قدیمی‌ترین مدرک مرز سیاسی دنیای باستان در کرمانشاه + عکس

خبر کشف دو نقش برجسته چند هزار ساله در منطقه ثلاث‌ باباجانی کرمانشاه، در دو روز گذشته به نقل از  مدیر کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه منتشر شد. صحبت‌ها درباره‌ی زمان کشف این نقش برجسته‌ها در فضای مجازی، این کشف را متعلق به زمان‌های قبل‌تر و توسط بومی‌های منطقه می‌داند؛ کشفی که احتمالا صحنه پیروزی "ایدین سین" حاکم دولت سیموروم را نشان می‌دهد. حتی به گفته‌ی قادری - مدیر کل میراث فرهنگی کرمانشاه - آن را به یکی از قدیمی‌ترین مدارک مرز سیاسی دنیای باستان در سرزمین زاگرس و در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد می‌توان نسبت داد.

سجاد علی­‌بیگی - عضو هیات علمی رشته باستان شناسی دانشگاه رازی، کرمانشاه- و یکی از کارشناسان میراث فرهنگی استان کرمانشاه نخستین کارشناسانی هستند که با اطلاع مردم بومی منطقه سراغ نقش برحسته‌ها می‌روند.

علی بیگی که در طول سال‌های گذشته به واسطه کاوش در محوطه‌های باستانی کرمانشاه کار مطالعاتی متعددی انجام داده است، پس از اطلاعِ یک فرد بومی منطقه‌ی «ازگله» از وجود دو نقش برجسته تازه و ناشناخته در شهرستان ثلاث باباجانی، همراه با شهرام علیاری - کارشناس ارشد اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه - از این نقش برجسته دیدن کرده‌­اند و پس از آن، مستندنگاری و پژوهش روی این نقش برجسته‌ها را آغاز کردند.

او در گفت‌وگو در باره‌ی این نقش برجسته توضیح می‌دهد: در حاشیه‌ی یکی از رودخانه‌های منطقه ثلاث باباجانی، روی یک صخره فروافتاده در دامنه کوه بمو، دو نقش برجسته حجاری شده که دو صحنه متفاوت را نشان می‌دهند، توسط اهالی کشف شده‌اند که متاسفانه یکی از آن‌ها در زلزله سال ۹۶ آسیبی جدی دیده و شکسته است، اما نقش برجسته دیگر هنوز روی صخره پابرجای دامنه کوه قرار دارد.

او دو توصیف و بازآفرینی تصویر این نقش برجسته‌ها می‌گوید: در نقش شماره‌ی یک، شخصی که احتمالاً یک شاه است، پای خود را روی سینه‌ی اسیری قرار داده و روبه‌روی آن، شخص دیگری  ایستاده است. این دو نفر دست‌های خود را به حالت التماس بلند کرده‌اند. شاه یک دامن کوتاه به تن دارد و در دست راست خود شیء نوک تیز حمل می‌کند.

وی با بیان این‌که در نقش برجسته دو نماد که نماد «خدایان بین‌النهرینی» هستند، مانند هفت‌گوی و یک ماه و ستاره قرار دارند، تاکید می‌کند: این سبک از نقش برجسته مربوط به پایان هزاره سوم تا اوایل هزاره دوم پیش از میلاد است.

این باستان‌شناس با اشاره به این که نقش برجسته‌ی دوم چند متر پائین‌تر از اولی قرار دارد، درباره‌ی آن نیز توضیح می‌دهد: این نقش یک شاه را به صورت تمام قد با لباس بلندِ یقه هفت نشان می‌دهد. شاه روی لباس خود کمربندی دارد و زیر کمربندش یک شی گرز مانند دیده می­شود. همچنین در دست راست این شخص، شی دو سر مخروطی دیده می­شود. طرز قرار گفتن دست چپ شاه و مقایسة‌ی آن با سایر نقوش برجسته‌ی هم‌دوره‌اش نشان می‌­دهد که احتمالاً شاه در دست چپ خود کمانی را نگه داشته است.

او اما با اشاره به فرسایش و آسیب‌های طبیعی که در طول زمان به نقش برجسته وارد شده، اضافه می‌کند: نمی‌توانیم جزئیات بیشتری از این صحنه را مشاهده کنیم.

علی بیگی درباره‌ی قدمت این نقش برجسته‌ها می‌گوید: پیش از این در فاصله بین سرپل ذهاب تا سلیمانیه در کردستان عراق، چند نقش برجسته دیگر کشف شده بود که برخی از آنها احتمالاً متعلق به همین شاه است، این شاه به استناد کتیبه‌­های نقش برجسته شماره ۳ سرپل ذهاب و سنگ یادمان «بیت واته»، احتمالاً متعلق به «ایدین سین شاه سیموروم» یا «آنزابازونا» است که در اواخر هزاره سوم قبل از میلاد تا اوایل هزاره دوم قبل از میلاد در منطقه «دیاله» در شرق دجله و عراق امروزی حکومت می‌کرده­اند.

به گفته‌ی او با بیان این‌که این پادشاه بارها به منطقه زاگرس لشکرکشی کرده و این دو نقش برجسته، احتمالاً یادمان‌های پیروزی آن‌ها بر ساکنان دامنه‌ی زاگرس است.

این عضو هیات علمی باستان‌شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه همچنین با تاکید بر لزوم انجام اقدامات مورد نیاز برای ثبت ملی این نقوش برجسته مهم و ارزشمند توسط میراث فرهنگی استان کرمانشاه، اظهار می‌کند: امیدواریم این آثار هر چه زودتر در فهرست آثار ملی ثبت شوند.

او همچنین با اشاره به آسیب­های وارد شده به نقش برجسته‌ها در زلزله‌ی دو سال گذشته که کانون آن درست در همین منطقه بوده است، ادامه می‌دهد: با توجه به قدیمی نبودن این آسیب، احتمالاً این امکان وجود دارد که با توجه به ضرورت‌های مرمتی برای آن، کارشناسان و متخصصان اداره‌ی میراث فرهنگی استان هر چه زودتر طرح مرمتی برای این نقش‌برجسته تهیه و نسبت به حفاظت و مرمت آن اقدام کنند.

علی‌بیگی تاکید می‌کند: با توجه به اطلاعات ارزشمندی که این نقوش در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند و از سوی دیگر به عنوان یکی از کهن‌ترین نقوش برجسته‌ی دنیای باستان شناخته می‌شوند، لزوم حفظ و نگهداری آنها دوچندان است.