کمک های جهانی را بپذیریم

غلامرضا انصاری عضوشورای چهارم شهر تهران، مجلس چهارم و رئیس اسبق سازمان بهزیستی کل کشور در گفتگو با خبرنگار مستقل آنلاین به تحلیل شرایط کنونی نظام سلامت کشور پرداخت. با هم این گفت و شنود را می‌خوانیم:

 اصلی‌ترین وظیفه حکومت‌ها در شرایط پاندمی چیست؟

بیماری کرونا به یک بیماری همه‌گیری جهانی (پاندمی) تبدیل شده و هنوز جهان به داروی درمان بیماری دسترسی ندارد، تاکنون واکسن موثری نیز برای این بیماری کشنده کشف یا معرفی نشده است. این مسئله به یک چالش بزرگ و یک بحران بین‌المللی تبدیل شده و شرایط بسیار وخیم و فاجعه باری را برای ۱۲۰ کشورِ درگیر به وجود آورده است. باید توجه نمود که وظیفه حکومت در شرایط پاندومی مدیریت مقتدرانه و قاطعانه بحران است. مثلا در قالب تشکیل ستادی توانمند باید ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بحران را مدیریت کند. از همان روزهای اول که وزارت بهداشت به عنوان مسئول اصلی این کار مشخص شد، نظر من این بود که مدیریت مسئله با توجه به سطح بحران، امکانات و اقداماتی فراتر از یک وزارت خانه نیاز دارد. باید هماهنگی بین بخشی و فرابخشی و بین المللی انجام شود زیرا نهادی قوی تر از وزارتخانه برای این امر مهم لازم است. در چنین شرایطی باید رئیس جمهور یا معاون اول وی به عنوان رئیس ستاد مقابله با کرونا ایفای نقش نماید، تا در بخش‌های داخلی و بین‌المللی با حضور مقتدرانه، فعالیت‌های بین بخشی را سامان دهد.

آیا دولت ایران توانسته در حد استانداردهای جهانی وظایف خود را انجام دهد؟

در مقطع کنونی در برخی عرصه‌ها قاطعیت کمتری را شاهدیم. در شرایطی که جان انسان‌ها در معرض خطر قرار گرفته و برای حفظ جان شهروندان باید تمامی ظرفیت‌های مادی و معنوی کشور به کار گرفته شود، متاسفانه قرنطینه هم که بارها مورد تاکید متخصصین و صاحب‌نظران بوده، جدی گرفته نشد و در اولین شهرهای آلوده نیز کنترل تردد انجام نگرفت. بحران شیوع همه‌گیر کرونا در ایران تاکنون سطحی از بسیج منابع عمومی و اجتماعی و ظهور ظرفیت‌ها و توانمندی‌های جدید را در عرصه مدنی، حکمرانی و جامعه به وجود آورده که در تاریخ معاصر ایران در طول چند دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. اما ضعف‌های حکمرانی و ضعف‌های دستگاه‌های اجرایی آن قدر بی‌شمار است کهتوجه ناظران، متخصصان و صاحبنظران را به کاستی‌های پرهزینه این بیماری جلب نموده و سرعت تغییرات در حدیست که بسیاری از دستاوردها کمتر دیده می‌شود. علی‌رغم تعلل و سستی به وجود آمده در ابتدای بحران و عدم اعلام ورود اپیدمی به کشور که ناشی از بی توجهی به جایگاه مدیریت تخصصی و علمی و تقدم مصالح سیاسی و اجتماعی می‌باشد، ولی گذشته از این نکته‌ی منفی، در مقابل نکات قابل توجهی از همبستگی اجتماعی را در ماه‌های اخیر شاهد بودیم.

عملکرد مردم در قیاس با کشورهای دیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در طول ۱۵ روز تعطیلات نوروزی نسبتاً حضور کمرنگ مردم را در خیابان‌ها شاهد بودیم. بحث فاصله‌گذاری اجتماعی خوب رعایت شد. ولی متاسفانه شنبه شانزدهم فروردین ماه بعد از تعطیلات نوروزی، شاهد لجام گسیختگی بودیم که در شهر تهران ترددهای گسترده‌ای اتفاق افتاد. رئیس‌جمهور محترم اشاره فرمودند که فعالیت‌های اقتصادی باید از بیستم فروردین ماه از سر گرفته شود، درحالیکه بی‌توجهی به نظر متخصصان پزشکی می‌تواند خسارت هولناکی را به دنبال داشته باشد. امروز جامعه پزشکی و تمامی رده‌های کادر پزشکی از جان و دل مایه گذاشته و ایثارگرانه در طول دو ماه اخیر زندگی اجتماعی و خانوادگی خود را دچار چالش کردند تا صادقانه در خدمت بیماران باشند.

جلوه‌های مثبت مدیریت دولت در 45 روز گذشته را ذکر نمایید؟

 می‌توان گفت اقدامات مثبتی هم انجام شده، مثل بستن حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) و حرم امام رضا (علیه‌السلام) و تعطیلی نمازهای جمعه و همراهی مراجع معظم تقلید برای همراهی و همگامی با دست‌اندرکاران نظام بهداشت و درمان از نکات مثبتی بود که توسط وزارت بهداشت در دو ماه گذشته انجام گردید.

شرایط اپیدمی در دو ماه آینده را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

چنانچه اتفاقات روزهای اخیر تکرار شود این نگرانی را به وجود می‌آورد که ما شاهد انتشار ویروس کرونا در روزهای آتی هفته‌های آینده به شکل فزاینده‌ای باشیم. پیک صعودی شیوع کرونا می‌تواند تلفات جبران ناپذیری را به جمعیت کشور وارد نماید. نکته بعدی اینکه بر اساس آمارهای ارائه شده توسط وزارت بهداشت در مقایسه با آمار و اطلاعات بین المللی منتشر شده، در کشور چین به عنوان اولین کشور درگیر بیماری کرونا ۲/۵ نفر به ازای یک میلیون نفر جمعیت مبتلا گردیده، درحالیکه این رقم در کشور ما حدود ۳۸ نفر در یک میلیون نفر درگیر بیماری شده‌اند. وقتی ما مردم را دعوت می‌کنیم که در خانه بمانند ولی بانک‌ها، ادارات و مراکز تجاری باز و رفت و آمدها برقرار باشند، کنترل بحران سخت‌تر می‌شود. به علاوه، تامین هزینه‌های درمانی که مردم آن را از جیب خود پرداخت می‌کنند و نیازهایی که برای دوران قرنطینه برای جامعه و خصوصا‌ افرادناتوان و کم‌درآمد وجود دارد، باید به صورت جدی مدنظر ستاد ملی کرونا قرار بگیرد.

ارزیابی شما از دوران پسا کرونا چیست؟

 کرونا به هر صورت در یک بازه زمانی خاصی تمام خواهد شد ولی تبعات اجتماعی آن تا مدت‌های طولانی گریبان کشور را خواهد گرفت. با توجه به بحرانی که ما بعد از فروکش کردن اپیدمی کرونا خواهیم داشت، لازم است مدیریت واحد اجتماعی را در ساختار دولت ایجاد کنیم که مدیریت منسجم بتواند بر کشور حکمفرما شود.

اعتماد افکار عمومی به حاکمیت و دولت چگونه در این کارزار محقق می‌شود؟

اقتدار در دستگاه حاکم، وابسته به اعتماد ملی است. اما متاسفانه در بحران‌هایی که در سال ۹۸ داشتیم چه بحث سیل، اعتراضات آبان‌ماه و شرکت حداقلی درانتخابات اسفندماه، متاسفانه اعتماد عمومی دچار خدشه جدی شده و یکی از کارهایی که حتی می‌تواند ما را در کوتاه‌مدت در فائق آمدن به بحران کرونا کمک کند بحث اعتماد مجدد جامعه به حاکمیت است. 

در شرایط جاری، در بخش سیاسی حاکمیت و به صورت جدی در کنار فعالیت‌هایی که ستاد ملی انجام می‌دهد، باید بازسازی اعتماد عمومی در دستور کار قرار گیرد. متاسفانه همین الان که باید رسانه ملی در بعد اعتماد سازی فعال‌تر عمل نماید، عملا ناکارآمد است. زمانی که درگیر این بحران هستیم باید تلاش کنیم ببینیم چگونه می‌شود این اعتماد را به وجود آورد، چون اگر اعتماد بازسازی شود اقتدار و توانمندی به دولت بازخواهدگشت .

اعتماد بر دو پایه ساخته می‌شود، در قدم نخست مردم باید باور کنند که دولت از نظرات متخصصان استفاده می‌کند و توانمندی لازم برای حل مشکلات را دارد. به هر میزانی که ما پایگاه و منزلت اجتماعی نظام را در جامعه افزایش دهیم شاهد ترمیم گسست مردم و حاکمیت خواهیم بود.

به نظر شما دریافت کمک‌های بین المللی تا چه میزان می‌تواند به ما در شکست کرونا کمک کند؟

 پیش از این استمداد از نهادهای بین المللی ‌و همکاری‌های انسان‌دوستانه بخشی از دشمنی‌ها را تبدیل به دوستی نمود. مفاهمه و گفتگو، پرهیز از تنش‌های معمول جهان سیاست می‌تواند بستر دوستی مسالمت آمیز و زمینه توسعه همکاری‌های فزاینده بین المللی را فراهم نماید. با کشیدن دیوار دور کشور خودمان نمی‌توان به مشکلات انبوه یک اپیدمی ویرانگر فائق آمد. در چنین شرایطی ما با استقبال از همکاری مجامع بین‌المللی و کمک‌های انسان‌دوستانه جوامع بشری نهایت استفاده را خواهیم برد.

راهکار شما به عنوان نماینده سابق مجلس و رئیس اسبق سازمان بهزیستی کشور برای متولیان نظام سلامت چیست؟

در یکی دو ماه آینده اگر اجازه بدهیم که ستادملی مقابله با کرونا، از توان تخصصی صاحب‌نظران استفاده نماید و تابع تصمیمات علمی با استانداردهای جهانی باشد، افق آینده تا حدودی روشن خواهد بود. این اجازه را باید به ستاد ملی مبارزه با کرونا بدهیم تا قاطعانه فاصله‌گذاری اجتماعی را اجرا نماید. اگر در بحران کنونی، فعالیت‌های اقتصادی و اداری کشور را به صورت جدی تعطیل کنیم و در خانه بمانیم، میتوان امید داشت که تا یکی دو ماه آینده بتوانیم به مهار این ویروس مهلک دسترسی یابیم.