چرا آب تهران کیفیت خوبی ندارد؟

یکی از موضوعاتی که همیشه سوال برانگیز بوده، تفاوت کیفیت آب تهران با سایر شهرها است که معمولا دلایل متفاوتی برای آن مطرح می‌شود. مدیر کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب و آزمایشگاه‌های استان تهران در این باره می‌گوید: تفاوت مربوط به کیفیت منابع تامین کننده آب آشامیدنی است.

مهتاب باغبان، با بیان این‌که کیفیت آب هر استان بستگی زیادی به منابع آبی دارد که استفاده می‌کنند، اظهار کرد: در واقع آبی که به آب شرب تبدیل می‌شود، باید مطابق استانداردهای سازمان بهداشت جهانی باشد و الزامات استاندارد ایران را دریافت کند که باید برای این مهم، تمام سازمان‌ها و نهادهایی که روی کیفیت منابع آب تاثیرگذارند، در قالب ایمنی آب دست به دست هم بدهند تا آب باکیفیت در اختیار مردم قرار بگیرد.

وی با بیان این‌که برخی از سازمان‌ها و نهادها که اغلب فعالیت صنعتی دارند، روی کیفیت منابع آب تاثیر می‌گذارند، تاکید کرد: باید فرآیندها به گونه‌ای تبیین شود که کیفیت منابع آب حفظ شود.

مدیر کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب و آزمایشگاه‌های استان تهران ادامه داد: طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، زمانی که کیفیت یک منبع از بین می‌رود، دیگر نمی‌توان از آن منبع استفاده کرد، چراکه اگر آب به لحاظ کیفی از دست برود، درواقع از لحاظ کمی نیز آب را از دست داده‌ایم.

باغبان، وزارتخانه‌های نفت، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و نیرو را نهادهای تاثیرگذار در کیفیت آب دانست و افزود: سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت کشور و وزارت بهداشت سازمان‌های ناظر در کیفیت آب هستند که در واقع برای حفظ کیفیت آب باید تمام این سازمان‌ها و نهادها با یکدیگر همراه باشند تا بتوانیم کیفیت آب استاندارد را در تمام کشور شاهد باشیم.

وی با اشاره به برنامه ایمنی آب اظهار کرد: در حال حاضر این برنامه ۱۱ مدول دارد که در تمام کشور به جریان افتاده است؛ به گونه‌ای که اکنون تمام شهرهای تهران تحت پوشش این برنامه قرار گرفته‌اند و در برخی از پایلوت‌ها نیز ۱۱ مدول انجام شده و ممیزی‌های ملی آن نیز طی شده است. به گونه‌ای که در برخی از آن‌ها برنامه در حال توسعه است.

مدیر کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب و آزمایشگاه‌های استان تهران در پاسخ به این سوال که چرا استان تهران تجربیات خود را در اختیار سایر استان‌ها قرار نمی‌دهد، تاکید کرد:  به طور رایگان برای کارشناسان استان‌ها آموزش‌هایی را در نظر گرفته‌ایم که هر کدام از استان‌ها که داوطلب باشند، می‌توانند از این آموزش‌ها بهره‌مند شوند، برای تبادل تجربیات‌مان هیچ محدودیتی نداریم و هر استانی که تمایل داشته باشد می‌تواند از تجربیات ما استفاده کند.

شهرهای دارای مشکل شوری در آب آشامیدنی

با توجه به شرایط آب و هوایی به‌طور کلی مناطق فلات مرکزی ایران شامل استان‌های قم، یزد، کرمان، سمنان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر به صورت طبیعی با بالابودن میزان عامل کل جامدات محلول (شوری) به دلیل پایین بودن میزان بارندگی مواجه هستند و در شهرهای جنوبی استان خوزستان به دلیل برخی تغییرات در الگوهای آب و هوایی که شکل خشکسالی بروز کرده و همچنین توسعه ناپایدار در استفاده از رودخانه کارون در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی مواجه شده است.

برنامه‌های آبفا برای تضمین کیفیت آب آشامیدنی

در حال حاضر با استفاده از ۴۵۷ آزمایشگاه در مجموعه شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و ۳۷۷ آزمایشگاه در مجموعه شرکت‌های آب و فاضلاب روستایی، پایش کیفیت آب به طور مستمر و تواتر توصیه شده انجام می‌شود. مراکز بهداشت و خانه‌های بهداشت روستایی به عنوان ناظر کیفیت آب را تحت نظر دارند.

برنامه‌ها و اقدام‌های انجام شده

برای حل مشکلات کیفی آب از نظر بالا بودن عامل‌های شوری و نیترات اقدام‌هایی به صورت پایدار و بلندمدت همچون انتقال آب انجام شده یا در حال انجام است. اعلام شده در مورد اکثر شهرهای دارای غلظت نیترات بالا، اختلاط منابع آب برای تعدیل مشکل به کار می‌رود.

جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب که در اکثر شهرهای کشور در حال مطالعه و یا اجراست از جمله اقدام‌های اساسی در جلوگیری از آلودگی منابع آب به نیترات شناخته می‌شود. در این خصوص در برخی شهرها که میزان نیترات از حد استاندارد بالاتر می‌رود، لزوم تخصیص بودجه‌های مورد نیاز برای تسریع در اجرای پروژه‌های فاضلاب ضروری است.

اجرای برنامه ایمنی آب در ایران

برنامه ایمنی آب به‌عنوان مهم‌ترین اقدام برای تضمین کیفیت آب شرب است، این برنامه توسط سازمان جهانی بهداشت تهیه شده و اجرای آن به کشورهای عضو توصیه شده است. گستره عمل برنامه ایمنی آب از حوضه آبریز تا مصرف‌کننده را دربرمی‌گیرد.

به استناد سند راهبرد ملی بهبود کیفیت آب شرب مصوب سال ۱۳۹۰ هیات وزیران، هدف هفتم این سند اجرای برنامه‌های ایمنی آب شرب در کشور به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با همکاری وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور، وزارت نفت است.

برنامه ایمنی آب، اولین بار در شهر تبریز در سال ۱۳۹۰ به صورت پایلوت اجرا شد؛ این برنامه در سال ۱۳۹۳ برای اجرایی شدن در ۱۵ شهر کشور اجرا شد. در حال حاضر برنامه ایمنی آب در تمامی مراکز استان‌ها در حال اجراست.

این برنامه کاری بین بخشی است، کمیته راهبری در سطح کشور با عضویت وزارتخانه‌های نیرو، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کشور در حال اجراست. براساس سند ملی بهبود کیفیت آب شرب که مصوب هیات وزیران است که بر اساس آن  وزارت بهداشت موظف است برنامه امینی آب را در تمام شهرها و روستاها اجرا کند.