هسته‌ای

سیدقائم موسوی
تحلیلگر سیاسی

تجاوز نظامی روسیه به اوکراین آرام آرام به یکمین سال خود نزدیک می‌شود. این جنگ که به نوعی جنگی نیابتی و فراتر از ابعاد سرزمینیِ اوکراین نیز دیده می‌شود تاکنون بسیاری از محاسبات طرفین را غلط از آب درآورد.

از نقطه نظر میدانی و نتایج زودرس، روس ها تصور می‌کردند که سریع بتوانند با اشغال بخش‌هایی از اوکراین و استراتژی خیمه از درون، اهداف خود را برآورده کنند. در ابعاد انرژی و تسری جنگ به اضلاع چندگانه هم موفقیتی حاصل نشد.

به عبارتی تحدید انرژی صادراتی توسط روسیه نتوانست کمک شایانی به فعل و انفعالات میدانی نماید. زمستان سخت اروپا صرفاً توانست در جبههٔ دیگری و آن هم جلوگیری از انعقاد برجام به آن‌ها کمک کند. جایی که جمهوری اسلامی را دلگرم به سراب آن کرد و برجام را در کُما فرو برد. انرژی ایران همچنان فریز ماند و دومین دارنده ذخایر گازی دنیا در مدیریت داخلی گاز دچار دردسر خودساخته‌ای شد.

روسیه اگر چه تا اندازه‌ای توانست با چالش پهپادها ایران را به چالهٔ اوکراین نزدیک کند اما دامش برای چین کارگر نیفتاد. اینگونه دوگانهٔ تقابلی شرق و غرب نیز رقم نخورد.

در نقطهٔ مقابل خوش‌بینی غرب در تأثیر زودهنگام تحریم‌ها و بسنده کردن حمایت‌های صرفاً دیپلماتیک از اوکراین نیز محاسبات اشتباهی بود که بعد از نزدیک یک سال خودش را به وضوح نشان داده است.

توافق جدید برای ارسال تانک‌های پیشرفتهٔ آمریکا و آلمان به اوکراین نشان از عزم آن‌ها برای ورود بیشتر به صحنه نبرد دارد. اما همین نیز استراتژی قطره چکانی بیشتر نیست؛ چرا که این کمک می‌تواند روی زمین و صرفاً از جنبه دفاعی کمکی به اوکراین کند و از نقطه نظر هوایی و حملات موشکی، اوکراین همچنان به صورت جدی آسیب پذیر است.

عدم ورود بیشتر آمریکا از ملاحظات دیگری هم تأسی می‌پذیرد.
یک: آن‌ها بیشتر تمایل دارند که جنگ از فرمول اوکراین- روسیه به اروپا- روسیه تعمیم یابد تا اینگونه اروپا مسئولیت بیشتری در چالش جدید بر عهده گرفته باشد (برخلاف عراق و افغانستان) و دیگری جنگ صورتی فرسایشی به خود بگیرد تا روسیه هم در اوکراین زمین‌گیر شود و هم قوای چندوجهی‌اش به اندازه کافی تحلیل برود.

راهی که روسیه گریزی از آن ندارد مگر پوتین از کوره در برود و افکار بهره‌وری نامتعارف از ظرفیت‌های نظامی روسیه را در عمل آزمایش کند. عملی که نوام چامسکی از آن به خطر جنگ هسته‌ای یاد کرد. هر چند مادامیکه حمایت غرب از اوکراین ظریف و در چارچوب دفاعی و جغرافیای اوکراین باشد؛نگرانی چامسکی صرفاً بالقوه خواهد بود؛ حداقل در چالش اوکراین!