ظریفیان از اهمال در مدیریت اپیدمی میگوید:
پروتکل‌های قرنطینه با جدیت اجرا شود
غلامرضا ظریفیان از مدیران دولت اصلاحات میگوید: در فرهنگ مدیریتی کشور با نوعی اهمال و شلختگی در همه عرصه‌ها مواجهیم. اگر قرار است قرنطینه شهرها انجام شود باید بدانیم قرنطینه پروتکل‌هایی دارد که هم باید مردم بپذیرند و هم با حدت و شدت اجرا شود.
«غلامرضا ظریفیان»، استاد دانشگاه تهران و معاون وزیر علوم در دولت اصلاحات و فعال سیاسی و عضو مجمع ایثارگران است، او اسلام پژوه بوده و دکترای تاریخ دارد. ظریفیان معتقد است که در موضوع کرونا بخش‌های مهمی از جامعه علمی- مدنی ما می‌تواند کمک‌کننده باشند. متخصصان مدیریتی، روانشناسان و مشاوران، جامعه‌شناسان، اصحاب اقتصاد، بیولوژیست‌ها و... می‌توانند به این امر کمک کنند. او همچنین تاکید دارد که از آنجایی‌که پدیده کرونا هنوز خوب شناخته نشده است باید اعتماد جامعه را به بخش‌هایی از جامعه مدنی- علمی جلب کرد تا اخبار و نتایج علمی روز را رصد کنند و در عین حال باید ضریب اعتماد به اطلاع‌رسانی را در جامعه افزایش داد تا اولا از گزارش‌های آلوده به اغراض جلوگیری شود و بعد هم امکان استفاده از حداکثر ظرفیت علمی-مدنی جامعه ایجاد شود. مشروح گفتگوی مستقل آنلاین با این استاد دانشگاه به شرح زیر است:
آیا پنهان‌کاری و کتمان از مردم باعث شد که کرونا چنین گسترده شیوع پیدا کند؟
این موضوع ابعاد مختلفی دارد. بخشی از آن به فرهنگ سیاسی رایج مسئولین برمی‌گردد و بخشی هم به فرهنگ عمومی دست‌اندرکاران مربوط می‌شود. قطعا ما با مسئله با تاخیر روبرو شدیم و به حساسیت مسئله آنگونه که باید و شاید توجه نکردیم، در اعلام مسئله قطعا ملاحظاتی بوده است و این ملاحظات در شیوع این ویروس نقش داشته است. در فرهنگ مدیریتی کشور با نوعی اهمال مواجه هستیم و نوعی شلختگی در عرصه‌ها وجود دارد یعنی تا با مسئله به صورت جدی مواجه نشویم عزم لازم شکل نمی‌گیرد. در بخشی از مسئولین ما نگرش‌های تقدیری وجود دارد و اینکه مسئله را به مفاهیم دینی و طبیعت واگذار می‌کنیم. محافظه‌کاری و ترس از پذیرش مسئولیت، ضعف شهامت لازم در بخشی از مسئولین ما نقش مهمی دارد. نگاه ابزاری به مردم در برخی از مسئولین ما می‌تواند از عواملی باشد که در مجموع کمک کرد تا ما با مسئله آنگونه که باید و شاید روبرو نشدیم. مسئله ویروس کرونا مثل زلزله نبود که به یکباره ظهور و حضور پیدا کند بلکه از یک ماه و نیم الی دو ماه قبل‌تر در چین رخ داده بود و ابعادی از آن برای جوامع بشری و دست اندرکاران ما روشن شده بود. ارتباطات گسترده‌ای که ما با چین در مبادلات مالی و تجاری و بحث گردشگری داریم، همگی از این حکایت داشت که کشور ما به زودی درگیر این ویروس خواهد شد. گزارش‌های روزانه‌ای که نظام بین‌المللی پزشکی به مسئولین ما می‌دهند، حساسیت‌های مسئله را آشکار کرده بود. مجموع این موارد باعث شد که ما با تاخیر با مسئله مواجه شویم و این تاخیر مسئله زمان را از ما گرفت.
عده‌ای متحجرانه با علم کردن طب اسلامی در مقابل طب نوین می خواهند اعتماد مردم نسبت به نظام پزشکی کشور سست کنند، در این رابطه نظرتان چیست؟
پدیده طب اسلامی به احتمال زیاد یک پدیده جعلی است. پیامبر گرامی اسلام و ائمه ما توصیه‌هایی درباره موارد بهداشتی کرده‌اند که بسیار مغتنم است اما با طب اسلامی در آموزه‌های ائمه مواجه نمی‌شویم برخی از مواردی هم که به صورت مستند آورده‌اند بیشتر انتساب است. طب سنتی پیش‌نیاز طب مدرن است، در جامعه ایرانی طب سینایی و طب پیش از آن، مسئله فربهی بوده و متکی بر داده‌ها و آموزه‌های ارزشمندی است و طبیعتا جهان امروز هم از طب سنتی بهره‌مند شده است. طبیعا طب سنتی با تحولاتی بنیادین مواجه شده و با ظهور طب مدرن نقش قبلی خودش را در جهان امروز ندارد. عده‌ای جاهلانه و به قصد سواستفاده طب سنتی را در تقابل با طب جدید مطرح می‌کنند و متاسفانه این صدای قلیل بعضا به دلیل نوع گرایششان در شبکه‌های اجتماعی طنین می‌اندازد. این نگاه متحجرانه آثار و عواقب فراوانی دارد و در این زمینه باید علمای دین در برخورد با این مسئله موضع‌گیری کنند و مسئله انضمامی نیاز جامعه به طب مدرن را در کنار مفهوم جعلی به نام طب اسلامی قرار ندهند. اندیشه‌های متحجرانه جریانات اخباری‌گری، برخی از جریانات سلفی در عین اینکه اندک هستند اما به دلیل اینکه فضای مجازی به شدت آن‌ها را گسترش می‌دهد، می‌تواند عوارض جدی در این تقابل ایجاد کند. در بحث اعتماد به طب نوین علمای حقیقی و راستین تعبیرات جدی داشته‌اند و از ظرفیت‌های طب نوین استفاده می‌کنند و عمل کردن به دستورات طب نوین را برای خود حجت می‌دانند. نگاه متحجرانه نمی‌تواند در تقابل با طب نوین قرار بگیرد هر چند می‌تواند به ظرفیت‌های طب سنتی که پیش نیاز طب نوین است، آسیب بزند.
آیا می‌توان راهی جست که کرونا تبدیل به یک بحران کشنده ملی نشود؟
آنچه اکنون رخ داده نشان از گسترش این ویروس دارد. این شیوع با ظرفیت‌های مدیریتی و پزشکی ما تناسب ندارد. در این شرایط باید همه ظرفیت‌ها و تجارب مدیریتی به کار گرفته شود. علیرغم تمام زحماتی که مدیران ذیربط، پزشکان و پرستاران ما می‌کشند، به نظر می‌رسد که مدیریت منسجمی ضرورت دارد و این مدیریت باید در سطوح بالاتری انجام شود. رئیس‌جمهور یا معاون رئیس‌جمهور باید مسئولیت مستقیم این مدیریت را بر عهده بگیرد که ما با تعارضات مدیریتی مواجه نشویم. به دلیل بی‌مهری نسبت به سازمان‌های مردم‌نهاد، ضعف حضور این سازمان‌ها را می‌بینیم در حالیکه این سازمان‌ها می‌توانند کمک فراوانی کنند و واسط بین دولت و مردم باشند. مسئله آموزش، نقش مردم و حمایت‌های مردمی، رعایت بهداشت عمومی نیز مهم است. در رعایت موارد بهداشتی گاه شاهد آن هستیم که فرهنگ عمومی ما به دلیل شلختگی، اهمال، تقدیری بودن و حاکمیت روانشناسی بخشی از جامعه بر جامعه‌شناسی آن، ضعف اخلاق اجتماعی و اخلاق بحران شاهدیم که جامعه به وظایفی که دارد عمل نمی‌کند. در شرایط کنونی هم مدیریت باید انسجام بیشتری پیدا کند و هم سازمان‌های مردم‌نهاد نقش بهتری را ایفا کنند و هم مردم حداکثر وظایف خود برای کاهش شیوع ویروس را انجام دهند.
نظرتان درباره بستن اماکن زیارتی تا ریشه کن کردن کامل کرونا و مقاومت‌ها در برابر این امر چیست؟
واقعیت این است که جامعه ما یک جامعه دینی است و پیوندهای عمیقی با متون و منابع دینی و به خصوص اماکن زیارتی و ارتباط با اهل بیت داشته است و این مسئله در طول تاریخ برای جامعه ما پشتوانه‌های معرفتی، اخلاقی و معنوی ایجا کرده است اما نگاه قشری و شکلی به این ارتباط، یکی از آسیب‌های مسئله است. بخش عظیمی از مراجع دینی در شرایط اهم و مهم، حفظ جان انسان‌ها را اهم می‌دانند. اینکه جامعه ما با میراث دینی خود و ارتباط معنوی با خداوند به مقابله با پدیده‌های طبیعت برود امری ممدوح است. در همه فرق، اندیشه‌ها و جوامع به این امر اهتمام ویژه می‌شود اما نگاه قشری به نوع ارتباط با خداوند و معنویت می‌تواند در چنین شرایطی جامعه ما را با مشکل روبرو کند. اماکن زیارتی نیز از اماکن عمومی جدا نیستند و احکامی که توسط متخصصان امر صادر می‌شود بر تمام این اماکن صادق است و طبیعتا ما در شرایط کنونی باید از تجمع در اماکن عمومی چه زیارتی و چه غیرزیارتی حداکثر پرهیز را داشته باشیم و طبیعتا عمق ارتباطات معرفتی ما همچنان برجاست و جامعه به طرق مختلف می‌تواند پیوندهای معنوی خود را برقرار کند. نگاه قشری نباید به تعارض میان حل این مسئله و اعتقاد دینی بینجامد. جامعه ما در این زمینه درک خوبی دارد و علمای ما در این زمینه موضع‌گیری‌های مناسبی دارند.
قرنطینه کامل کانون اصلی کرونا نظیر قم را چطور ارزیابی می کنید؟
اکنون مسئله از قم عبور کرده است و طبق آمارها و شواهد عینی در تهران، گیلان، مازندارن و دیگر استان‌ها کرونا تسری پیدا کرده و طبیعتا مسئله فقط به قم مربوط نمی‌شود. به نظر می‌رسد که در ابتدا این ویروس تنها در قم ظهور پیدا نکرده و در شهرهای دیگر هم بروز و ظهور داشته است بنابراین اگر بخواهد تصمیمی گرفته شود باید برای مراکز پرشایع و تسری‌دهنده گرفته شود که نیازمند عزم جدی مدیریتی است. قرنطینه کردن پروتکل‌هایی دارد که اگر بخواهیم همه ابعاد آن را اجرا کنیم، طبیعتا هم مردم باید آن را خوب بپذیرند و هم دستگاه‌های مجری باید با حدت و شدت به آن عمل کنند و مقتضیاتی به لحاظ امنیتی، اقتصادی و اجتماعی دارد که باید به همه جوانب آن توجه کرد.
آیا نپذیرفتن کمک‌های جامعه جهانی در این برهه که با اقلام ضدعفونی گرفتاریم، درست است؟
در حوادثی که برای هر ملتی رخ می‌دهد، پذیرفته شده است که کشورها توسط جامعه جهانی و نهادهای مدنی حمایت شوند. پذیرش کمک‌های انسان‌دوستانه امر پذیرفته شده جهانی و انسانی است ما نباید و نمی‌توانیم به این امر جهانی بی‌توجه باشیم البته ممکن است گاهی مسائل سیاسی تاثیرگذار باشد. همانطور که ما موظفیم در بحران‌ها به جوامع دیگر کمک کنیم باید پذیرنده کمک‌های بشردوستانه دیگر کشورها هم باشیم.
ارسال نظر