برجام می‌تواند اروپا را از مضیقه انرژی نجات دهد

سرویس سیاسی

گمانه‌زنی‌ها سرانجام رنگ حقیقت به خود گرفت و صبح روز جمعه نیروهای ارتش روسیه به دستور پوتین پیشروی به سمت خاک اوکراین را آغاز کردند. هرچند که برخلاف تصور برخی تحلیلگران آمریکا از حضور مستقیم در این نبرد اجتناب کرد اما همان شب شورای امنیت تلاش‌ها برای تصویب قطعنامه علیه مسکو را آغاز کرد که با وتوی خود روسیه بی‌سرانجام ماند. 

اما این اقدام پوتین تنشی جدید در جهان را موجب شد و بر بازارهای مالی جهان نیز تاثیر گذاشت.

همین امر باعث شد بسیاری نسبت به ادامه این تنش نگران شوند. بر همین اساس و برای بررسی این موضوع با سیف‌الرضا شهابی تحلیلگر و فعال سیاسی گفتگو کردیم که مشروح آنرا می‌خوانید:

تنش اوکراین چه تاثیری بر مذاکرات وین خواهد گذاشت؟

ظاهرا یکی از مقامات آمریکایی اظهار داشته است: با وجود تنش حداکثری بین روسیه و کشورهای غربی بر سر موضوع اوکراین، مذاکرات وین ادامه خواهد داشت، ولی از سوی دیگر، آمریکایی‌ها ضرب‌العجل دو سه روزه برای دستیابی به نتیجه تعیین کردند. به نظر می‌رسد پرونده مذاکرات هسته‌ای با تنش بر سر اوکراین دو موضوع جداگانه است ولی با همه این‌ها نمی‌تواند بی‌تاثیر باشد. شاید غربی‌ها در این اوضاع و احوال بخواهند برجام را به سرانجام برسانند تا اروپا در مضیقه تامین انرژی قرار نگیرد. اکنون اروپا بیش از هر چیز نگران انرژی است و احتمال می‌دهد روسیه انتقال گاز را مسدود کند و شاید اروپا احساس غبن می‌کند که چرا زودتر برجام را به سرانجام نرساندند و اگر به توافق دست پیدا می‌کردند احتمالا جریان نفت و گاز ایران مخصوصا به اروپا می‌توانست جایگزین انرژی انتقالی از روسیه شود. 

منشاء بسیاری از وقایع سیاسی تاریخ ایران تضادها یا توافقات قدرت‌های بزرگ بوده، آیا با توافق وین قرار است اتفاق مهمی در سیاست ایران بیفتد؟

البته هنوز توافقی صورت نگرفته و مشخص نیست به توافق مرضی‌الطرفین دست پیدا خواهند کرد یا نه. با صحبت‌هایی که آقای سیدمحمود نبویان نماینده مجلس شورای اسلامی کرده ممکن است توافق با دست‌انداز روبرو شود. 

ولی سوال فرمودید اتفاق مهمی در سیاست ایران خواهد افتاد؟ اگر منظورتان در سیاست خارجی و نگاه به آمریکا است، باید عرض کنم توافق وین شاید خیلی موثر نباشد. چنانچه قبلا در زمان اوباما توافق شده بود و اتفاق خاصی در نگاه به آمریکا رخ نداد.

اگر چه ایران تجربه قبلی را دارد و نمی‌خواهد کاری کند که مجددا با مخالفت امثال ترامپ در آینده روبرو شود. احتمال دارد روابط تجاری بطور محدود برقرار شود تا مخالفان برجام در آمریکا به مخالفت بلند نشوند، ولی با همه این‌ها به نتیجه درگیری‌های اوکراین بستگی دارد.

اگر روسیه بازنده حمله باشد شاید تزلزلی در نگاه به شرق جمهوری اسلامی ایجاد شود و اگر مسکو موفق بشود به اهدافش در اوکراین دست پیدا کند نگاه به شرق تهران تقویت خواهد شد.

 آیا ممکن است تقویت ناتو را شاهد باشیم یا این جنگ فروپاشی ناتو را در پی دارد؟

تقویت ناتو و یا فروپاشی آن تا حدودی در گرو درگیری‌های اوکراین است. اگر روسیه بر اوکراین تسلط پیدا کند و دولت دلخواهش را در کیف به قدرت برساند و مقاومت اوکراینی‌ها در مقابل روسیه در هم شکسته شود، ناتو هم دست روی دست بگذارد و تماشا کند قطعا به تضعیف ناتو ختم خواهد شد. چه بسا ناتو متهم به بی‌عملی و بی‌خاصیتی بشود، اگر چه سران ناتو می‌توانند مدعی شوند عدم دخالتشان به خاطر عضو نبودن اوکراین در جمع کشورهای عضو ناتو بود.

 با توجه به انفعال اروپا در این تنش و اینکه انگلیس دوسال پیش از اتحادیه خارج شد، الان با این وقایع سرنوشت اتحادیه اروپا را فروپاشی پیش‌بینی می‌کنید یا مستحکم‌تر می‌شوند؟

سرنوشت اتحادیه اروپا نیز در گرو موفقیت راست‌گراها در انتخابات کشورهای عضو است. اگر در کشوری نظیر فرانسه، در انتخابات آینده راست‌گرایان موفق شوند ممکن است از اتحادیه اروپا خارج شوند. با خروج کشوری نظیر فرانسه، زلزله در ارکان اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد و احتمال از هم پاشیدن وجود دارد و البته مواضع اروپا در مقابل اوکراین در موفقیت یا شکست راست‌گراها تاثیرگذار است. عملکرد ضعیف اتحادیه اروپا باعث تقویت راست‌گرایان خواهد شد.

آیا برنامه پوتین را در نهایت احیای اتحاد جماهیر شوروی می‌دانید یا اهداف کوچکتری دارد؟

رگه‌های ناسیونالیستی در افکار و اعمال پوتین مشهود است؛ پوتین از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از یک سو و تحقیرهای غربی‌ها نسبت به روسیه از دیگر سو، که در سه دهه اخیر اعمال شده ناراحت است و البته سال‌هاست به روسیه ابرقدرت و تاثیرگذار در معادلات جهانی فکر می‌کند. اگر در اوکراین موفق شود بعید نیست برای اتحاد جماهیر شوروی گام‌های بعدی را بردارد و اگر در اوکراین موفق نشود چه بسا در داخل روسیه هم مقبولیت و محبوبیت خودش را از دست بدهد و با مخالفت‌های جدی حتی از داخل دومای روسیه روبرو شود، در صورت جدی شدن مخالفت‌ها حتی استعفا بدهد که البته استعفا آخر کار است.