سپهر مذاکرات هسته ای ایران

مهندس عابد مشایخ

دبیر کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان

ازمرداد ماه سال ۱۳۸۱ که مخالفان خارج از کشور نظام جمهوری اسلامی ایران از تاسیسات آب سنگین اراک و نیز تاسیسات هسته‌ای نطنز اطلاعاتی را منتشر کردند، فشار سیاسی کشورهای غربی بر ایران آغاز شد.

در همین راستا مذاکرات هسته‌ای ایران در دولت اصلاحات در سال ۱۳۸۲ آغاز شد.

برجسته‌ترین شخصیت‌های دیپلماتیک و هسته‌ای کشور از جمله: دکتر علی اکبر صالحی، دکتر سیروس ناصری، دکتر سید حسین موسویان، دکتر محمد جواد ظریف، محمد رضا البرزی و ... در تیم مذاکره کننده هسته‌ای به سرپرستی دکتر حسن روحانی دبیر وقت شورایعالی امنیت ملی ایران در برابر تیم مذاکرات سه کشور اروپایی قرار گرفتند.

در طول سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۲ روند مذاکرات با توفیقات خوبی مواجه شد. پرونده از شرایط بحرانی با صدور بیانیه سعد آباد و سپس توافق نامه بروکسل در ۱۳۸۲ و توافق نامه پاریس در ۱۳۸۳ با طرف‌های اروپایی یعنی: دومینیک دو ویلپن وزیر خارجه وقت فرانسه، جک استراو وزیر خارجه وقت انگلستان و یوشکا فیشر وزیر خارجه وقت آلمان به ریاست خاویر سولانا رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به حالت عادی بازگشت و پس از تعلیق، غنی‌سازی اورانیوم در سال ۱۳۸۴ از سر گرفته شد.

در دولت نهم و دهم اما، متاسفانه با تغییر دیپلماسی و اعضای تیم مذاکرات پرونده هسته‌ای ایران مجددا پرونده هسته‌ای ایران به حالت بحرانی درآمد و با سرپرستی مذاکرات توسط سعید جلیلی و اتخاذ سیاست تهاجمی، قطعنامه‌های ۱۶۹۶ ، ۱۷۳۷ ، ۱۷۴۷ ، ۱۸۰۳ ، ۱۸۳۵ ، ۱۹۲۹ از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شد که عمدتا فعالیتهای تجاری، مالی و هسته‌ای ایران را هدف قرار داده بودند.

در پایان دولت دهم، پرونده بحرانی هسته‌ای به دولت جدید تدبیر و امید دکتر حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ تحویل داده شد.

مجددا دکتر روحانی از همان تیم برجسته هسته‌ای و دیپلماتیک مقیم ایران استفاده کرد. البته با تغییر هدایت تیم مذاکرات هسته‌ای این بار توسط وزارت امور خارجه بجای شورایعالی امنیت ملی مذاکرات ادامه یافت.

در همین راستا تیم مذاکره کننده هسته‌ای با هدایت جنابان آقایان دکتر علی اکبر صالحی و دکتر محمد جواد ظریف و همراهی دکتر سید عباس عراقجی و دکتر مجید تخت‌روانچی، توانستند پرونده اتمی ایران را از بحران خارج کرده و پس از مذاکرات مبسوط با گروه ۱+۵ در نیویورک، ژنو ۴، ژنو ۵، ژنو ۶، لوزان و مذاکرات وین، بالاخره در تیرماه ۱۳۹۴ توافق برنامه جامع اقدام مشترک را به نتیجه برسانند و اصطلاحا برجام را به امضا برسانند.

باید تاکید کرد دکترین موفق سیاسی مذاکرات؛ جلب اعتماد، تنش زدایی، مذاکرات هوشمندانه علمی و دیپلماتیک تیم‌های مذاکره کننده سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۲ و نیز سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۲ بود که سبب تفوق بر گروه‌های غربی مذاکرات شد و پیروزی مذاکرات حادث و برجام به نتیجه رسید.

متاسفانه طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ به دلیل اتخاذ سیاست‌های ناصحیح توسط تیم سیاسی دولت نهم و دهم ضربات شدیدی بر پیکره کشور وارد آمد که با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و اتخاذ تصمیمات راهبردی دیپلماتیک منجر به پارادایم شیفت در روند مذاکرات هسته‌ای شد و نتیجه آن پیروزی مذاکرات و زایش برجام بود.

اما اتفاقات پس از برجام و به خطر افتادن منافع اقتصادی کاسبان تحریم از یک سو و شرارت ترامپ از سوی دیگر، باعث تضعیف برجام و برهم خوردن توافق برجام تاکنون شده است.

در حال حاضر در دولت سیزدهم، یکسال است که روند مذاکرات با آمدن تیم جدید مذاکره کننده شکل جدیدی بخود گرفته است.

لازم است به تیم جدید مذاکره کننده ضمن حمایت در جهت توفیق در بحث مذاکرات برجام گوشزد نمود: اگر بناست به نتیجه غائی با انتفاع همه جانبه ملی دست یابد باید تنها از طریق دیپلماسی هوشمندانه برد برد و تنش زدایی، کار خود را پیش ببرد، چرا که مسیر ناموفق دیپلماسی در دولت‌های نهم و دهم، تجربه تلخ به محاق رفتن خواسته‌های ملی را با خود به همراه داشت و به عنوان آینه عبرت برای تیم مذاکره حال حاضر قابل بهره‌برداریست. فلذا ضمن آرزوی توفیق برای تیم مذاکره کننده هسته‌ای در جهت اخذ نتیجه شایسته و در خور شأن ملت شریف ایران، امید است در سپهر مذاکرات هسته‌ای ایران، یک پیروزی جامع و تمام کننده باشد و ضمنا با اتخاذ سیاست اعتماد سازی، تنش‌زدایی و در نهایت بازگشودن درب‌های اقتصاد جهانی به روی ایران و روابط گسترده‌تر دیپلماتیک کشور در عرصه جهانی شاهد توفیقات روزافزون و رونق اقتصاد کشور شویم.

قطعا در این مسیر، کشور می‌تواند گام‌های راسخی را در پیشبرد برنامه‌های توسعه بردارد تا در آینده نزدیک به توسعه اقتصادی و سیاسی همه جانبه در عرصه بین الملل نائل گردیم.