علیرضا فغانی : در ایران بیشتر مراعاتم را می‌کردند

علیرضا فغانی داور بین المللی فوتبال ایران که سابقه قضاوت در جام جهانی، جام باشگاه های جهان، جام ملت های آسیا و مسابقات المپیک را داشت، اواخر شهریورماه به کشور استرالیا مهاجرت کرد تا در این کشور به قضاوتش ادامه بدهد.

فغانی که اخیرا دربی شهر سیدنی را هم قضاوت کرده است، در تازه ترین گفتگوی خود به مقایسه فوتبال ایران و استرالیا و نحوه برخورد بازیکنان با داوران پرداخت و از صحبت های یکی از مسئولان وزارت ورزش انتقاد کرد.

فغانی با بیان اینکه چندبرابر هزینه ای که برایش شده، افتخارآفرینی کرده است اظهار امیدواری کرد آدم هایی که در فوتبال ایران برای رسیدن به اهداف و مقاصد شخصی خودشان مردم را بازیچه قرار می دهند، زودتر از صحنه فوتبال محو شوند.

مشروح گفتگوی فغانی در ادامه می آید:

* بعد از چند ماه حضور در استرالیا آیا با شرایط زندگی در این کشور هماهنگ شده اید؟

- خدا را شکر دوستان خوبی در شهر بریزبین دارم و کارها را از قبل هماهنگ کرده بودم. برنامه ها خوب پیش رفته است. بچه هایم دو هفته است که درس خود را شروع کرده اند و من هم بعد از شروع لیگ، تمریناتم را از سر گرفتم و مسابقاتی را پشت سر گذاشتم.

* کودکان شما توانسته اند با بحث زبان و آموزش در استرالیا کنار بیایند؟

- شرایط طوری است که زبان را باید یاد بگیرند. پسرم سپهر ۱۷ ساله است. او چند سال کلاس زبان رفته و شرایطش بهتر است ولی برای ساغر که کلاس اول است، یک مقدار شرایط سخت تر است. امیدوارم یک مقدار زودتر سازگار شود.

* آیا در استرالیا در اوقات فراغت حوصله شما سر نمی رود؟

- خیر. اینجا دوستان خوبی داریم. ضمن اینکه به قدری آدم درگیر کارهای روزمره می شود که بحث حوصله سر رفتن نیست. بچه ها درگیر درس خواندن هستند. من هم دو جلسه در روز تمرین دارم.

* چرا از بین شهرهای بزرگ استرالیا مثل سیدنی و ملبورن شهر بریزبین را انتخاب کردید؟ بریزبین تابستان گرمی دارد و خلوت تر است.

- ۴۱ سال از خدا عمر گرفته ام و همیشه در اوج شلوغی و ترافیک و کانون توجه بوده ام. از سرما هم فراری و عاشق گرما هستم. دوستان زیادی در استرالیا هستند که به من پیام دادند. همین که پیام می دادند و تماس می گرفتند باعث دلگرمی ام بود. سیدنی شهر شلوغی است. علاقه ای هم به هوای ملبورن ندارم. سعی کردم جایی را انتخاب کنم که هم از نظر آب و هوا و هم سکوت نهایت استفاده را ببریم ولی شرایط کاری ام طوری است که باید هر هفته به ملبورن و سیدنی بروم.

* با توجه به اینکه باید در کلاس های داوری شرکت کنید آیا توانسته اید با لهجه استرالیایی کنار بیایید؟

- از سال ۲۰۰۸ که داور بین المللی شدم در تورنمنت های مختلف داوران استرالیایی مثل بنجامین ویلیامز، پیتر گرین، کریستوفر و دیگرانی بوده اند که همه با لهجه آنها مشکل داشتند و بعد از کلاس هایشان دوباره باید صحبت هایشان ترجمه می شد، ولی من الان مشکلی ندارم و خوشبختانه آنها هم به ما لطف داشتند.

* تفاوت بزرگ زندگی در ایران و استرالیا چیست؟ آیا چیزی در ایران و فوتبال ایران هست که دلتان تنگ شده باشد؟

- قبل از اینکه به استرالیا بیایم در ایران می گفتند دچار غربت و دلتنگی می شویم ولی یک حُسنی که من دارم این است خوب با شرایط سازگار می شوم و خانواده ام هم این شرایط را پیدا کرده است. شاید یک مقدار دلم برای نزدیکانم تنگ شده باشد ولی چیز دیگری در ایران و فوتبال ایران نبود که دلم برایش تنگ شود. فوتبال همه جای دنیا یک زبان دارد. همه می خواهند از فوتبال لذت ببرند. ما هم جزوی از فوتبال هستیم. نمی خواهم درباره تفاوت ها وارد جزئیات شوم. یک تصمیم شخصی بود گرفتم. مردم زیادی شهر ری بودند و من آنجا به دنیا آمدم و بزرگ شدم. آنجا هم مردم خونگرمی داشت. از صبح که از خانه بیرون می آمدم شوخی های فوتبالی تا شب ادامه داشت. شاید اگر ایران بودم راضی تر بودم ولی تصمیم برای مهاجرت را برای بچه هایم گرفتم.

* آیا برای قضاوت در لیگ استرالیا لازم بود از AFC مجوز بگیرید؟

- باید هماهنگی هایی از قبل صورت می گرفت. با فدراسیون ایران و استرالیا هماهنگی هایی شد. با AFC رایزنی صورت گرفت. برای سال ۲۰۲۰ هم از سوی فدراسیون فوتبال ایران نامزد داور بین المللی شدم و هفته گذشته در چین با کمک های ایرانی قضاوت کردم. در ماه نوامبر هم با بچه های ایرانی یک بازی دیگر را سوت می زنم. هماهنگی ها صورت گرفت ولی اگر مخالفت می شد داوری ها را کنار می گذاشتم.

* به این سئوال زیاد پاسخ داده اید ولی یکبار دیگر بگویید که چطور شد به سمت داوری آمدید؟

- در ایران کارها موروثی است و اگر پدر، کار اداری نداشته باشد و بحث پارتی نباشد، بچه ها دنباله رو راه پدر هستند. این شرایط برای من هم بود. از زمانی که یادم می آید فوتبال در زندگی ما بوده است. از سن ۱۶ سالگی به اجبار پدرم کلاس داوری رفتم و کم کم علاقه مند شدم. پدر همسرم هم داور و مشوقم بود. اکثر افراد خانواده ام داور هستند. پسرم هم در ایران قضاوت می کرد و اینجا هم می تواند به فوتبالش ادامه بدهد و حتی داوری کند. برادر همسرم در ایران قضاوت می کند. این کار را با جان و دل دوست داریم.

* آیا همسر شما هم داور است؟

- خیر ولی دو خواهر همسرم در کلاس داوری شرکت کردند که در نهایت از داوری زده شدند و دنبال زندگی خودشان هستند.

* یکی از مسائلی که می تواند مورد توجه باشد، حضور شما با آن همه تجربه در استرالیا بود. آیا برای مسئولان این کشور سئوال نبود که چرا با این گذشته درخشان به این کشور مهاجرت کردید؟

- در استرالیا زیاد به مسائل شخصی افراد ورود نمی کنند. پیگیر هستند که آینده چطور می شود و آیا قرار است در استرالیا قضاوت کنم یا خیر. جواب این سئوالات مشخص است و از قبل هماهنگی ها صورت گرفته است. استرالیا مهاجرپذیر است و برایشان این مسائل جدید نیست. من دوست داشتم پیش برادرم به سوئد بروم ولی شرایط خوب پیش نرفت. اینجا هم راضی هستیم. خوشبختانه در ایران به اندازه کافی در تمام زمینه ها و رشته ها به قدری استعداد و چهره های جوان و تحصیلکرده داریم که اگر فضا فراهم شود آدم هایی خواهیم داشت با رزومه ای درخشانتر.

* قبول دارید با افتخاراتی که داشتید در ایران آنطور که شایسته‌تان بود با شما برخورد نمی شد؟

- با شما موافق هستم. یکسری خواسته ها و اهداف شخصی داشتم. خدا آنقدر به من توان داد که بدون آنکه بخواهم گردنم را پیش کسی کج کنم به افتخارات برسم. البته بر گردن بعضی از پیشکسوتان و بخصوص گردن پدر و پدر همسرم خیلی حق دارم. آنطور که باید در ایران از ما تجلیل می شد، نشد. این اواخر هم یک عده ما را مورد انتقاد و فحاشی که همیشه بوده، قرار دادند. حتی یکی از مسئولان وزارت ورزش که چند سال در تلویزیون بود و اخبار می گفت (مازیار ناظمی رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت ورزش) توئیت می زد که «ایران برای فغانی هزینه کرده ولی او اینجا را رها کرده و رفته است.» ببخشید؛ اگر ایران برای من هزینه کرده من هم چند برابر آن برای ایران افتخار آورده ام. من توانستم این کار را با تیم داوری ایران رقم بزنم. به هیچکس بدهی ندارم. تصمیم من -برای مهاجرت- شخصی بوده است.

اگر مخالفتی صورت می گرفت داوری را بدون دردسر کنار می گذاشتم. به اندازه کافی در داوری اشباع شده بودم. وقتی شرایطش در استرالیا پیش آمد و یک زندگی داوری جدید فراهم شد دوست داشتم آنرا تجربه کنم. خوشحالم در لیگی هستم که هر مسابقه اش از نظر کیفیت و نحوه برگزاری مثل لیگ قهرمانان آسیا است. استرالیا، ایران، ژاپن، کره جنوبی و بعضی از کشورهای عربی جزو تاپ ترین کشورهای فوتبالی هستند و خوشحالم بخشی از این فوتبال هستم.

* جنجال ها و انتقاداتی که به داور می شد روی خانواده شما تاثیر می گذاشت؟ مثلا در مدرسه به فرزند شما بگویند پدرت پرسپولیسی یا استقلالی است؟

- این چیزها در زندگی ما عادی است. مشکلی با آن نداشتیم ولی در ایران از فوتبال هیچ لذتی نمی برند. فوتبال ایران شده جنگ و دعوا و فحاشی. مربی یا بازیکنی که تیمش نتیجه نمی گیرد جوی علیه داور، تیم حریف و مربی مقابل راه می اندازند و مردم را به جان هم می اندازند؛ مردمی که شاید حقشان این نباشد و جوان هایی به خاطر ندانستن حتی در این راه اعضای بدنشان را از دست داده اند. امیدوارم آدم هایی که برای رسیدن به اهداف و مقاصد شخصی خودشان مردم را بازیچه قرار می دهند، زودتر از صحنه فوتبال محو شوند.

* در رسانه های ایران صحبت هایی از درآمد شما در استرالیا مطرح شد؛ مثل اینکه قرارداد شما ماهی ۲۰ هزار دلار است و برای هر بازی ۲ تا ۳ هزار دلار دریافت می کنید.

- به هر حال شیطنت هایی صورت می گیرد. بعضی اخبار از سمت جامعه داوری می آید. شاید عده ای قبلا از داوران حرفه ای استرالیا پرسیده اند که حقوقشان چقدر است و این اطلاعات را در اختیار روزنامه نگاران قرار می دهند. هیچ چیز مخفی در زندگی ام نبوده است. اعداد و ارقام دریافتی من در استرالیا تقریبا در همین حدود است ولی اینکه اینقدر به آن می پردازند جالب است. مثل جام جهانی که بعضی از کارشناسان در تلویزیون می نشستند و پول و درامد جام جهانی ما را حساب و کتاب می کردند به جای اینکه دنبال نکات مثبت جام جهانی باشند.

* شناخت شما قبل از مهاجرت از لیگ استرالیا چقدر بود و با چه کسانی مشورت کردید؟

- شناختم در حد قضاوت برای تیم های استرالیایی در لیگ قهرمانان آسیا بود. در جام ملت ها هم یک دوره ۴۰ روزه استرالیا بودم. شناخت آنچنانی از فوتبال استرالیا نداشتم.

* در سه هفته ای که قضاوت کردید ارزیابی‌تان از فوتبال استرالیا چیست؟

- فوتبال استرالیا و ایران جزو لیگ های تاپ هستند ولی در بحث برگزاری و رفتارها بین ایران و استرالیا تفاوت است و رفتارهایی که در فوتبال ایران دیده می شود، اینجا نیست. تقریبا هر بازی لیگ داخلی استرالیا شرایط لیگ قهرمانان آسیا را داشته است.

* شما در سه هفته ابتدایی لیگ استرالیا قضاوت داشتید. برخورد بازیکنان و مربیان با داوران در ایران و استرالیا چقدر با هم تفاوت دارد؟

- اعتراض و برخوردهایی که همیشه در فوتبال بوده، اینجا هم هست و همه اش فوتبالی است. با این اعتراضات ناآشنا نیستیم. در آن سه بازی هم این اتفاقات افتاد. همان مسائلی که در ایران بود، اینجا هم افتاد. البته در ایران کمی شناخته شده تر بودیم و بیشتر مراعات می کردند اما اینجا شاید زمان ببرد!

* واقعا در ایران مراعات شما را می کردند؟

- داخل زمین مشکلی نداشتم مگر اینکه بیرون از زمین از سوی سرمربیان یا بازیکنان که می دانستند بازی تمام شده حرف هایی زده می شد. اما بازی های بعد با این دوستان دیدار داشتیم! (باخنده)

* دربی سیدنی بین دو تیم اف.سی سیدنی و وسترین سیدنی را قضاوت کردید. داوری در این دربی چطور بود؟ جو این مسابقه چه تفاوتی با دیدار استقلال و پرسپولیس دارد؟

- اولا که استادیوم جدیدی بود و به جای اینکه تماشاگران صبح بازی داخل ورزشگاه بریزند و به هم فحاشی کنند، یک ساعت مانده به شروع بازی وارد استادیوم شدند. تماشاگران کاری به هم نداشتند. هرکسی تیمش را تشویق کرد. شرایط ۹۰ به ۱۰ رعایت شده بود و طرفداران تیم میهمان کمتر بودند. قانون پیاده شده بود و کدخدامنشی در بحث برگزاری نبود. در زمین هم بازیکنان خوشبختانه فوتبالی می جنگیدند ولی به تصمیمات داور تقریبا احترام می گذاشتند. همه از فوتبال لذت بردند و به جز یکی دو صحنه که بطری پرتاب شد مشکل دیگری نبود. یک بحث خوب دیگر در استرالیا استفاده از VAR است و تقریبا در هر بازی حق به حقدار می رسد.

* اتفاقا به موضوعی اشاره کردید که یکی از سئوالات بنده بود. فکر می کنید VAR چقدر می تواند مشکلات و جنجال فوتبال ایران را کم کند؟

- قطعا تاثیرگذار خواهد بود. وقتی ایران بودم و زمان ریاست رفعتی در دپارتمان داوری، این برنامه استارت خورد و با تلاش مهدی تاج این مراحل دارد طی می شود. امیدوارم زودتر در ایران اجرایی شود تا همه از این تکنولوژی و کم شدن اشتباهات بهره ببرند.

* درست است که می گویند داوران در کیفیت مسابقات تاثیر دارند یا صرفا نحوه بازی یک تیم تعیین کننده است؟

- مدل داوری، مدل بازی کردن و ... تاثیرگذار است. تماشاگر می خواهد از بازی لذت ببرد. بگذریم که یک عده تماشاگران را بازیچه می کنند تا فقط برنده باشند. در مصاحبه با یکی از روزنامه های ملبورن از من سئوال شد که شما بازی را رها می کنی و بازی روان می شود که گفتم نه؛ این تیم ها هستند که تصمیم می گیرند چطور باشند. یک موقع تیم ها دوست دارند فوتبال بازی کنند و  ما هم اجازه می دهیم که بازی روان باشد. یک موقع تیم ها نمی خواهند بازی کنند و تاکتیکشان جوری است که بازی به خشونت کشیده می شود. این مسائل در مدل بازی کردن تاثیر دارد.

* آیا این صحت دارد که یکی از کارشناسان تلویزیونی استرالیا گفته است حضور شما در این کشور بهترین نقل و انتقال لیگ استرالیا بوده است؟

- این روزها یک مقدار سرم شلوغ است و زیاد وقت نکردم به رسانه ها و اظهارنظرها توجه کنم. اگر هم گفتند لطف دارند و امیدوارم طوری کار کنم که جامعه ایرانی را سربلند کنم.

* غیر از فینال جام جهانی چه دیداری را دوست دارید قضاوت کنید؟

- تقریبا برای تمام تیم های بزرگ داوری کرده ام. از قدیم هم که سئوال می کردند دوست نداشتم بگویم برای فلان تیم ملی یا فلان بازیکن یا تیم اروپایی. بیشتر به دوستان می گویم تمرکز کنیم در هر بازی بهترین عملکرد را بر جای بگذاریم و جوری باشیم که زنگ تفریح نباشیم. خدا را شکر اتفاقات مثبتی برایم رقم خورد. این نگرش به ما کمک کرده است مسابقات مهم را قضاوت کردیم.

* توصیه ای برای ایرانی های جوان  که می خواهند داوری را در استرالیا شروع کنند دارید؟

- همان توصیه ای که بزرگترها به من می کردند را می گویم. همیشه می گفتند در تمام زمینه ها خودت را قوی کن تا نتوانند نقطه ضعفی از تو پیدا کنند. در بحث تجربه هم باید آنقدر قضاوت کنید تا باتجربه باشید.