طالقانی اسلام شناس متدینی به‌دور از ژست‌های روشنفکری بود

وی در 10شهریورماه 1354دستگیرو به حبس ابد محکوم شد. حکم سنگین خانم طالقانی با پی‌گیری‌های کانون دفاع از حقوق بشر شکست خورد. وی درسال1356 از زندان آزاد شد. از همان زندان تصمیم داشت سازمانی برای زنان ایجاد کند و بعد از مدت کوتاهی موسسه اسلامی زنان را تاسیس نمود. اعظم طالقانی در اولین دوره مجلس شورای‌ اسلامی به عنوان نماینده تهران و شمیرانات به مجلس راه یافت. چهار زن از تهران روانه مجلس شدند: مریم بهر‌وزی، گوهرالشریعه دستغیب، عاتقه ‌صدیقی(رجایی) وی توانست از تصویب چند طرح و لایحه علیه زنان جلوگیری‌ کند.

از جمله مهمترین این طرح‌ها این بود که زنان نمی‌توانند در کنکور سراسری دانشگاه‌ها رشته مهندسی‌ کشاورزی را برگزینند. این طرح با مخالفت اعظم‌ طالقانی و نمایندگانی که از او حمایت می‌کردند روبرو شد و از دستور کار مجلس خارج ‌شد. وی بر ضرورت بازنگری در نظام آموزشی و ارائه الگویی متناسب با انتظارات طبیعی و اجتماعی زنان پای ‌فشاری کرد. اصلاحات بنیادین به منظور حل تبعیض جنسیتی را ضرورتی اجتناب ‌ناپذیر دانست. خانم طالقانی به مدت 23سال نشریه پیام هاجر را منتشرکرد و پس از سالها توقیف آن را با نام پیام ابراهیم دوباره انتشارداد. شرکت تعاونی توانمندسازی زنان با عنوان نجم از جمله  فعالیت های مهم اقتصادی وی برای زنان بود.

سبک زندگی و شیوه نگرش وی نشان می‌دهد با روشنفکری به معنای مخالفت با مذهب و نفی دین، پشت پا زدن به تمام سنن گذشته، اسارت ذهن در دام ترجمه و تقلید، از دریچه‌ی نگاه غربی به عالم نگاه کردن، خودکم بینی و دگرپرستی  و … مخالف بود و روشنفکر را کسی می‌دانست که با محوریت دین و منطقی برخورد کردن، هر مساله‌ای‌ را که‌ در برابرش‌ طرح‌ می‌شود، تجزیه‌ و تحلیل‌ می‌کند و با این‌ تحلیل‌ منطقی‌ قضاوت‌ ‌می‌نماید و بر اساس‌ این‌ قضاوت‌ تصمیم‌ می‌گیرد.

 طالقانی فردی متدین و اسلام شناس بود. بدور از ژست‌های روشنفکری و در سایه عنایت به دین، مبارزه با قوانین نابرابر جنسیتی، توسعه مشارکت  اقتصادی، اتحاد بین دو دیدگاه مذهب و مدرنیته، از دغدغه‌های این زن بزرگ بودند. هیچ زمان برای تحقق این اهداف از تلاش فروگذار نکرد. اعظم طالقانی از مبارزه قبل از انقلاب تا ایجاد موسسه اسلامی زنان در سال 1357 و نامزد ریاست جمهوری شدن در سال 1396 و چاپ و نشر نشریات پیام هاجر و پیام ابراهیم، بدنبال این دغدغه‌ها بود.

وی در همان سال اول انقلاب در سال 1357 به لغو حمایت خانواده اعتراض کرد و همصدا زنان مخالف قرار گرفت. این قانون محدودیت قانونی چند همسری، حق درخواست طلاق برای زنان، منع ازدواج کودکان و حداقل سن 18 برای سن ازدواج دختران را مطرح ساخت. طالقانی تا آن جا پیش رفت که بدنبال تفسیر جدید و رهایی بخشی از قران برای زنان بود به طوری که در سال 1392 حتی اکبر هاشمی رفسنجانی هم از تفسیر وی دفاع کرد که "رجل سیاسی" مختص مردان نیست. اصل 115 قانون اساسی را که می‌گوید: رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی باشد را به چالش کشید و نامزد ریاست جمهوری شد. در سال 1386 با لایحه حمایت خانواده که تعدد زوجات را پذیرفت و سن قانونی ازدواج دختران را کاهش داد، مخالفت کرد و به صورت منطقی و مسالمت آمیز مخالفت خود را ابراز نمود.

 اما امروزه، بازنگری قوانین و مقررات، به‌ ویژه قانون مدنی، تقویت مهارت‌های زنان متناسب با نیازهای جامعه و تحولات فناوری، شناسایی و افزایش ساختارهای سرمایه ‌گذاری در فرصت‌های اشتغال‌زا، توجه به ترکیب جنسیتی درمدیریت‌های کلان و عرضه نیروی کار، ارتقای کیفیت زندگی زنان و نیز افزایش باورهای عمومی نسبت به شایستگی آنان، از جمله مهمترین مواردی هستند که باید به آنها اهتمام ورزید، البته به سبک و سیاق اعظم طالقانی باید تلاشی هدفمند بدور از هرگونه افراط گری و در سایه تدین ومنطق داشت.

در پایان این ضایعه سنگین و جانکاه را به همه دوستداران اهل علم و بخصوص زنان سرزمینم تسلیت عرض می نمایم. امید راه ایشان پررهرو باد.

پروین گنجی. جامعه شناس