صفِ دلبری از ترامپ!

در بین سطور پیام طالبان به دلایلی خرسندی از بازگشت ترامپ به قدرت نهفته است

صابر گل عنبری تحلیلگر سیاسی 

از لحظه‌ای که تقریبا پیروزی ترامپ قطعی شد، سیل تماس‌‎ها و پیام‌های تبریک روانه او شد. اما جالب توجه و قابل تامل اینجاست که خیلی از رهبران جهان از روسای جمهور چین و روسیه گرفته تا رهبران ترکیه، کشورهای عربی به ویژه حوزه خلیج فارس گوی سبقت را از متحدان سنتی آمریکا در اروپا ربودند. اکثرا هم به پیام تبریک اکتفا نکرده و شخصا با ترامپ تماس گرفتند تا پیروزی او را تبریک بگویند.

حتی طالبان هم پس از نزدیک به سه دهه جنگ با آمریکا، هر چند تبریک نگفت، اما طی پیامی «دیپلماتیک» خواستار «پیشرفت ملموس» در روابط با واشنگتن و گشودن «فصل جدیدی» شد. در بین سطور پیام طالبان به دلایلی خرسندی از بازگشت ترامپ به قدرت نهفته است.

اما رهبران شرق قبلا پس از اعلام نتایج انتخابات آمریکا با چنین سرعت و رقابتی برای تبریک به برنده آن عمل نمی‌کردند. علت چیست؟

واقعیت این است که قبلا این پیام‌های تبریک بیشتر جنبه تعارف دیپلماتیک داشت و رهبران منطقه و جهان آن را واجد اهمیت امروزی پس از پیروزی ترامپ نمی‌دانستند؛ به این دلیل که باور غالب این بود که با آمدن و رفتن روسای جمهور آمریکا سیاست خارجی آن تغییر خاصی نمی‌کند و همان راهبردهای کلان جهت دهنده اساسی آن است.

اما امروزه شخصیت متفاوت و خاص ترامپ تا حدودی این باور قدیمی را مخدوش کرده است و رهبران منطقه و دنیا به این جمع‌بندی رسیده‌اند که عامل جدید و مهم دیگری ظهور کرده که موجب تمایز قابل توجه سیاست خارجی آمریکا در دوره ترامپ شده است.

اما این عامل همان خلقیات و تفکرات خاص خود ترامپ است. دیگر بر کسی پوشیده نیست که ترامپ تا چه اندازه خودشیفته و برون‌گرا و زبان او اقتصاد و پول است. به همین علت هم رهبران منطقه و جهان شرق معطوف به درکی روانشناختی از او، نهایت تلاش خود را می‌کنند تا سریع‌تر دل ترامپ را به دست آورند و به عبارتی دیگر «مخش را بزنند».

به عنوان مثال، همین شی جین پینگ رئیس جمهور چین در حالی که پیروزی بایدن در سال 2020 را پس از سه هفته تبریک گفت، اما این بار سریعا روز بعد از پیروزی با ارسال پیامی به ترامپ تبریک گفت؛ ترامپی که در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸ با اعمال ۳۴ میلیارد دلار تعرفه گمرکی بر واردات کالاهای چینی، جنگی تجاری علیه چین به راه انداخته بود.

پیام سریع شی به ترامپ به این معنا نیست که او چون پوتین برای بازگشتش به قدرت لحظه شماری می‌کرده؛ بلکه خواسته است که سریع دلش را به دست بیاورد تا شاید شرش کم‌تر شود.

خود ترامپ هم اخیرا در گفتگو با روزنامه وال‌استریت ژورنال گفته بود «چین به من احترام می‌گذارد چون «شی» می‌داند که من حسابی دیوانه‌ام».

در واقع غالب سیاستمداران منطقه و جهان با تجربه‌ای که از دور اول ریاست جمهوری ترامپ به دست آورده‌‎اند، می‌دانند که همین الگوی رفتاری ترامپ تا چه اندازه می‌تواند جهت دهنده سیاست‌ها و رویکرد او له یا علیه کشورها باشد.

به همین خاطر در کنار سرعت و سبقت در تبریک به ترامپ، ادبیات دلبرانه و مغازله‌گونه در برخی پیام‌ها و تماس‌ها دقیقا شخصیت خودشیفته او را قلقک می‌دهد.

اما به نظر می‌رسد که رقابت در تبریک به ترامپ و سرمایه‌گذاری بر شخصیت خودشیفته او، معطوف به این انگیزه و نگرانی نیز هست که اگر او به حال خود رها شود، ممکن است دیگر طرف‌ها و رقبا بتوانند بر او به ضررشان اثر گذاشته و منافعشان بیشتر به خطر بیفتد.

این مساله بیشتر در گفتگوی تلفنی دیروز محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین با ترامپ مشهود بود که نخستین تماس از سال 2017 با وی بود.

گویا این تماس مولود این برآورد جدید ابومازن است که قهرش با ترامپ در دوره نخست ریاست جمهوری‌اش پس از اقدامات «بی‌سابقه» علیه فلسطین و به نفع اسرائیل، مجال را برای تاثیرگذاری نتانیاهو بازتر کرد و از بیم تشدید آن در دوره جدید تلاش دارد که با زدن پلی ارتباطی مانع آن شود.

در مجموع با وجود ترامپ در راس قدرت در آمریکا، دیگر گزاره نبود تفاوت میان روسای جمهور این کشور تا حدودی رنگ می‌بازد و اکنون می‌توان گفت که سه مولفه اصول و راهبردهای سنتی، خلقیات ترامپ و اقتصاد جهت دهنده سیاست خارجی آمریکا در چهار سال آینده خواهد بود.