همه‌چیز درباره زندگی و کارنامه سینمایی سعید روستایی سینماگر خوش‌آتیه سینمای ایران

سرویس فرهنگی مستقل‌آنلاین: سعید روستایی متولد 23 مرداد 1368 در تهران کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس اهل ایران است.

او دارای مدرک کارشناسی سینما از دانشگاه سوره است. نخستین کار بلند روستایی فیلم ابد و یک روز است

ابد و یک روز اولین فیلم سعید روستایی

ابد و یک روز فیلمی به کارگردانی و نویسندگی سعید روستایی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان محصول سال ۱۳۹۴ است. این فیلم محصول کشور ایران، به سبک اجتماعی (درام) و به زبان فارسی است. او برای ساخت فیلم ابد و یک روز که نخستین کار او بود، موردتوجه رسانه‌ها و منتقدین قرار گرفت، همچنین با اولین فیلم خود توانست تمامی جوایز کارگردانی و فیلم‌نامه را از کلیه جشنواره‌های معتبر داخلی کسب کند که این تعداد جوایز برای یک کارگردان در تاریخ سینمای ایران بی‌سابقه است و یک رکورد محسوب می‌شود. فیلم توانست ۹ سیمرغ بلورین (۷ سیمرغ در بخش اصلی و ۲ سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردانی در بخش نگاه نو) سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر را به دست آورد.

این فیلم روایتگر خانواده‌ای است که درگیر مشکلات مختلفی همچون اعتیاد، فقر، بیکاری و مشکلات خانوادگی هستند. از همه مهم‌تر، روابط عاطفی میان اعضای خانواده است. به دنبال رهایی از این مشکلات، داستان‌هایی در حین تدارک دیدن مراسم عروسیِ «سمیه» شکل می‌گیرد که منجر به اتفاقات و تغییراتی در رابطه افراد خانواده می‌شود.

بازیگران فیلم پیمان معادی (مرتضی)، نوید محمدزاده (محسن)، پری‌ناز ایزدیار (سمیه)، شبنم مقدمی (اعظم)، ریما رامین‌فر (شهناز)، شیرین یزدان‌بخش (مادر)، معصومه رحمانی (لیلا)، مهدی قربانی (نوید)، بودند. این فیلم در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۴ در سینماهای ایران اکران شده است.

جوایز و افتخارات بین‌المللی فیلم ابد و یک روز ساخته سعید روستایی

• جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره بین‌المللی فیلم داکا ۲۰۱۷
• جایزه نتپک و جایزه بهترین فیلم جشنواره جهانی فیلم پارسی استرالیا ۲۰۱۶
• جایزه انعکاس طلایی جشنواره فیلم بین‌المللی ژنو ۲۰۱۶
• جایزه تقدیر ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم خیخون ۲۰۱۶
• جایزه بهترین فیلم از دیدگاه کارگردانان آمریکا ۲۰۱۶
• جایزه بهترین بازیگر از سینمای امریکا به پیمان معادی ۲۰۱۶
• جایزه سیمرغ بلورین از سینمای ایتالیا ۲۰۱۷
• جایزه بهترین فیلم‌نامه از سوی سینمای فرانسه ۲۰۱۶

حواشی صحبت‌های روستایی درباره دستیاران کارگردان

سعید روستایی در جریان یک کارگاه آموزشی فیلم که با حضور افرادی همچون شهرام مکری، مهدی جعفری، کاوه سجادی حسینی و مجید برزگر برگزار شده بود به انتقاد از «دستیاران کارگردان» در سینما پرداخت و رو به شهرام مکری گفت «زمانی شما گفته بودید که دستیاری نکرده‌اید و این برای من الگو شد و به همین دلیل من دستیار نشدم، چون دستیار تفکر ندارد و ته هنر دستیار بستن خیابان است و از یک دستیار، کارگردان خوب درنمی‌آید.» این صحبت‌های او با انتقاد شدید کارگردانان سینما و دستیاران کارگردان مواجه شد. به‌عنوان نمونه مازیار میری در یادداشتی به نقد سخنان روستایی پرداخت و او را فردی تازه‌وارد خواند که به دنبال دیده شدن هست. او همچنین از تمام دستیاران کارگردان سینما عذرخواهی به عمل آورد. همچنین هیئت‌مدیره انجمن صنفی برنامه ریزان و دستیاران کارگردان سینما بیانیه‌ای در نقد سخنان او منتشر کرد.

متری شیش و نیم دومین فیلم سعید روستایی

متری شیش و نیم فیلمی به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی و تهیه‌کنندگی سید جمال ساداتیان و محصول سال ۱۳۹۷ ایران است.

فیلم نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر به روی پرده رفت و موفق شد برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شود. بعد از ابد و یک روز، این فیلم دومین همکاری سعید روستایی با نوید محمدزاده، پریناز ایزدیار و پیمان معادی است.

نام فیلم برگرفته از خاطره ناصر خاکزاد، متهم پرونده مواد مخدر است که در بخشی از سکانس دادگاه روایت می‌کند که کفن برادرش را متری شش و نیم خریدند.

داستان فیلم درباره چند تن از مأمورین پلیس مبارزه با مواد مخدر به سردستگی صمد (پیمان معادی) به دنبال فروشنده بزرگ شیشه در تهران به اسم ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) هستند.

بازیگران فیلم پیمان معادی (صمد)، نوید محمدزاده (ناصر خاکزاد)، فرهاد اصلانی (قاضی)، پریناز ایزدیار (دوست‌دختر ناصر)، هومن کیایی (حمید)، مرجان قمری (زن رضا مرادی) تشکیل می‌دهند.

متری شیش و نیم برای نخستین بار، روز جمعه ۱۲ بهمن‌ماه ۱۳۹۷ در بخش سودای سیمرغ سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و از چهارشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۷ نیز در سراسر کشور به‌صورت گسترده اکران شد. متری شیش و نیم با وجود اکران عمومی در سینماهای ایران، در اولین حضور بین‌المللی خود، در بخش افق‌های جشنواره فیلم ونیز پذیرفته شد و روز سه‌شنبه ۱۲ شهریورماه ۱۳۹۸ (۰۳ سپتامبر ۲۰۱۹) در این جشنواره به نمایش درآمد. فیلم متری شیش و نیم دومین فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران و همچنین پرفروش‌ترین فیلم غیر کمدی تاریخ سینمای ایران است.

سکانسی ماندگار از فیلم متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی

سکانسی از «متری شیش و نیم» با نقش‌آفرینی نوید محمدزاده بار‌ها و بار‌ها در فضای مجازی منتشر شد. این سکانس را عوامل فیلم منتشر کردند و خواستند مردم از گرفتن فیلم و عکس از روی پرده سینما‌ها خودداری کنند. شخصیت ناصر خاکزاد در این ٢٧ثانیه می‌گوید: «وقتی همه زندگیت میشه یه دختر... پنج‌ساله عمرمو گذاشتم پاش. من می‌دونم با یکی دیگه‌س. می‌دونم اون منو لو داده. می‌دونم منو لو داده. می‌دونم منو دیگه نمی‌خواد، ولی من الان دلم پر می‌کشه واسه این‌که یه‌بار دیگه ببینمش.» نوید محمدزاده درباره نقشش گفته است: «من این کار را انجام دادم. دوست دارم آن چیزی که می‌بینند را ببینند، درباره این‌که چه کردیم و چه شد زیاد حرف نمی‌زنم. این فیلم به‌هرحال فیلمی است که خرس روی صورت قاچاقچی چنگ ننداخته. قاچاقچی می‌تواند آدمی باشد که زندگی نرمالی داشته باشد و خیلی معمولی باشد. این نقش باید سی‌ساله می‌بود، ولی من ۳۲ ساله هستم. آن کسی که این اتفاق برایش افتاده است حتی ۲۶ ساله بوده است. نمی‌دانم چرا فکر می‌کنیم قاچاقچیان باید سن بالایی داشته باشند.»

نظرات منتقدان درباره سعید روستایی فیلم متری شیش و نیم

حمیدرضا جلایی‌پور: «تمرکز سیاست‌گذاری باید بر کاهش تقاضای مواد مخدر باشد و مشکل اصلی «ناصر خاکزادها» نیستند بلکه محور تعریف مسئله باید تغییر کند. همچنین در فیلم چندان مشخص نیست که این اثر ضد اعدام است یا نه، زیرا درعین‌حال که به نظر می‌آید کارگردان می‌خواست این فیلم ضد اعدام باشد، اما عناصری در فیلم وجود دارد که به نفع اعدام است. در این میان فیلم‌های «قسم» و «جان‌دار» به‌صورت روشنی ضد اعدام بودند. در این فیلم روایت به‌گونه‌ای است که همه مشکلات برآمده از فرودستان است یا فرادستانی که قبلاً فرودست بوده‌اند، درحالی‌که تحلیل اجتماعی پیشروتر می‌گوید بیشتر مشکلات به خاطر منافع فرادستان است. نکته دیگر، نقش زنان فیلم است که به‌طورکلی همه‌شان در فیلم قربانی یا ضعیف بودند، از نامزد ناصر خاکزاد تا حتی پلیس‌های زن نقش تأثیرگذاری نداشتند.»

پرویز جاهد: «در این فیلم، انبوهی از زندانیان (معتادان و قاچاقچیان مواد مخدر) را می‌بینیم که در فضایی تنگ و خفقان‌آور که امکان نفس کشیدن هم نیست در کنار هم می‌لولند و خیلی از آن‌ها اعدامشان را انتظار می‌کشند. پیمان معادی در نقش پلیسی سختگیر، تندخو و سازش‌ناپذیر- با الگوبرداری از کاراکتر کلینت ایستوود در «هری کثیف» - یکی از واقعی‌ترین و باورپذیرترین پلیس‌هایی است که در سینمای ایران خلق شده است. فیلم با ضرباهنگ تندی پیش می‌رود و فیلم‌ساز، بر کارگردانی صحنه‌های داخلی و خارجی و کنترل بازیگران غیرحرفه‌ای در کنار بازیگران حرفه‌ای تسلط دارد.»

سعید قطبی‌زاده: «مهم‌ترین ویژگی فیلم به نظر من شخصیت‌پردازی پلیس است که او جایزالخطاست. این‌که پلیس در یک فیلم آشفتگی با خود داشته باشد، کار جدید و جذابی است. به نظر من نخستین‌بار است که در سینمای ایران کاراکتر پلیسی را دنبال می‌کنیم که پر از تنش است، اما بااین‌حال به کار خود ایمان دارد. شخصیت‌های منفی در فیلم‌های ما همیشه سمبل شرارت هستند، اما در فیلم سعید روستایی شخصیت منفی با بازی نوید محمدزاده کشش عاطفی دارد.»

مسعود فراستی: «فکر می‌کنم که مستقل از فیلم اول روستایی (ابد و یک روز)، فیلم‌ساز اینجا چند کار موفق انجام داده است. اول این‌که دوربین فیلم، مخاطب را با خود همراه می‌کند. دوم این‌که در نوع حمله پلیس به خانه موادفروش، پیمان معادی بهترین بازی خود را انجام داده است. به‌طورکلی به نظرم شخصیت پیمان معادی در فیلم کاملاً شکل‌گرفته و نکته مثبت ماجرا این است که روستایی در مقابلش یک شخصیت می‌سازد که به اندازه شخصیت مثبت فیلم است. نخستین نمایی که از نوید محمدزاده می‌بینیم، قبل از این‌که خودش را ببینیم؛ از صحبت‌های داخل فیلم ساخته می‌شود. با این ساختن در غیبت شخصیت، آرام به سراغ او می‌رویم و فضای او را می‌بینیم. نخستین مواجهه این دو با تضاد در زندان شروع می‌شود که معادی را بهتر می‌شناسیم که یک آدم اصولی است و بشدت روی اصول خود است و آرمان دارد.»

محمدتقی فهیم: «فیلم سعید روستایی یک سر و گردن از فیلم‌های جشنواره بالاتر بود؛ اما این را هم نباید فراموش کنیم که فیلم‌ساز باید در شخصیت‌پردازی کد بدهد تا در ذهن مخاطب شکل بگیرد. ما دو آدم داریم؛ یک پلیس و یک خلاف‌کار. این دو آدم با هم درگیرند، ولی از دفتر قاضی، پلیس کمرنگ می‌شود.»

دیالوگ‌های ماندگار متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی

یکی از دیالوگ‌های ماندگار «متری شیش‌ونیم» که به نام فیلم هم تبدیل شده از زبان ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) به قاضی (فرهاد اصلانی) گفته می‌شود: «کفن، متری شیش‌ونیمه، اما پارچه مشکی متری چهارونیم.» یعنی در این روزگار، مردن هم صرف ندارد! البته اسم «متری شیش‌ونیم» تنها از این دیالوگ برداشت نشده؛ تهیه‌کننده در توضیح علت نام‌گذاری این فیلم گفته: «علاوه بر دیالوگ نوید محمدزاده، دلیل دیگری هم داشت. آن هم دیالوگ پیمان معادی بود که در جایی از فیلم می‌گفت: «ما شیش‌ونیم‌میلیون نفر معتاد داریم» که حذف شد. این تیتر یک روزنامه بود که نوشته بودند شش‌ونیم‌میلیون نفر در ایران تفننی مواد مصرف می‌کنند.»

این فیلم دیالوگ‌های جذاب دیگری هم دارد: «هرچی زور می‌زد آدم‌حسابی باشه نمی‌شد، دست خودش نبود»؛ «بلایی به سرت میارم که توی زندان خواب عروسیتم نبینی»؛ «اگه مامور نبودی جیگرش رو داشتی از کمتر از پونصد متری من رد شی؟»

حاشیه‌های سعید روستایی

• سعید روستایی بعد از ٦ ماه، موفق به دریافت پروانه ساخت فیلم شد.
• «متری شیش‌ونیم» در روز اول جشنواره فجر به نمایش درنیامد.
• قرار بود شهاب حسینی به‌عنوان نقش اصلی در کنار پیمان معادی در فیلم بازی کند، اما او در همان مراحل پیش‌تولید انصراف داد.
• قرار بود امیر جدیدی در فیلم «متری شیش‌ونیم» بازی کند.
• فیلم در لوکیشن‌های واقعی فیلم‌برداری شده و افرادی که در فیلم هستند واقعاً درگیر اعتیاد بودند، نه هنرور.
• سعید روستایی در مراسم پایانی جشنواره فیلم فجر خطاب به وزیر ارشاد گفت: «من پشت دستم را داغ می‌کنم که از این به بعد، پلیس از جلوی دوربینم نه، از پشت آن رد شود.»
• سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده فیلم گفت: «ما پنج‌بار در ایام جشنواره فیلم را تغییر دادیم، اما این حذفیات به قصه لطمه نزد. پدری بود که پسری ٤١ساله داشت و پدرش او را معتاد کرده بود که هر کاری دوست دارد سر او بیاورد و مثل ربات باشد. ما از او فیلم گرفتیم، ولی در تدوین خودمان آن را حذف کردیم، چون واقعاً تلخ بود. یا سکانس دیگری که در خانه رضا مرادی وجود داشت و به ما گفته شده بود پلیس نباید خشونت داشته باشد و برخورد با زن درست نیست.»