ضرورت تأمل پیرامون متن اتحادیه اروپا

سیدقائم موسوی

تحلیلگر سیاسی

آخرین دور مذاکرات برجامی با وساطت اتحادیه اروپا منجر به متنی شده که از نظر آن‌ها متنی نهایی و غیرقابل‌مذاکره است.

از نظر جمهوری اسلامی اما غیرنهایی و در دست بررسی است تا مطمئن شود که در سه آیتم پادمانی، تضمین و تحریم، ضمانت اتحادیه اروپا قابلیت عملیاتی داشته باشد.

به تازگی روزنامه وال استریت ژورنال که از دسترسی به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا خبر داده است، ادعا می‌کند آن‌ها امتیاز مهمی به جمهوری اسلامی داده‌اند که در صورت همکاری فوری با آژانس برای شفاف‌سازی پیرامون ابهامات در مورد فعالیت اعلام نشدهٔ سه سایت هسته‌ای، کشورهای عضو برجام از شورای حکام بخواهند که پرونده مذکور را مختومه اعلام نمایند.

شرایط این راند از مذاکره در یک نسبت سنجی تاریخی شباهت زیادی به مذاکرات منجر به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ دارد که در نهایت علیرغم میل باطنی سردمداران بر اساس هژمونی ناگوار شرایط داخلی و بین المللی از سر ناچاری پذیرفته شد و هنوز هم بسیاری انتقادات جدی در مورد تأخیر در پذیرش آن دارند.

اکنون نیز مناسبات بین المللی سیستم به مراتب در شرایط تنش‌زایی زیادتری قرار دارد و جبهه‌بندی‌های داخلی هم از شکنندگی بسیار بیشتری نسبت به آن دوره برخوردار است. با این تفاوت که در آن برهه کمتر کشورهایی بودند که مصمم بودند نگذارند جنگ ۸ ساله خاتمه پیدا کند.

الان اما بحران به شدت چندجانبه و دارای تضاد منافع شدید در ابعاد منطقه‌ای- بین المللی بویژه در حوزهٔ امنیتی قلمداد می‌شود. 

به علل گره خوردن آن با زیست اقتصادی- سیاسی عده‌ای در داخل و مواضع افراطی، در طول مناقشه هم از چندصدایی و تناقض رفتاری رنج می‌برد.

با وجود اینکه جامعه و افکار عمومی با کلیت برجام موافق است چیزی که مانع از نهایی شدن برجام می‌شود؛ سوایِ سرسختی و لجاجت طرف خارجی در دادن حداقلی از امتیازات فراتر از قبل، تناقض رفتار مسئولین فعلی در دو برهه برجام و پسابرجام است.

برجام اگر چه قابلیت ختمِ تمام و کمال تشنجات سیاست خارجی جمهوری اسلامی را دارا نیست اما شرط لازم برای برون رفت از بحران در هم تنیده و رو به تزاید هسته‌ای و کلیت تنش با غرب را دارا است.

متن پیشنهادی اتحادیه اروپا را بایستی با دیدِ شرط کافی و نه لازم نگاه کرد و به خاطر ممانعت از هدررفت فرصت تاریخی دیگری، آن را با تسامح پذیرفت‌. لازم است به نتایج نپذیرفتن آن و بحران‌هایی که به دنبال خواهد داشت؛ مطابق تجربه سال‌های ۸۴ تا ۹۲ هم اندکی تفکر و تأمل کرد.

متنی که به زعم مخالفان برجام بهتر از آن است و نسبت به برجام امتیازات بیشتری درو کرده است. فبه المراد اگر اینگونه باشد توجیهی برای سال‌ها مخالفت و قفل کردن مقدرات کشور در جهت پروژهٔ یکپارچه سازی حاکمیت هم دست و پا کرده‌اید.