انتقال پایتخت به سواحل مکران؟ از دهه 50 شاه به دنبال دریاپایه کردن ایران به سمت جنوب حرکت کرد

امروز اگر در امر انتقال جمعیت به جنوب ایران تعلل کنیم، شاید زودتر از آنچه فکرش را می‌کنید سرزمین‌های ساحلی ایران از دست برود

داوود حشمتی در امتداد نوشت: بعد از اظهار نظر محمدرضا عارف در مورد اینکه برای انتقال پایتخت حتما یکی از گزینه‌ها سواحل مکران خواهد بود، حالا سخنگوی دولت هم این نظر را تایید کرده و گفته است که انتقال پایتخت به منطقه‌ای در سواحل مکران جدی و موضوع در دستور کار دولت قرار دارد. تغییر جمعیتی ایران به سمت سواحل جنوب تنها یک اقدام زیست محیطی نیست، بلکه اقدامی در جهت حفظ سرزمین ایران است و نباید به سادگی از آن گذشت.

قطعا هنوز در حد همین حرف هم که هست بسیاری به دنبال خرید زمین‌ها در منطقه‌ای که احتمالا تبدیل به پایتخت خواهد شد، هستند. نهادهای خاص به دنبال گرفتن جای خوب و سوداگران برای تصاحب زمین رقابت را آغاز می‌کنند. با این حال اگر از این نقیصه مهم بگذریم، انتقال پایتخت به کرانه ساحلی یک تغییر ژنتیکی در حکمرانی ایران خواهد بود. ایران در تمام سده‌های اخیر، «خشکی محور» بوده. از دهه 40 و 50 که شاه ایران به دنبال دریاپایه کردن ایران به سمت جنوب حرکت کرد، معادلات تغییر کرد و با پیروزی انقلاب همه چیز به محاق رفت. پروژه شاه ایران می‌توانست جمعیت را به جنوب و بعد حتی به سواحل جنوبی خلیج فارس هم بکشد. اما این ایده با وجود هزینه‌های زیاد (که باید در مورد آن بسیار نوشت) با انقلاب اسلامی از بین رفت.

با این وجود در تمام این سال‌ها، طرح‌های توسعه‌ای که برای ایران نوشته و تنظیم شده همگی «خشکی محور» است. در الگوی توسعه دریامحور اما، بندر تنها محلی برای تبادل کالا نیست. بندر محلی برای تولید و توزیع خواهد بود. نکته ای که چندبار دیدم در سخنرانی های مسعود پزشکیان تکرار شده است. آمارها نشان میدهد که 85 درصد از جمعیت جهان در کنار دریاها ساکن هستند. اما برعکس آن در ایران همواره به خاطر نگرانی از حملات خارجی، پایتخت توسط پادشاهان ایران در درونی ترین بخش سرزمین جای گرفته بود. از آنجا که تهران دارای آب گوارا و هوای مناسب بود، از دوران قاجار به این سو، پایتخت هرگز تغییر نکرد.
حالا اما بحران‌های زیست محیطی، جان میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند. تامین آب شرب برای بیش از 14 میلیون نفر (آمار رسمی بدون در نظر گرفتن مهاجران غیرقانونی) تبدیل به معضلی برای دولت شده است.

در تابستان کمبود آب و در زمستان با کمبود هوا روبه رو هستیم. با این حال دریاپایه شدن پایتخت برای ایران نه فقط به بهانه عبور از بحران زیست محیطی، بلکه به منزله یک اقدام برای تثبیت موجودیت ایران لازم است.

به یک سال گذشته بازگردید و ببینید چطور کشورهای جهان در کنار امارات متحده عربی قرار گرفته و بیانیه‌هایی برای تصاحب سه جزیره ایرانی را امضا می‌کنند. تمام این بیانیه‌ها با هدف کشاندن حکمرانی امارات از جنوب خلیج فارس به شمال آن طراحی شده است. از همین رو انتقال به منطقه ساحلی جنوب ایران می‌تواند به منزله اقدامی برای حفظ سواحل جنوبی ایران باشد. چشم طمع اعراب جنوب خلیج فارس به سرزمین بکر شمالی آن است. آن‌ها مترصد این هستند که در اولین فرصت در کاهش قدرت مرکزی ایران نسبت به مالکیت سواحل جنوبی ایران اقدام کنند و آن را تسخیر کنند. از همین رو ایجاد پایتخت در جنوب ایران اقدامی است که به موجودی آینده بخش مهمی از سرزمین ایران وابسته است.

امروز عصر جنگ‌های سده‌های قبل نیست. در گذشته لشگرکشی‌های زمینی مهمترین عامل برای حفظ پایتخت با عوامل طبیعی به شمار می‌رفت. این مهم برای ایران که همواره مورد حمله قدرت‌های دیگر قرار داشت، لازم بود. اما دنیای امروز با دنیای 200 سال و 2 هزار سال گذشته فرق کرده است.

در مورد تغییر ژنتیکی ایران از خشکی محور بودن به دریاپایه شدن و اتصال به جهان بسیار می‌توان گفت و نوشت و باید هم این کار را کرد. اما امروز اگر در امر انتقال جمعیت به جنوب ایران تعلل کنیم، شاید زودتر از آنچه فکرش را می‌کنید سرزمین‌های ساحلی ایران از دست برود. شک نکنید در این امر، تمام کشورهای منطقه و قدرت‌های جهانی با طراحی اماراتی‌ها همراه هستند.