برنامه ۳۰ ساله چین برای استخراج عناصر خاکی استراتژیک

تصمیم ۳۰ سال پیش پکن برای تبدیل عناصر خاکی نادر به ماده استراتژیک و ممنوعیت استخراج این مواد توسط خارجیان کمک کرد راه برای چین به منظور کنار زدن آمریکا و تبدیل شدن به بزرگترین تولیدکننده این مواد در جهان هموار شود. 

طی این مدت چین کنترل روی تولید داخلی عناصر خاکی نادر را که گروهی متشکل از ۱۷ عنصر مورد استفاده در دستگاه‌های الکترونیکی و تجهیزات نظامی پیشرفته هستند، تشدید کرده است. آمریکا در این بخش از چین عقب افتاده و برتری را به رقیب آسیایی خود واگذار کرده است.

چین اکنون حدود ۷۰℅ از تولید جهانی را تشکیل می‌دهد و آمریکا تنها یک معدن عناصر خاکی نادر دارد. 

بانک سیتی گروپ اعلام کرد صنایع آمریکایی خارج از بخش دفاعی هیچ راه فوری برای شکستن وابستگی به چین برای تأمین عناصر خاکی نادر ندارند

به همین دلیل است که واشنگتن اکنون در جنگ تجاری با پکن، با جبهه جدیدی روبرو شده است و چین نیت خود برای محدود کردن صادرات این مواد استراتژیک را اعلام کرده است.

شش تولیدکننده اصلی 

چین در سال ۲۰۱۶ شرکت‌های معدنکاری را سازماندهی کرده و آنها را به شش گروه دارای مجوز تقسیم کرده است. پکن به منظور مدیریت بهتر منابع معدنی استراتژیک و تضمین دوام این صنعت، برای هر کدام از این گروه‌ها سهمیه تولید سالانه تعیین کرده است.

این تولیدکنندگان مجموعاً سهمیه معدنکاری برای استخراج ۱۲۰ هزار تن اکسید عناصر خاکی نادر در سال ۲۰۱۸ در مقایسه با ۱۰۵ هزار تن در سال ۲۰۱۷ دریافت کردند.

طبق طرح پنج ساله صنعت عناصر خاکی نادر که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، این کشور قصد دارد تولید معدنی داخلی را تا سال ۲۰۲۲ به پایین ۱۴۰ هزار تن کاهش دهد تا منابع خود را حفظ کند و ظرفیت ذوب و جداسازی را از سطح سال ۲۰۱۵ یک سوم کاهش داده و به ۲۰۰ هزار تن خواهد رساند. این اقدام در راستای افزایش بیش از دو برابری حاشیه سود این صنعت به ۱۲℅ صورت می‌گیرد.

معادن عناصر خاکی نادر چین کجا هستند؟ 

طبق آمار سال ۲۰۱۷ انجمن صنعت عناصر خاکی نادر چین، معدن بایون اوبو در منطقه مغولستان داخلی واقع در شمال چین که توسط شرکت عناصر خاکی نادر چاینا نورترن اداره می‌شود بزرگترین معدن عناصر خاکی نادر جهان است و ۸۳ ℅ از کل ذخایر عناصر خاکی نادر چین را دارد که عمدتاً عناصر سبک هستند. معادن واقع در استان شاندونگ ۸ درصد و معادن سیچوان ۳ ℅ از ذخایر عناصر خاکی نادر را دارند در حالی که ذخایر اندکی هم در استان‌های جنوبی چین وجود دارند.

صادرات و واردات 

چین در عناصر خاکی نادر سبک با مازاد عرضه مواجهه است که عمده صادرات این کشور در بخش مذکور هستند اما برای تأمین کمبود داخلی، ناچار است انواع متوسط تا سنگین عناصر خاکی نادر را وارد کند. در زمینه صادرات، دولت روی مقدار یا کیفیت عناصر خاکی نادر کنترل ندارد و شرکت‌ها تنها ملزم هستند برای دریافت مجوز قراردادهای فروش را ارائه کنند.

طبق آمار گمرکی چین میزان صادرات ۳.۶ ℅ در سال ۲۰۱۸ رشد کرد و به حدود ۵۳ هزار تن رسید. صادرات از سال ۲۰۱۳ هر سال رشد کرده است و آمریکا یکی از مقصدهای اصلی صادرات این مواد بوده و برای ۸۰ ℅ از خریدش به چین وابسته بوده است.

چین میزان وارداتش را سال گذشته دو برابر کرد و به حدود ۷۰ هزار تن رساند و برای نخستین بار به یک واردکننده بزرگ تبدیل شد

معدنکاری غیرقانونی 

اگرچه آمار رسمی وجود ندارد ولی چین با اکتشاف و تولید غیرقانونی عناصر خاکی نادر روبروست. به گفته یک تحلیلگر چینی، برخورد دولت باعث کاهش قابل توجه حجم تولید غیرقانونی از حدود ۱۰۰ هزار تن در اواسط دهه جاری شده است.

طبق گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا برآورد می‌شود چین سال گذشته ۱۷۰ هزار تن عناصر خاکی نادر تولید کرده است در حالی که سهمیه رسمی ۱۲۰ هزار تن بوده است

بخش‌های مصرف 

مواد مغناطیسی دائمی ۴۴ ℅ از مصرف چین را تشکیل می‌دهند و سهم پولیش ۱۰ ℅ و نفت و مواد پتروشیمی ۹ ℅ است. در ماشین آلات متالورژیکی، شیشه‌ها، کاتالیزورها و روشنایی نیز از این مواد استفاده می‌شوند.

پیدایش کمبود داخلی 

نیاز رو به رشد برای مغناطیس دائمی در خودروهایی که از انرژی جدید استفاده می‌کنند باعث رشد تقاضای داخلی شده و اتکای چین به واردات را افزایش داده زیرا تولید داخلی محدود شده است.

دولت چین اوایل ماه میلادی جاری نخستین دور سهمیه‌ها برای تولید ۶۰ هزار تن را صادر کرد که کمتر از ۷۳ هزار و ۵۰۰ تن در مدت مشابه سال گذشته و در مقایسه با سقف تولید ۱۲۰ هزار تن برای کل سال ۲۰۱۸ بود.