"مه مغزی" و حس مبهم آن چیست؟

مه مغزی (brain fog) روی بسیاری از فرایندهای ذهنی اثر می‌گذارد، شامل حافظه و تمرکز. مه مغزی می‌تواند علامتی از یک بیماری بوده یا با فاکتورهایی از سبک زندگی ارتباط داشته باشد، مانند استرس یا رژیم غذایی. در این مطلب در مورد علل این مشکل ناتوان کننده صحبت می‌کنیم و ایده‌هایی برای غلبه بر آن ارائه می‌دهیم.

مه مغزی چیست؟ 

مه مغزی می‌تواند این حس را به فرد بدهد که انگار فرایند تفکر، درک و فهم و به خاطر سپاری آنگونه که باید عمل نمی‌کنند. علمکردهای گوناگونی از مغز ممکن است تحت تاثیر مه مغزی قرار بگیرند، شامل:

. حافظه که اجازه می‌دهد اطلاعات ذخیره شده و بازخوانی شوند 

. توانایی استفاده و درک زبان 

. پردازش اطلاعات که به فهم و تمرکز کمک می‌کند 

. مهارت‌های بصری و فضایی مورد استفاده در طراحی، شناخت اشکال و جهت یابی 

. توانایی محاسبه 

. توانایی‌های عملکرد اجرایی مورد استفاده برای سازماندهی، شناسایی، حل مسئله و برنامه ریزی

اگر یک یا چند عملکرد دچار اختلال شود، فرد ممکن است در درک و فهم دچار مشکل شده و تمرکز کردن برایش با مشکل روبرو شود، چیزهایی را فراموش کند و دچار خستگی ذهنی شود.

مه مغزی و ام اس 

اسکلروز چندگانه یا اِم ‌اِس یک بیماری ناتوان کننده است که مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به مشکلات حرکتی، تعادلی، بصری و حسی می‌‌شود. ام اس می‌تواند قسمت‌هایی را ملتهب کرده و به مغز آسیب بزند یا آن را دچار ضایعه کند. این ضایعات می‌توانند روی چگونگی عملکرد مغز اثر بگذارند. عملکردهایی که بیشتر تحت تاثیر ام اس هستند شامل پردازش اطلاعات، حافظه و توانایی‌های عملکرد اجرایی می‌شوند. بسیاری از آنهایی که با ام اس زندگی می‌کنند، تغییراتی در توانایی‌های خود برای تصمیم گیری و پردازش و به خاطر سپاری اطلاعات تجربه می‌کنند.

در بیشتر موارد این تغییرات، خفیف تا متوسط بوده و توانایی زندگی کردن فرد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند. اما ممکن است منجر به احساس درماندگی یا ناتوانی در انجام کارهای روزمره مانند پیدا کردن کلیدهای خانه یا خرید از فروشگاه شوند.

استراتژی‌هایی وجود دارد که می‌تواند به فرد دچار ام اس کمک کند تا عملکرد حافظه و مهارت‌های پردازش اطلاعات خود را حفظ کند.

. اجتناب از حواس پرت کن‌ها، پیدا کردن مکانی ساکت برای تمرکز روی امور و استراحت‌های مکرر و کوتاه مدت برای کمک به تمرکز.

. از دوستان و اعضای خانواده بخواهید آرام‌تر صحبت کنند و زمان بیشتری را صرف پردازش اطلاعات کنید.

. از تکنیک‌های سازماندهی مانند یادداشت کردن کارهای روزانه و تهیه‌ی لیست کمک بگیرید.

. یک جای مشخص در خانه پیدا کنید که چیزهای مهم را در فقط در آنجا نگهداری کنید مثلا دست کلیدتان را که ممکن است به راحتی گم کنید.

این استراتژی‌ها اگر به درستی بکار گرفته شوند می‌توانند از استرس‌ و مه مغزی و احساس ناتوانی کم کنند.

سایر علت‌ها 

علاوه بر ام اس، بیماری‌های دیگری نیز هستند که می‌توانند باعث مه مغزی شوند. بیماری‌های بلند مدتی چون فیبرومیالژیا (درد مزمن عضلات) که باعث درد در تمام بدن می‌شود، و سندرم خستگی مزمن که منجر به احساس خستگی شدید می‌‌شود اغلب موجب مشکلاتی در تمرکز یا حافظه می‌شوند. افسردگی یک اختلال خلقی جدی است که روی طرز فکر و احساس فرد تاثیر می‌گذارد. مشکل داشتن در حافظه، تمرکز و تصمیم گیری می‌تواند موجب احساس مه مغزی در فرد شود. کسی که دچار افسردگی است ممکن است دچار مشکلات خواب و کمبود انرژی هم باشد که تمرکز کردن و انجام کارها را با سختی مواجه می‌کند.

کمبود آهن یا آنمی نیز بیماری‌ است که سلول‌های قرمز خون در بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر سلول‌های قرمز خون نتوانند اکسیژن کافی به اندام‌ها و بافت‌ها برسانند فرد دچار خستگی جسمی و ذهنی همراه با علائمی دیگر مانند تنگی نفس خواهد شد. تغییر سطح هورمون‌ها نیز می‌تواند عملکرد مغز را مختل کند، مخصوصا در دوران بارداری یا یائسگی. پژوهشی کوچک دریافت که تغییرات هورمونی در دوران یائسگی باعث می‌شود خانم‌ها در به خاطر سپاری اطلاعات و تمرکز روی کارهای چالش برانگیز با سختی روبرو شوند.

برخی از داروها نیز می‌توانند عملکرد ذهنی را تحت تاثیر قرار بدهند. داروهای شیمی درمانی عوارض جانبی زیادی دارند، مثلا اختلال در حافظه و تمرکز. قرص‌های خواب نیز می‌توانند روی حافظه‌ی کوتاه مدت اثر بگذارند و بعضی از داروهای ضد افسردگی هم می‌توانند موجب احساس گیجی شوند.

در صورت مواجه شدن با عوارض جانبی دارویی که مصرف می‌کنید باید با پزشک خود مشورت کنید. اگر امکان تغییر دارو وجود نداشت، پزشک می‌تواند راههای غلبه بر مه مغزی را به شما توصیه کند.

علت‌های مربوط به سبک زندگی 

مه مغزی معمولا نتیجه‌ی عواملی در سبک زندگی است که روی چگونگی عملکرد مغزی فرد تاثیر می‌گذارد. زندگی مدرن امروزی و مشغله‌های کاری می‌توانند فرصت استراحت کافی برای مغز را گرفته و مانع عملکرد مناسب آن شوند. علت‌هایی از مه مغزی که با سبک زندگی فرد مرتبط هستند شامل استرس، کمبود خواب، رژیم غذایی و کمبود انرژی ناشی از بی‌تحرکی می‌شود.

اگر استرس مداوم و کمبود خواب مزمن، حافظه‌ و تمرکز فرد را دچار مشکل کند، ایجاد تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به برطرف کردن این مشکلات کمک خوبی بکند. تغییر در رژیم غذایی و عادت‌های ورزشی نیز می‌تواند سطح انرژی فرد را بالا برده و تمرکز او را بهبود بدهد.

درمان 

درمان مه مغزی بستگی به علت آن دارد. اگر فرد دچار ام اس باشد، پزشک می‌تواند برنامه‌ای درمانی برای او در نظر بگیرد که شامل مدیتیشن، فیزیکال درمانی و مراقبت شخصی از طریق رژیم غذایی و ورزش باشد.

سایر بیماری‌ها مانند کم خونی نیز باید توسط پزشک درمان شوند. معمولا وقتی که بیماری درمان می‌‌‌شود، مه مغزی ناشی از آن نیز برطرف می‌شود. اگر فرد با مه مغزی ناشی از افسردگی روبرو باشد، پزشک احتمالا برای او رفتار درمانی شناختی (CBT)، ورزش و یا حتی تغییر دارو را در نظر می‌گیرد.

ایجاد تغییرات ساده‌ای در سبک زندگی نیز می‌تواند به برطرف شدن مه مغزی که به دلیل بیماری خاصی نیست کمک کند.

مه مغزی چیست و چطور برطرف می‌شود؟ 

کاهش استرس همیشه هم کار راحتی نیست، اما اگر با درک علت اصلی شروع شود، مثلا مشکل مالی یا روابط عاطفی، بقیه‌ی مراحل ساده‌تر خواهد شد. خوب و کافی خوابیدن برای حفظ عملکرد خوب مغز ضروری است، چون خستگی می‌تواند تمرکز و توجه را دچار مشکل جدی کند. شما باید هر روز سر ساعت مشخصی به رختخواب بروید و بیدار شوید، قبل از رفتن به رختخواب ریلکس کنید و سعی کنید اتاق خواب‌تان را ساکت و تاریک و آرام نگه دارید.

ورزش منظم هم می‌تواند از استرس کم کرده و سطح انرژی را افزایش بدهد، که هر دوی اینها به بهبود تمرکز ذهنی کمک می‌کنند.

افزودن ورزش به کارهای روزمره می‌تواند به سادگی پیاده روی بعد از ناهار یا دوچرخه سواری تا محل کار به جای رانندگی اتومبیل‌تان باشد.

انجام سرگرمی‌هایی که دوست دارید و وقت سپری کردن با خانواده و دوستان یک راه بسیار خوب برای احساس آرامش است. ذهن آگاهی نیز متدی است که به شما کمک می‌کند از استرس‌تان کم کرده و آرام‌ سازی بهتری داشته باشید در نتیجه فرایند تفکر و تمرکزتان بهبود پیدا می‌کند. رژیم غذایی نیز بر سطح انرژی اثر می‌گذارد و خیلی از افراد احساس می‌کنند زمانی که سر ساعت مشخصی غذا نمی‌خورند، نمی‌توانند به خوبی تمرکز کنند. وعده‌های غذایی سالم و مفید و خوردن میان وعد‌ه‌های درست در طول روز نیز می‌تواند به برطرف کردن مه مغزی کمک کند.

کافئین و الکل نیز می‌تواند مشکلات خواب ایجاد کند و افت انرژی را به دنبال داشته باشد، بنابراین فرد دچار مشکل تمرکز خواهد شد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید 

اگر علاوه بر مه مغزی با علائم دیگری نیز مواجه شدید ممکن است دچار بیماری خاصی باشید. اگر مشکل از عادت‌های سبک زندگی باشد، بهبود تغذیه، خواب کافی و کاهش اتسرس باید بتوانند علائم مه مغزی را بهتر کنند، اما اگر این تغییرات نتوانستند عملکرد مغز را بهبود ببخشند و علائم‌تان بدتر شد یا ادامه پیدا کرد، باید به پزشک مراجعه کنید تا او تشخیص لازم را داده و درمان را شروع کند.

منبع: برترین ها