تفاوت میان داشتن روابط با زیر سلطه بودن نیز کاملاً روشن است. بنابراین، اگر میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای برخوردار از حاکمیت مشروع، رابطه و تعامل فاقد سلطه‌پذیری وجود داشته باشد، این کشورها چه شرقی باشند و چه غربی، چه مسلمان باشند و چه غیرمسلمان و با هر مرام و مسلک سیاسی که باشند، چنین رابطه و تعاملی از مصادیق زیر سلطه شرق یا غرب رفتن محسوب نمی‌شود و در این موارد، سیاست «نه شرقی، نه غربی» رعایت شده است.

اصل «نه شرقی، نه غربی» برخلاف اظهارنظر بعضی افراد که درصدد توجیه سیاست‌های نادرست هستند، یک اصل پایه‌ای برای نظام جمهوری اسلامی است و هیچگاه نباید کنار گذاشته شود. توجیهاتی از قبیل اینکه منظور از شرق «شوروی» بود که فعلاً وجود ندارد و به همین دلیل حالا دیگر سیاست «نه شرقی، نه غربی» کاربردی ندارد، کاملاً غیرموجه هستند و با توسل به چنین توجیهاتی نمی‌توان خدشه وارد کردن به استقلال کشور را پنهان کرد.
با این نگاه، برخورداری از رابطه با چین و روسیه که این روزها بحث درباره آن به مسأله روز تبدیل شده و سفر رئیس‌جمهور رئیسی به مسکو نیز آن را تشدید کرده، در صورتی که یک رابطه معمولی و در قالب تعامل عادلانه طرفینی باشد امری طبیعی است.

در مورد قراردادهای بلندمدت کشورمان با روسیه و چین، اظهارنظرهای مختلفی می‌شود که البته اصل چنین اظهارنظرهائی مفید است، لکن باید درباره دقیق بودن آنها نیز بررسی لازم صورت بگیرد. منطقی بودن اظهارنظرها با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ضوابط و معیارهای ارزشی و انقلابی، می‌تواند نشانه درستی و اتقان آنها باشد هرچند تمام اظهارنظرها باید مجال انتشار داشته باشند و مسئولان نیز باید از آنها مطلع شوند و به صاحبان آنها احترام بگذارند.

راستی‌آزمائی، یکی از راه‌های بسیار مفید برای ادامه تعامل با کشورها و ارتقاء روابط در صورت مثبت بودن وعده‌های آنهاست. همانطور که آمریکا را به راستی‌آزمائی در مورد لغو تحریم‌ها ملزم می‌دانیم، باید برای ارتقاء روابط با روسیه و چین نیز متوسل به راستی‌آزمائی شویم. اگر این قاعده را به گذشته تعمیم دهیم، هم روسیه و هم چین نمره منفی دارند، زیرا هیچکدام از سوداگری در ماجرای تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران کوتاه نیامدند و تا توانستند جیب‌های خود را از اموال مردم ایران به بهانه فروش مواد تحریمی به صورت غیرعادی و با خریدن نفت با تخفیف‌های غیرعادی‌تر، پر کردند. از این منظر، چین و روسیه سابقه مثبتی ندارند و در راستی‌آزمائی رفوزه شده‌اند، ولی می‌توانیم بار دیگر درباره آنها راستی‌آزمائی را از حالا به بعد بکار ببندیم.

آقای رئیسی در بازگشت از مسکو از «همکاری‌های دفاعی» به عنوان بخشی از مذاکرات و قرار و مدار با روسیه یاد کرد. اگر روس‌ها در زمینه تسلیحات، با ما مثل آنچه در زمینه اس300 و سوخت نیروگاه بوشهر کردند رفتار نکنند و بدون آنکه مسئولین ما را به دنبال نخود سیاه بفرستند، تسلیحات مورد نیاز ما ازجمله اس400 را تحویل ایران بدهند و در صورت استمرار تحریم‌های ضدایرانی آمریکا، موارد تحریمی را نادیده گرفته و به صورت عادی با دولت و بازرگانان و شرکت‌های ایرانی تعامل نمایند، می‌توانیم روسیه را قابل اعتماد بدانیم و به استمرار روابط و حتی گسترش آن اقدام نمائیم. در مورد چین هم باید همین راستی‌آزمائی را بکار ببندیم و براساس نتیجه‌ای که به دست می‌آید در مورد گسترش روابط با این کشور تصمیم‌گیری نمائیم. با تکیه بر این روش است که منافع کشورمان در گسترش روابط با هر کشوری می‌تواند عاری از هرگونه شائبه باشد.