کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای روشی است که در آن افراد توسط شرکت ها با وعده های توخالی جذب می شوند. از آنها خواسته می شود تا اجناس و یا خدمات آنها را تبلیغ کرده و به فروش برسانند و در ازای آن مبلغی را دریافت کنند. این روند ادامه دارد اما از آنجایی که در آن هیچ چیزی تولید نمی شود، نمی توان سود و هزینه های ایجاد شده را به صورت هرمی افزایش داد که این می تواند منجر به کلاهبرداری شود.

کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای چیست؟

کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای یک نوع متد جدید است که در چند سال گذشته به اشکال مختلف انجام شده است. بازاریابی شبکه ای را می توان از جمله شیوه های جدیدی دانست که در آن شرکت ها سعی می کنند تا خدمات و محصولات خود را بدون آنکه تبلیغی داشته باشند، به مصرف کننده عرضه نمایند. در ادامه نیز مشتریان می توانند با توافقی که بر سر یک سود مناسب انجام می گردد، اقدام به درآمدزایی کرده و در فروش محصولات و خدمات شرکت سهم داشته باشند.

در این شیوه یعنی کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای شرکت ها تلاش می کنند تا آن را جذاب تر نشان داده و زیرشاخه های بیشتری را جذب کنند. ب عنوان مثال درآمد سریع با گذراندن یک دوره کوتاه و نیز بدست آوردن سودهای کلان بدون انجام کارهای سخت و مولد از وعده های فریبنده آنها است. به طور کلی از شعارهای اصلی که در زمینه کلاهبرداری های بازاریابی و شبکه ای  به کار می رود، می توان به عباراتی مانند "پیمودن ره صد ساله"، "درآمد نجومی"، "درآمدزایی مشاغل دیگر" اشاره نمود. به ندرت پیش می آید که شرکت های بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران وجود داشته باشند، به صورتی که توزیع عادلانه پورسانت را انجام دهند.

راه های کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای چگونه است؟

کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای موضوعی است که از ده سال پیش در ایران وارد شد. این نوع مشاغل فعالیت مستقیم تجارت الکترونیکی نیستند. این گفته ای است که 6 سال پیش از زبان مرکز توسعه تجارت بیان شد. اگر بخواهیم برخی از نمونه های بارز کلاهبرداری در این نوع فعالیت ها را مشاهده کنیم، باید گفت:

• یکی از نمونه های کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای، فروش کالاهای قاچاق از این طریق است. در این حالت توجه کنید که قانون می تواند افرادی را که در آن نقش دارند، مجرم تلقی نماید.
• یکی دیگر از شیوه های کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای آن است که اجناس بی کیفیت در این دسته از مشاغل فروخته می شوند. این نوع کالاها حتی ممکن است از استانداردهای کافی نیز برخوردار نبوده و آسیب برسانند.
• کسانی که در این زمینه فعالیت می کنند، ممکن است به جهت افزایش سود یا تامین هزینه بیشتر بازاریاب های بالایی و هم سطح، کالاهایشان را با قیمت های بالایی به فروش برسانند. در واقع این کار آنها را می توان نمونه ای عینی از یک دزدی دانست.
• در برخی از بازاریابی های شبکه ای، ادعا می شود محصول فروخته شده تولید داخل است. در حالیکه اگر پیگیری های عمیق تری انجام شود، این نوع کالاها ممکن است به صورت مونتاژ شده بدون درنظر گرفتن پروسه قانونی و بررسی کیفیت آن تولید شوند. به همین خاطر لازم است قبل از ورود به این حوزه، استعلام شرکت های بازاریابی شبکه ای از مراجع معتبر مورد درخواست شما قرار گرفته باشد.

روش های استعلام شرکت

دکتر میثم شکری ساز کلاهبردار های بازاریابی شبکه ای را افرادی سودجو می داند که اعتماد مردم را فدای منافع خود می کنند. ایشان معتقد است که استعلام شرکت های بازاریابی شبکه ای یکی از راه هایی است که می توانید برای جلوگیری از کلاهبرداری در این حوزه از آن استفاده کنید. به منظور استعلام شرکت های بازاریابی شبکه ای می توانید:

• لازم است نام شرکت (با زبان فارسی یا انگلیسی)، به سرشماره ی 30006082 ارسال گردیده و وضعیت فعالیت شرکت های هرمی تشخیص داده شده توسط پلیس فتا استعلام گردد.
• روش دیگر آن است که برای استعلام به وب سایت "پایگاه اینترنتی بازاریابی شبکه ای" مراجعه کنید.

اگر قصد فعالیت در این زمینه را دارید، می توانید به وب سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه نموده و در قسمت قوانین وزارت صنعت و معدن برای بازاریابی شبکه ای آیین نامه های اجرایی، قوانین حمایت از حقوق مصرف کنندگان و نیز قوانین کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه ای و تجارت الکترونیکی را مشاهده کنید.

همچنین شما می توانید با طی کردن مراحل زیر، کسب و کار خود را ثبت شده معرفی کنید. این کار سبب جلوگیری از کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای تحت نام و برند شما می شود. مراحل لازم برای دریافت پروانه کسب شرکت های بازاریابی شبکه ای به شرح زیر هستند:

• مراجعه به وب سایت Iranianasnaf.ir و ثبت درخواست که باید به همراه مدارک هویتی شما انجام شود.
• حال 15 روز طول خواهد کشید تا تقاضای شما مورد بررسی قرار گرفته و به شما پاسخ داده شود.
• در نهایت در صورت توافق با درخواست شما، لازم است به مدت 3 ماه مدارکی که در ماده آیین نامه آمده است را بارگذاری کنید.
• توجه کنید که تمام مدارک شما استعلام خواهد شد.
• حال شرکت به صورت سهامی خاص ثبت شده و وب سایت آن راه اندازی می شود.
• در نهایت با تکمیل پرونده، پروانه صدور کسب بازاریابی شبکه ای ارائه خواهد شد.

برای آشنایی بیشتر با نظرات دکتر شکری ساز راجع به کلاهبرداری های مجازی می توانید لینک زیر را بررسی نمایید.

بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران چگونه است؟

به طور کلی، بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران توسط مرکز اصناف به عنوان مرجع صدور مجوزهای قانونی مدیریت می شود. این مرکز هم مسئولیت صدور مجوز و هم نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران را دارد. عدم مشخص بودن پورسانت ها و سودهایی که در این حوزه برای اعضای گروه و مجموعه ها در نظر گرفته می شود، نیاز به نظارت دارد. به همین خاطر باید کسب و کارهای بازاریابی شبکه ای به صورت قانونی مورد بررسی قرار گیرند. از سوی دیگر از منظر مرکز اصناف ایران، مجوز برای بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران به شرکت هایی ارائه می شود که تولید کننده باشند. بدین صورت می توان فهمید که سیاست مرکز اصناف در ایران حمایت از تولید کنندگان است. در واقع این کار برای فراهم شدن بستر مناسب برای فعالیت کسب و کارهای مولد و بازاریابی شبکه ای قانونی در ایران انجام شده است.

با این حال شاهد آن هستیم که در کیس های کلاهبرداری بازاریابی شبکه ای، کالاهای غیر تولیدی مانند اقلام وارداتی یا غیره مورد استفاده قرار می گیرد. بیشترین اجناس شرکت های بازاریابی شبکه ای غیر قانونی که با عنوان موسسات هرمی نیز شناخته می شوند، لوازم آرایشی هستند. اقلامی که در این نوع فعالیت ها مورد مبادله قرار می گیرند، بیشتر محصولاتی است که ارزان بوده و یا وارداتی و بعضا ممکن است از جنس قاچاق نیز باشند.

جمع بندی

در طول یک دهه گذشته همواره شاهد اعمال قوانین کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه ای برای جلوگیری از فعالیت این مجموعه ها بوده ایم. همچنین عدم آگاهی مردم به خصوص در نیمه اول دهه 1390 سبب شد تا بسیاری از افراد در دام این کلاهبرداری ها بیفتند. در نهایت در جریان پرونده به عنوان مالباخته معرفی شوند. به این نکته توجه کنید که در فعالیت های کلاهبرداری بازاریابی شبکه، ارتباطات مدیران با زیر مجموعه ها ممکن است تا حد عمیق تر و شخصی تری وارد شود. این کار به آن جهت انجام خواهد شد تا اعتماد بیشتری از سوی شما جلب شود.

پیشنهاد می کنیم همواره پیش از آنکه بخواهید وارد این شرکت ها شوید، راجع به موسساتی که در آن فعالیت خواهید کرد تحقیق کنید. مصاحبه و تجربیاتی را که افراد مالباخته در این زمینه داشته اند را بررسی کنید. از تجربیات آنها به عنوان یک عامل بازدارنده برای به دام افتادن در کلاهبرداری های این حوزه استفاده کنید.