عوامل ایجاد آفت دهان

 رئیس واحد سلامت دهان و دندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان گفت: تقریبا 80 درصد افراد، اولین زخم‌های دهان خود را قبل از 20 سالگی گزارش‌ می‌کنند.

مریم حسن‌زاده، در رابطه با علائم و نشانه‌های آفت دهان، اظهار کرد: تقریبا 80 درصد افراد، اولین زخم‌های دهان خود را قبل از 20 سالگی گزارش‌ می‌کنند. آفت ابتدا یک ‌سری علائم اولیه مثل سوزش و خارش یا گزگز حدود 2 تا 48 ساعت قبل از ظاهر شدن زخم وجود دارد. سپس یک ناحیه قرمزی که طی چند ساعت به یک زخم سفید، خاکستری یا زرد گرد یا بیضی شکل تبدیل و ظاهر شده و طی 72 ساعت بزرگ‌تر می‌شود.

وی در رابطه با عوامل به‌وجود آورنده آفت دهان، افزود: در 30 درصد موارد زمینه ارثی و سابقه خانوادگی، کمبودهای تغذیه‌ای مانند آهن، ویتامین B12، روی و اسید فولیک بوده و اختلالات ایمونولوژیک و نقایص خونی، وجود فشارهای عصبی، اضطراب و استرس‌های عاطفی یا جسمانی (به طور مثال در دانشجویان و دانش‌آموزان به هنگام امتحانات و کنکور) از علل به‌وجود آورنده آفت دهان است.

این مسئول با اشاره به سایر عوامل ایجاد آفت دهان، تصریح کرد: مصرف سیگار، تغییرات هورمونی (دوره بارداری یا دوره عادت ماهانه)، آسیب به مخاط دهان بر اثر جا اندازی نادرست دهان‌های مصنوعی، مسواک زدن خشن و با شدت، گاز گرفتن قسمتی از گونه و زبان، مصرف غذاهای داغ به دنبال درمان‌های دندانپزشکی ممکن است باعث ایجاد آفت دهان شود.

حسن‌زاده گفت: بعضی از بیماران بعد از مراجعه به دندانپزشک آفت می‌زنند که ارتباطی به استفاده از وسایل غیراستریل ندارد؛ زیرا همان‌طورکه گفته شد عامل ایجادکننده آفت میکروب یا ویروس نیست. عوامل مستعدکننده‌ای برای ایجاد آفت وجود دارند که در ارتباط به دندانپزشکی می‌توان به استرس و تروما (فشار مختصر ناشی از کنار کشیدن گونه، لب و یا زبان توسط آینه و رول پنبه و حتی تماس با ابزارهای دندانپزشکی) و یا حساسیت به مواد دندانپزشکی مورد استفاده اشاره کرد.

رئیس واحد سلامت دهان و دندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان با اشاره اینکه آفت دهان می‌تواند از علائم بیماری‌های عمومی بدن باشد، بیان کرد: آفت‌ها می‌توانند از علائم بیماری‌های عمومی بدن نیز باشند و در بروز آفت‌های مکرر دهانی به همراه زخم‌های ناحیه تناسلی یا هرگونه علائم درگیری چشمی مراجعه سریع به پزشک بسیار مهم است زیر مجموع این علائم می‌تواند سندرم بهجت را به عنوان یک گزینه تشخیصی مطرح کند.

وی ادامه داد: حساسیت به برخی مواد غذایی مانند مرکبات، فندق، گردو، گوجه‌فرنگی و غیره و برخی داروها در بیمارانی که شیمی‌درمانی می‌شوند، بعد از دوره‌‍‌های درمان، آفت‌های دهانی مشاهده می‌شود؛ همچنین استراحت ناکافی و مصرف آنتی بیوتیک‌های قوی و غیره از دیگر دلایل بروز آفت دهان است.

این مسئول در رابطه با راه‌های تشخیص آفت دهان، گفت: اگر آفت از نوع مینور باشد و هر از چند گاهی بزند، نیازی به بررسی نیست؛ ولی اگر فرد دچار زخم‌های شدید و چندتایی در دهان باشد، تاریخچه پزشکی بیمار از نظر وجود علایم و نشانه‌های اختلالات سیستمیکی که ممکن است با زخم‌های آفتی همراه باشد، باید بررسی شود. در برخی موارد، درخواست تست CBC و بررسی وجود آنمی و کمبود ذخایر آهن و نیز تست بررسی ویتامین B12 و اسید فولیک ضروری است.

رئیس واحد سلامت دهان و دندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان در رابطه با درمان آفت دهان، تصریح کرد: آفت به خودی خود خوب می‌شود و معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد و اگر درمانی هم صورت گیرد، معمولا به منظور کاستن از شدت درد، التهاب، استرس و جلوگیری از اضافه شدن غفونت ثانویه است.

وی در رابطه با رایج‌ترین روش‌های درمان آفت دهان، بیان کرد: رعایت بهداشت دهان برای جلوگیری از آسیب دیدن زخم آفتی با استفاده از مسواک نرم، نخ دندان مومدار و دهان‌شویه‌های غیرالکلی، رفع عوامل آسیب‌زننده نظیر دندان‌های شکسته، جرم زیاد دندان‌ها، پرکردگی‌های تیز و خودداری از مصرف غذاهای تحریک‌کننده، کنترل درد (ترکیبات بی‌حس‌کننده موضعی نظیر لیدوکائین، محصولاتی مثل Orabase که یک لایه محافظ روی زخم ایجاد و منع تحریک آن می‌شود)، از رایج‌ترین درمان آفت دهان است.

حسن‌زاده خاطرنشان کرد: استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی در زخم‌های آفتی ساده و کورتیکواستروئیدهای موضعی و سیستمیک خوراکی در زخم‌های دهانی وسیع و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (Topical antimicrobial therapy) جهت کنترل عفونت ثانویه (کاندیدیایی یا باکتریایی) به‌خصوص در زخم‌های دهانی وسیع و مواقعی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.