نگاهی به زندگی و کارنامه سینمایی مسعود کیمیایی خالق فیلم‌های ماندگار قیصر و گوزن‌ها
چه طرفدار سینمای کیمیایی باشیم چه نباشیم تأثیر او در سینمای ایران غیرقابل کتمان است. او کارگردانی مؤلف و تأثیرگذار است که در شکل‌گیری اقتصاد سینما در ایران خصوصاً در سال‌های ابتدایی فعالیتش نقشی مهم داشته است. نگاهی داریم به زندگی و کارنامه هنری مسعود کیمیایی.
سرویس فرهنگی مستقل‌آنلاین: مسعود کیمیایی فیلم‌ساز و نویسنده ایرانی که از پیشگامان موج نو سینمای ایران به شمار می‌آید. فیلم‌های او همیشه جنجالی و پرسروصدا بوده‌اند حتی آن‌هایی که موردتوجه مردم و منتقدان قرار نگرفته‌اند. درعین‌حال چند فیلم از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای ایران ساخته کیمیایی است. از جمله فیلمِ قیصرِ که از معروف‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است. او با ساخت فیلم قیصر در سال ۱۳۴۸ دو قطب هنری و تجاری سینما را پیوند داد و همراه هنرمندانی چون ناصر تقوایی، بهرام بیضایی، هژیر داریوش، فریدون گُله، داریوش مهرجویی و علی حاتمی و چند فیلم‌ساز دیگر، آغازگر دورانی شد که بعدتر به موج نوی سینمای ایران شناخته شد. اغلب آثار کیمیایی ژانر اجتماعی-سیاسی دارد و او علاوه بر فعالیت‌های سینمایی، تجربه ادبیات و نوشتن و شعر را نیز در کارنامه پربار خود دارد.
تولد و کودکی مسعود کیمیایی
مسعود کیمیایی، ۷ مرداد ۱۳۲۰ در جنوب شهر تهران خیابان چراغ‌برق یا چراغ‌گاز کوچه سراج‌الملک به دنیا آمد. خانواده او هنگامی‌که او سه‌ساله بود به خانه‌ای در کوچه سید ابراهیم در خیابان ری تهران نقل‌مکان کردند. پس‌ازآن او به ترتیب در کوچه دردار، آصف‌الدوله، سقاباشی، خیابان عین الدوله (خیابان ایران) و سرانجام در خیابان بهار ساکن شد. خانواده آن‌ها شامل دو دختر و دو پسر است
مسعود جوان از دبیرستان بدر دیپلم گرفت. او پس از دبیرستان جذب محافل روشنفکری آن دوران شد و به همراه چند تن از دوستانش، انتشارات طُرفه را تأسیس کرد. او به موسیقی هم علاقه‌مند بود و چند ساز مانند پیانو و گیتار را در حد غیرحرفه‌ای آموخت اما علاقه و دل‌مشغولی واقعی او چیز دیگری بود: سینما.
آغاز فعالیت سینمایی مسعود کیمیایی
کیمیایی سینما را به‌صورت تجربی و بدون تحصیلات آکادمیک آموخت. در حقیقت فعالیت سینمایی مسعود کیمیایی در سال ۱۳۴۵ با دستیاری ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران آغاز شد. تمام دانش تکنیکی او از سینما به حضور در گروه دستیاران فیلم قهرمانان به کارگردانی ژان نگولسکو و دستیاری ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران محدود می‌شود.
بیگانه بیا اولین فیلم مسعود کیمیایی
فیلم بیگانه بیا اولین فیلم کیمیایی در سال ۱۳۴۷ ساخته شد. داستان فیلم درباره مرد جوانی است که بی‌توجه به وضعیت دختری که از رابطه با او فرزندی دارد، برای ادامه‌ی تحصیل به خارج سفر می‌کند. دختر، ناامید، دست به انتحار می‌زند؛ اما جوان دیگر او را نجات می‌دهد و بعد نیز با او ازدواج می‌کند. به‌زودی مرد اول از سفر خارج برمی‌گردد و چون خود را به‌شدت تنها و بیگانه می‌بیند به خاطر سعادت آن‌ها این بار اوست که دست به انتحار می‌زند. فیلم که از ساختار منسجمی برخوردار نبود اقبال چندانی نه در میان منتقدان و نه در گیشه پیدا نکرد.
قیصر شاهکار مسعود کیمیایی
اما کمتر از یک سال بعد قیصر ورق را به نفع کیمیایی برگرداند. فیلم قیصر داستان مردی به نام "قیصر " بازی بهروز وثوقی است که به انتقام قتل برادرش "فرمان " و مرگ خواهرش که مورد تجاوز قرارگرفته است، عاملین را که برادران "آق منگل " هستند یکی پس از دیگری به قتل می‌رساند و خود نیز در پایان به ضرب گلوله‌ی پلیس از پای درمی‌آید. قیصر گرچه در نمایش اول خود در گیشه چندان مورد استقبال قرار نگرفت اما در اکران دوم رکورد فروش سینمای ایران را شکست. به‌تدریج قیصر در خاطره جمعی علاقه‌مندان سینما تبدیل به یک سمبل و داستانش هم به شاخص ژانر انتقام شخصی تبدیل شد.
قیصر اتفاقی تازه در سینمای ایران بود اتفاقی که تا آن زمان کمتر رخ داده بود، اینکه فیلمی بتواند هم‌زمان مردم و منتقدان و محافل روشنفکری را راضی کند اما کیمیایی با استفاده از فرمول‌های آشنای فیلم‌فارسی فیلمی غیرعادی ساخت که هم مخاطب عام را جذب کرد و هم به منتقدان نوید یک جریان تازه در سینمای ایران داد.
در این فیلم تعدادی از مهم‌ترین سینماگران و هنرمندان ایران همکاری کردند. فیلم با موسیقی اسفندیار منفردزاده، تیتراژ عباس کیارستمی، میکس روبیک منصوری و بازی ناصر ملک‌مطیعی، جمشید مشایخی، بهروز وثوقی، پوری بنایی، ایران دفتری، غلامرضا سرکوب، بهمن مفید، شهرزاد و جلال پیشواییان در دو سال متوالی روی پرده سینماها رفت و به اثری ماندگار و قابل‌توجه در تاریخ سینمای ایران تبدیل شد. دیالوگ‌های فیلم سرشار از واژه‌های کوچه‌بازاری تهران اصیل بود. همچنین قیصر اولین فیلمی بود که برای آن موسیقی متن ساخته شد، تیتراژ درست‌وحسابی داشت و از فیلم‌نامه قابل‌قبولی برخوردار بود. در کنار موفقیتهای داخلی فیلم در جشنواره‌های خارجی مختلفی مانند فوروم دزامایژ، سینما توپیا پاریس و موزه ماچیدا نیز نمایش داده شد.
کیمیایی در سال ساخت قیصر بیست‌وهشت‌ساله بود و شور تازه‌ای در سینمای ایران برانگیخت. ویژه‌نامه‌های متعددی به بهانه اکران «قیصر» منتشر شد و عکس‌های بازیگران فیلم به‌سرعت در صفحه اول مجلات و روزنامه‌های آن زمان راه یافت. قیصر نماد، غیرت و هواخواهی، آغاز موج نو سینما، آغاز سینما مفهومی و پایان فیلم فارسی خوانده شد. بزرگانی چون علی شریعتی، ابراهیم گلستان، پرویز نوری، عباس کیارستمی، لیلی گلستان، داریوش مهرجویی، اصغر فرهادی و نجف دریابندری بارها به تمجید از قیصر پرداختند.
کیمیایی دو سال بعد رضا موتوری را بازی بهروز وثوقی ساخت. فیلم درباره مردی به نام رضاست که خود را به دیوانگی زده است به‌اتفاق دوستش بدون اطلاع مسئولین از تیمارستان خارج می‌شود و بعد به کارخانه‌ای دستبرد می‌زند. از سوی دیگر فرخ جوان نویسنده‌ای که بسیار شباهت به او دارد، به‌منظور تحقیق در مورد زندگی دیوانه‌ها به تیمارستان می‌آید و در تیمارستان جایش با رضا عوض می‌شود. از طرف دیگر رضا وارد زندگی اشرافی نویسنده می‌شود. او بعد از چندی عاشق نامزد نویسنده - فرنگیس - می‌شود و قصد تحویل پول‌ها را دارد که دوستانش او را در دام انداخته و به‌شدت مجروحش می‌کنند و پول‌ها را می‌ربایند. رضا بی‌رمق سوار موتور می‌شود اما با یک کامیون شهرداری تصادف می‌کند و کشته می‌شود.
داش‌آکل بر اساس داستانی از صادق هدایت
داش‌آکل در سال ۱۳۵۰ فیلم بعدی کیمیایی محسوب می‌شود. این فیلم بر اساس داستان داش آکل از کتاب سه قطره خون نوشته صادق هدایت ساخته‌شده است. اکثر منتقدین داش آکل را اقتباس قابل‌احترام و فیلم‌نامه و دیالوگ فیلم را قابل‌توجه دانستند. مشارکت قابل‌توجه کیمیایی و بهروز وثوقی فیلم را اثری باشخصیت پردازی درست، قهرمان داستان همراه می‌سازد. کیمیایی با هوشمندی توانست نوشته هدایت را به آن شکلی نمایشی و دراماتیک بدهد. کیمیایی در ۱۳۵۲ خاک را بر اساس داستان «اوسنه بابا سبحان» نوشته محمود دولت‌آبادی را دستمایه کار خود قرار داد و بیشتر از آن‌که به متن اصلی وفادار باشد، سعی کرد نگاه سیاسی خود را در قالب داستانی ارباب‌ورعیتی به تصویر بکشد.
گوزن‌ها فیلمی سیاسی و معترض
گوزن‌ها فیلم بعدی کیمیایی در سال ۱۳۵۴ بازی بهروز وثوقی و فرامرز قریبیان ساخته می‌شود که به‌زعم بسیاری بهترین فیلم کیمیایی است و دو تیپ مختلف از قهرمان را در کنار هم قرار می‌دهد که درنهایت مکمل شخصیت هم می‌شوند. به باور بسیاری، این فیلم به همراه قیصر مهم‌ترین آثار کیمیایی پیش از انقلاب را شامل می‌شوند. باوجوداینکه فیلم گوزن‌ها در بسیاری از نظرسنجی‌های منتقدان داخلی به‌عنوان محبوب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران معرفی شده‌است اما قهرمان آن یعنی سید نتوانست کاریزما و جذابیت قیصر را تداعی کند تا بهترین قهرمان فیلم‌های کیمیایی هنوز قیصر لقب گیرد. کیمیایی در قالب دو پرسوناژ سید و قدرت تمام دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی خود را با زبانی جاندار، تکان‌دهنده و واقع‌گرایانه بیان کرد و همگان را به تحسین واداشت.
در رأی‌گیری از ۵۵ فیلم‌شناس ایرانی در سال ۱۳۸۱ گوزن‌ها همراهِ فیلم باشو، غریبه کوچک اثر بهرام بیضایی بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته شده‌است. در گوزن‌ها شخصیت‌های داستان فیلم بسیار قوی ساخته می‌شوند. در همین سال پیچیده‌ترین مورد سانسور روی فیلم گوزن‌ها اعمال می‌شود و پس از نمایش در سومین جشنواره فیلم تهران یک سال توقیف می‌ماند و بعد هم با عوض کردن کامل داستان و فیلم‌برداری مجدد به آن اجازه نمایش داده شد.
غزل فیلمی با حال و هوای روشنفکرانه
غزل فیلم بعدی او که اقتباسی از کتابی از نویسنده معتبر خورخه لوئیس بورخس است، متفاوت‌ترین و عجیب‌ترین فیلم کارنامه وی از دیدگاه برخی از منتقدین لقب گرفت. وی برای این اثر از سوی برخی‌ها موردتمجید قرار گرفت و مدال نقره جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ را از آن خود نمود. کیمیایی پس‌ازآن سفر سنگ را در سال ۱۳۵۶ ساخت که به‌نوعی جنبه‌ای پیش‌گویانه درباره انقلاب داشت. فیلم در جشنواره‌های خارجی موردتوجه قرار گرفت و کیمیایی برای این فیلم جایزه بهترین کارگردانی را از جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره دریافت کرد و در ادامه نیز پلاک طلایی سازمان بین‌المللی سینمای کاتولیک از همین جشنواره به کیمیایی اهدا شد. سفر سنگ داستان روستایی است که ارباب آن سال‌هاست که مالک تنها آسیاب آبادی است و مردم را استثمار می‌کند. او درضمن از ساخته‌شدن آسیابی که بتواند منافع مردم را تأمین کند جلوگیری می‌کند. مدت‌هاست که مردم روستا سنگ عظیمی را برای آسیاب تراشیده و آماده کرده‌اند، اما برای حملش ایادیِ ارباب همیشه مانع شده‌اند. بالاخره یک کولی به روستا می‌آید. ورود کولی به روستا احساسات فروخفته مردم را بیدار می‌کند؛ ولی اکثریت جرئت همراهی با او را ندارند و بی‌تفاوت با سخنانش روبه‌رو می‌شوند. کولی بااینکه ظرفیتی در ماجرا ندارد، بالاخره موفق می‌شود چند تن، از جمله یک آهنگر را تهییج کند تا برای آوردن سنگ بروند. بالاخره با زحمت بسیار و رفع‌ورجوع توطئه‌چینی‌های ارباب، ازجمله فرستادن جاسوس به میان گروه آنان، سنگ به روستا آورده می‌شود و خودِ سنگ، خانه ظلم ارباب را بر سرش ویران می‌کند.
کارنامه مسعود کیمیایی پس از پیروزی انقلاب
کیمیایی در سال ۱۳۶۱ فیلم خط قرمز را بازی سعید راد ساخت اما فیلم توقیف شد و به‌جز نمایش در جشنواره فیلم فجر دیگر هرگز روی پرده سینما نمایش داده نشد.
بیشتر اهالی سینما بهترین ساخته بعد از انقلاب کیمیایی را دندان مار ساخته سال ۱۳۶۸ می‌دانند که نامزد دریافت جایزه خرس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین شد و جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم برلین را دریافت کرد. دندان مار همچنین نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو نیز شد.
دندان مار را می‌توان سند تصویری درخشان و بی‌نظیری از تهران روزهای جنگ ایران و عراق دانست. پس‌ازآن کیمیایی با استفاده از چهره‌های جوان، آثار خود را به‌عنوان تصویرگر زندگی جوانان دهه هفتاد معرفی کرد.
فیلم‌های بعدی کیمیایی تیغ و ابریشم در سال ۱۳۶۴ و سرب در سال ۱۳۶۷ نیز با حال و هوایی سیاسی توسط کیمیایی ساخته شد. درحالی‌که برخی از منتقدین سرسخت نیز سرب را بهترین فیلم ساخته شده کیمیایی بعد انقلاب می‌دانند. این فیلم از فیلم‌نامه هاگانا برگرفته شد و تمی کلاسیک داشت. فیلم سرب روایت گر تهران دهه ۳۰ خورشیدی است که در آن یک زوج یهودی راهی سرزمین موعود هستند.
گروهبان در سال ۱۳۶۹ اثر بعدی وی کیمیایی بود. این فیلم مانند فیلم بعدی او در حال گرفتن حق شخصی بود. گروهبان در فهرست نامزد جایزه شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز نیز قرار گرفت اما به دور نهایی راه نیافت.
ردپای گرگ در سال ۱۳۷۰ دیگر ساخته کیمیایی در این دوره بود که دارای دیالوگ‌ها و سکانس‌های بحث‌برانگیز و قابل‌توجه بود.
فیلم بعدی کیمیایی تجارت در سال ۱۳۷۳ اولین فیلمی بود که کیمیایی در خارج از ایران ساخت و قهرمان همیشگی‌اش را به‌جای کوچه‌پس‌کوچه‌های جنوب شهر راهی خیابان‌های آلمان کرد.
اعتراض در سال ۱۳۷۸ با موضوعی سیاسی و بر اساس حال و هوای پس از دوم خرداد 76 ساخته شد که دارای دیالوگ‌هایی ماندگار بود. اعتراض زمانی ساخته شد که اتفاقات مهمی در تیرماه آن سال افتاده بود.
کیمیایی در سال ۱۳۸۳ «حکم» فیلمی با تم رفاقت و انتقام را ساخت. حکم مانند سرب یک اثر کلاسیک با شرایط روز جامعه بود. کیمیایی در سال ۱۳۸۵ رئیس را کارگردانی کرد که فیلم به‌مانند حکم نشانه از انتقام و عصیان گروهی داشت.
کیمیایی در سال ۱۳۸۷ با همکاری اصغر فرهادی، محاکمه در خیابان را ساخت. محاکمه در خیابان یک نوستالژی از آثار قبلی او و در همان حال رویکردی جدید به‌حساب می‌آید. جرم در سال ۱۳۸۹ یکی از فیلم‌های قابل‌توجه او بوده است. فیلمی که برای کیمیایی اولین جایزه سینمایی از جشنواره فیلم فجر را به ارمغان آورد. او در مراسم افتتاحیه و اختتامیه با سخنانی کنایه‌آمیز از اینکه پس از ۳۰ سال به یاد او افتاده‌اند گلایه کرد و در مراسم اختتامیه درحالی‌که با پسرش برای دریافت جایزه بهترین فیلم به روی صحنه رفته بود تأکید کرد که فیلم‌سازی مستقل است و به‌جایی وابسته نیست.
متروپل فیلم بعدی کیمیایی در سال ۱۳۹۲ ساخته شد و با نظرات متضاد و متفاوت در میان مردم و منتقدان مواجه شد.
کیمیایی در سال ۱۳۹۵ قاتل اهلی را بازی پرویز پرستویی در نقش جلال سروش ساخت. سروش در قامت کاراکتر مدیری پاکدست و مذهبی قصد افشاگری دارد و شمایل مرد عدالت‌طلب و آرمان‌خواه دوران درخشان کیمیایی را تداعی می‌کند. سروش یکی از سیاسی‌ترین و از معدود قهرمان‌ها و شخصیت‌های مذهبی سینمای کیمیایی در طول این پنج دهه به‌حساب می‌آید.
آخرین ساخته کیمیایی فیلم خون شد در سال 1398 ساخته شد و نمایش آن در جشنواره سروصدای فراوانی به پا کرد. فیلم ابداً به مذاق مردم و منتقدان خوش نیامد و تنها معدود هواداران سینه‌چاک او را راضی کرد.
سبک و ویژگی‌های فیلم‌های مسعود کیمیایی
موضوع اغلب فیلم‌های کیمیایی بر اساس باورها و ارزش‌های انسانی در جایگاه یک فیلم‌ساز جامعه‌گرا ساخته شده‌اند. تمی که خود او به آن پایبند است اما با گذشت زمان در نگاه برخی یا از بین رفته یا کمرنگ شده‌است. کیمیایی از جوانمردی، غیرت و رفاقت تا سر حد مرگ قصه می‌گوید و قهرمانانش را با این صفات در بستر جامعه امروزی با مشکلات سیاسی و اجتماعی درگیر می‌کند تا از ارزش‌های خود دفاع کنند. ارزش‌هایی که مردم عامه‌پسند دوستشان دارند. باور به آرمان‌خواهی انسانی و شخصی نیز ویژگی اثرهای وی به شمار می‌آیند. بخش مهمی از جذابیت فیلم‌های کیمیایی در آفرینش شخصیت قهرمان است.
قهرمانی که در دل اجتماع مبارزه می‌کند تا جهانِ خواسته خود را بسازد. مفهوم کلمات و داستان و روایت هدف شخصی و تیمی در آثار کیمیایی جایگاه ویژه‌ای دارد. از دیگر شاخصه کیمیایی معرفی تعداد زیادی بازیگر به سینمای ایران است. به لحاظ ساختاری سینمای کیمیایی از سه عنصر عمده موسیقی، دیالوگ‌ها و ارتباط انسانی - عاطفی کاراکترهای آن بهره می‌گیرد. از برآیند این عناصر، سینمای کیمیایی در مرز میان رئالیسم اجتماعی و ذهنیت نوستالژیک در حرکت است و این ساختار زیربنایی ستون اصلی و استخوان‌بندی تمام آثار وی را می‌سازد. دیگر نکته قابل‌توجه آثار وی واقف بود خود او به نوشتار و گفتار و لحن بازیگران و داستان فیلم است.
دیگر فعالیت‌های سینمایی مسعود کیمیایی
کیمیایی همچنین برای نخستین بار در سال ۱۳۸۲ در فیلم مستند هشت‌صد قدم در لاله‌زار ساخته امید شریف موسوی، مقابل دوربین قرار گرفت و راوی اصلی این فیلم درباره خیابان مشهور تهران قدیم یعنی لاله‌زار شد که همواره در اغلب فیلم‌های ساخته خودش و حتی رمانش نیز دل‌بستگی بسیار خود را به آن ابراز کرده است.
کیمیایی همچنین بعد از انقلاب کارگاه آزاد فیلم را تأسیس کرد.
زندگی شخصی و خانوادگی مسعود کیمیایی
مسعود تاکنون سه بار ازدواج کرده است. پس از طلاق از همسر اولش که از او دختری به نام «گیلدا» دارد، با گیتی پاشایی (آهنگساز و خواننده) ازدواج کرد که حاصل آن پولاد کیمیایی بود و پس‌ازآن در سال 1376 با گوگوش، خواننده سرشناس ازدواج کرد که این ازدواج تا سال 1382 طول کشید و با مهاجرت گوگوش به خارج از کشور پایان یافت.
کارنامه سینمایی مسعود کیمیایی
- بیگانه بیا (۱۳۴۷)
- قیصر (۱۳۴۸)
- رضا موتوری (۱۳۴۹)
- داش‌آکل (۱۳۵۰)
- بلوچ (۱۳۵۱)
- خاک (۱۳۵۲)
- گوزن‌ها (۱۳۵۳)
- پسر شرقی (فیلم کوتاه، ۱۳۵۴)
- غزل (۱۳۵۵)
- اسب (فیلم کوتاه، ۱۳۵۵)
- سفر سنگ (۱۳۵۶)
- خط قرمز (۱۳۶۰)
- تیغ و ابریشم (۱۳۶۴)
- سرب (۱۳۶۷)
- دندان مار (۱۳۶۸)
- گروهبان (۱۳۶۹)
- ردپای گرگ (۱۳۷۰)
- تجارت (۱۳۷۳)
- ضیافت (۱۳۷۴)
- سلطان (۱۳۷۵)
- مرسدس (۱۳۷۶)
- فریاد (۱۳۷۷)
- اعتراض (۱۳۷۸)
- سربازهای جمعه (۱۳۸۲)
- حکم (۱۳۸۳)
- رئیس (۱۳۸۵)
- محاکمه در خیابان (۱۳۸۷)
- جرم (۱۳۸۹)
- متروپل (۱۳۹۲)
- قاتل اهلی (۱۳۹۵)
- خون شد (۱۳۹۸)
تألیفات مسعود کیمیایی
- جسدهای شیشه‌ای، رمان، ۱۳۸۰، انتشارات آتیه
- زخم عقل، دفتر شعر، دی‌ماه ۱۳۸۲، نشر ورجاوند
- حسد (بر زندگی عین القضات) ۱۳۸۴، نشر ثالث
- سرودهای مخالف ارکسترهای بزرگ ندارند (۳ جلدی) رمان، ۱۳۹۴، اختران
جوایز و افتخارات مسعود کیمیایی
- برنده جایزه بهترین کارگردانی در دومین جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم قیصر ۱۳۴۸
- برنده جایزه بهترین فیلم در دومین جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم قیصر ۱۳۴۸
- برنده جایزه بهترین فیلم به مفهوم مطلق و بهترین کارگردانی جشنواره سینمایی سپاس برای فیلم داش‌آکل ۱۳۵۰
- نامزد جایزه بهترین آنونس بخش مسابقه مواد تبلیغاتی فیلم‌ها از هشتمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم سرب ۱۳۶۸
- برنده جایزه بهترین فیلم از انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران برای فیلم دندان مار ۱۳۶۸
- کاندید تندیس زرین بهترین طراحی صحنه و لباس از اولین دوره جشن خانه سینما برای فیلم سلطان ۱۳۷۵
- کاندید تندیس زرین بهترین فیلم از اولین دوره جشن خانه سینما برای فیلم سلطان ۱۳۷۵
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی برای فیلم اعتراض ۱۳۷۸
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم اعتراض ۱۳۷۸
- کاندید تندیس زرین بهترین فیلم از سومین دوره جشن خانه سینما برای فیلم فریاد ۱۳۷۸
- کاندید تندیس زرین بهترین فیلم از سومین دوره جشن خانه سینما برای فیلم سربازهای جمعه ۱۳۸۳
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم جرم از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۹
- برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم جرم ۱۳۸۹
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم جرم ۱۳۸۹
- کاندید سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم جرم ۱۳۸۹
- تندیس حافظ بهترین فیلم جشن دنیای تصویر برای فیلم محاکمه در خیابان ۱۳۹۱
- برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه انجمن بین‌المللی فیلم تاشکند برای فیلم داش آکل ۱۹۷۱
- برنده مدال نقره جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ برای فیلم غزل ۱۹۷۶
- برنده جایزه بهترین کارگردانی جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره برای فیلم سفر سنگ ۱۹۷۹
- برنده جایزه پلاک طلایی سازمان بین‌المللی سینمای کاتولیک جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره برای فیلم سفر سنگ ۱۹۷۹
- برنده مدال طلای شهر جیفونی برای بهترین فیلم (مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی) از بیستمین دوره جشنواره فیلم جیفونی ۱۹۹۰
- نامزد جایزه خرس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم دندان مار ۱۹۹۱
- نامزد جایزه شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم گروهبان ۱۹۹۲
- برنده جایزه ذکر ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم دندان مار ۱۹۹۱
- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو برای فیلم دندان مار ۱۹۹۲
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل برای فیلم دندان مار ۱۹۹۲
ارسال نظر