برندگان نوبل چه کسانی هستند؟

تا یک هفته دیگر برندگان جوایز نوبل اعلام می شوند. با نزدیک شدن موعد اهدای یکی از مهمترین جوایز علمی، جنبش و تکاپو برای  مشخص شدن نام نامزدهای این جایزه نیز بیشتر می شود.

در سال جاری میلادی هرچند تا به اکنون ۳۰۱ نفر یا سازمان کاندیدای دریافت جایزه نوبل صلح  شدند، اما هنوز هیچ نامی از کاندیداهای احتمالی دریافت این جایزه در رشته های پزشکی، فیزیک و شیمی منتشر نشده است. نامزدی در جوایز نوبل فرایندی طولانی دارد که از یک سال قبل آغاز می شود. البته فقط افرادی می توانند نامزدها را انتخاب کنند که از طرف کمیته نوبل دعوتنامه رسمی دریافت کرده باشند.

 طبق اطلاعات وب سایت جایزه نوبل، کمیته های مربوط به هر رشته فرم هایی محرمانه برای دانشمندان مختلف ارسال می کنند تا افراد شایسته نامزدی این جایزه را اعلام کنند.

فرایند انتخاب نامزدها در 3 رشته عنوان شده نیز مراحل خاصی دارد که هر سال تکرار می شود.  طبق این فرایند در ماه سپتامبر فرم های نامزدی برای دانشمندان ارسال می شود. کمیته نوبل فرم هایی محرمانه را برای حدود ۳ هزار نفر ارسال می کند. این افراد استادان دانشگاه ها در سراسر جهان، برندگان جایزه نوبل فیزیک و شیمی و پزشکی در سال های گذشته و اعضای آکادمی سلطنتی علوم سوئد هستند. فرم های تکمیل شده باید تا ۳۱ ژانویه سال بعد به برای  آکادمی نوبل ارسال شوند.  کمیته نوبل نامزدها را بررسی و کاندیداهای احتمالی را انتخاب می کند.

در کل حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ نام به عنوان نامزد انتخاب می شوند. در ماه های مارس تا می کمیته نوبل نام کاندیداهای اولیه را برای ارزیابی فعالیت هایشان به کارشناسانی تعیین شده ارسال می کند. در ماه های ژوئن تا آگوست کمیته نوبل گزارشی درباره توصیه ها به آکادمی سلطنتی علوم سوئد ارایه می کند. در ماه سپتامبر  کمیته نوبل گزارش خود را همراه توصیه هایی درباره کاندیداهای نهایی به اعضای آکادمی رویال سوئد ارایه می کند. در نهایت برندگان این جایزه در ماه اکتبر اعلام می شوند. این برندگان در ماه دسامبر جایزه خود را دریافت می کنند.

 چه کسانی نامزدهای نوبل را انتخاب کنند

برندگان نوبل پس از چند مرحله و با دقت زیاد انتخاب می شوند. این در حالی است که فرایند گزینش افرادی که نامزدها را انتخاب می کنند نیز چندان ساده نیست. در همین راستا افرادی می توانند فردی را برای دریافت جایزه نوبل پیشنهاد دهند که مشخصات خاصی داشتند. علاوه بر اعضای آکادمی سلطنتی علوم سوئد،  اعضای کمیته نوبل در هر رشته و همچنین برندگان جوایز در سال های گذشته،  استادان ارشد رشته های مذکور در انستیتو فناوری سوئد، دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و انستیتو کارولینسکا در استکهلم می توانند در فرایند انتخاب  نامزدها شرکت کنند.

علاوه بر این گروه ها  استادانی در هر رشته که حدقل در ۶ دانشگاه یا کالج کرسی داشته باشند و توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد انتخاب شد اند، دعوتنامه برای انتخاب نامزد احتمالی جایزه نوبل را دریافت می کنند. علاوه بر آن عده ای از دانشمندان  که به تشخیص آکادمی علوم  شایسته هستند، نیز دعوتنامه مذکور را دریافت می کنند.

در این فرایند هیچ کس نمی تواند خود را نامزد دریافت جایزه کند.

۷۵ درصد کاندیداهای نوبل افرادی نام آشنا هستند

 در همین راستا  نظریه های مختلفی درباره شیوه انتخاب برنده جایزه نوبل وجود دارد. جولین زیراث یکی از اعضای آکادمی سلطنتی علوم سوئد در این باره به نشریه «هندوستان بیزینس تایم» می گوید: تعداد نامزدی های یک دانشمند برای دریافت جایزه یا محبوبیت او در یک رشته،دلیلی برای انتخاب او به عنوان برنده نوبل به حساب نمی آید.

جولین زیراث  که یکی از اعضای انستیتو کارولینسکا و عضو کمیته نوبل نیز است، در این باره می گوید: سالانه چندصد نفر نامزد دریافت جایزه نوبل می شوند. حدود ۲۵ درصد این افراد کاندیداهای جدید هستند که نام آنها به گوش کسی نخورده است. اما ۷۵ درصد بقیه نامزدها اصولا افرادی نام آشنا هستند.

به گفته زیراث هرچند هیچ کس نمی تواند خود را نامزد دریافت این جایزه کند، اما حتی اگر  فقط یک نفر نام دانشمندی را به عنوان نامزد ذکر  کرده باشد، او برای این جایزه کاندید می شود.

همچنین تعداد نامزدی یک نفر  لزوما به معنای افزایش احتمال برنده شدن جایزه نوبل نیست. زیراث در این باره می گوید: جوایز علوم به طور معمول به دستاوردهایی اعطا می شود که تغییری عظیم در طبیعت ایجاد کنند.

هنگام انتخاب برنده نهایی، کمیته نوبل معمولا یک آزمایش حذفی انجام می دهد.  هدف اعضای کمیته از این آزمایش آن است که بدانند بدون در نظر گرفتن نام مخترع یا مکتشف، دستاورد او تا چه اندازه تاثیرگذار است.؟ یا آنکه گام بعدی در این پیشرفت علمی چیست؟  آیا نامزد احتمالی واقعا کاری غیر قابل پیش بینی انجام داده است؟