تراریخته می‌خوریم بدون آنکه بدانیم!

 اینکه استفاده از محصولات تراریخته مفید است یا مضر بحث مفصلی است  با این وجود آنچه ضروری به نظر می رسد حق انتخاب مخالفان تراریخته برای عدم استفاده از این محصول است. با این حال در حال حاضر عنوان تراریخته روی خیلی از کالاها درج نمی‌شود.

طبق قوانین سازمان غذا و دارو تولیدکنندگان ملزم هستند روی محصول خود درج کنند که محصول مورد نظر تراریخته است. با این حال اگرچه لزوم درج نام تراریخته بر روی محصولات تراریخته واضح است اما عملا در بسیاری از این محصولات این مساله رعایت نمی شود.

در روزهای اخیر انتشار عکس پفک تراریخته که روی آن واژه GMO نوشته شده بود حاشیه ساز شد. این واژه به معنای تراریخته بودن محصول است. مساله ای که عموم کاربران از آن مطلع نیستند.

جمشید مغازه‌ای، عضو کانون انجمن صنایع غذایی ایران و دبیر رئیس انجمن صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران در همین راستا به ایسنا گفته که قاعده کلی این است که روی این محصولات نام تراریخته یا تغییر ژنتیک یافته نوشته شده اما اگر سازمان غذا و دارو به درج نام GMO نیز ایراد نگیرد، مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

او با بیان اینکه محصولاتی که تحت عنوان تراریخته شناسایی می‌شوند، معمولا از روغن تراریخته استفاده می‌کنند، روغن سویا و پالم را از جمله روغن‌های تراریخته عنوان کرد که عنوان تراریخته نیز روی آن‌ها درج شده است. نگرانی اصلی در رابطه با احتمال سوء استفاده از روش تغییر ساختار ژنتیک در محصولات است که برای مثال ایجاد بیماری ابولا و ایدز با این روش ایجاد شد، ‌ اما به طور کل محصولات تراریخته مشکل خاصی ندارند و حتی ساختار و فرمولاسیون قوی‌تری نیز دارند.

اگر بخواهیم تراریخته را معنا کنیم باید بگوییم در تعریف سازمان بهداشت جهانی این طور آمده است که تراریخته به گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می‌شود که ترکیب ژنتیک آنها (DNA) به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفت‌گیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد.» این‌ روزها همه‌چیز را می‌توان از نظر ژنتیک دستکاری کرد.

سازمان سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، فائو همیشه موضع خنثی درباره خوبی یا بدی تراریخته گرفته است. با این حال دبیر کل فائو رسما اعلام کرده مخالفتی با تراریخته ندارد. موافقان تراریخته معتقدند این محصولات باعث افزایش تولید، تنوع و کیفیت محصولات غذایی و کاهش هزینه تولید و تخریب محیط زیست می شود. این در حالی است که مخالفان تراریخته بر این باروند که استفاده از محصولات تراریخته آثار زیانبار جبران ناپذیری دارد. آنها معتقدند این محصولات سرطان زا هستند و سیستم ایمنی بدن را به مرور زمان ضعیف می کنند. اما برای این ادعا دلایل مستندی وجود ندارد و بایستی تاثیرات آن روی یک نسل آزمایش شود و بعد نتیجه اعلام شود.  بزرگترین استدلال موافقان تراریخته همین قطعی نبودن ادعاهای مخالفین است. به زعم کسانی که تراریخته را مضر می دانند این دلایل برای صدور مجوز استفاده از این محصولات کافی نیست.

پاسخ به این سوال که بالاخره از محصولات تراریخته استفاده کنیم یا خیر بسیار سخت است. پاسخ قطعی برای این سوال نمی توان یافت اما با توجه به علمی که امروز بشر به آن دست پیدا کرده به نظر می رسد استفاده از محصولات تراریخته نه تنها زیان آور نیست بلکه در موارد گوناگونی استفاده از آن مفید است. اما استدلال مخالفین درباره ناکافی بودن ادله های موافقین و لزوم گذشت زمان بیشتر برای مشخص شدن آسیب های احتمالی تراریخته تامل برانگیز است. شاید بهتر باشد تصمیم گیری برای نحوه مواجهه مخاطب با محصولات تراریخته را به عهده خود مخاطب بگذاریم. برای همین نیاز است تا با تفکیک محصولات تراریخته و غیرتراریخته این حق انتخاب برای خرید به مشتری داده شود. در تمام دنیا محصولات تراریخته با برچسب اداره بهداشت در فروشگاه ها عرضه می شوند اما در ایران این امر اگر چه در قانون پیش بینی شده اما در عمل کمتر اجرایی می‌شود.