بنزین 3هزارتومنی با دلار 12 هزار تومانی آمد

گروه اقتصادی مستقل آنلاین – بنزین یکشبه و ناگهانی گران شد. البته قیمت اعلام شده برای بنزین یعنی 3 هزار تومان بر ای هر لیتر همان قیمتی است که در زمان بستن بودجه 98 شایع شده بود. بهمن ماه سال گذشته زمانی که بررسی بودجه 98 و تعدیل قیمت‌های انرژی مطرح شد، گفته می‌شد قیمت پیشنهادی برای بنزین 3 هزار تومان است. البته در آن زمان صحبتی از سهمیه بندی بنزین نشد و قرار بود بنزین فقط با یک قیمت عرضه شود. تاکید هم بر این موضوع بود چون وجود کالای دو نرخی (ارز، بنزین و...) ایجاد فساد می‌کند رفتار بهینه در اقتصاد ایجاب می‌کند که برای کالاهای اساسی و نرخ‌های کلیدی تنها یک قیمت باشند.

حال قیمت بنزین به یکباره از هزار تومان به 3 هزار تومان جهش پیدا کرده است. هرچند که گفته می‌شود که سهمیه 1500 تومانی هم برای خودروها در نظر گرفته شده اما در عمل مبنای محاسبه برای هزینه‌ها همیشه قیمت آزاد مبنای محاسبه است. ضمن اینکه حتی بنزین سهمیه‌ای نیز افزایش قیمت 500 تومانی نسبت به بنزین عادی کنونی دارد. 

تورم 4 درصدی

پیش از هر چیز بیشتر اقتصاددانان از موج تورمی افزایش قیمت بنزین هشدار دادند. حتی اقتصاددانانی مانند میثم هاشم‌خانی پیشنهاد داد برای افزایش قیمت بنزین یا سهمیه‌بندی آن باید شیوه تغییر کند. تا افزایش قیمت بنزین بر خانوارهای کم درآمدتر سربار نشود. از دید این اقتصاددان افزایش قیمت بنزین به همراه سهمیه بندی آن تنها در صورتی کارآمد است که در این شیوه سهمیه فقط به خودروها تعلق نگیرد بلکه سهمیه بنزین به نفرات تعلق بگیرد. به این ترتیب خانوارهای کم درامد که خودرو ندارند می‌توانند بنزین خودشان را به قیمت تعادلی اعلام شده به افراد ثروتمندتر و دهک‌های بالاتر بفروشند. به این ترتیب یارانه واقعی به دست نیازمند واقعی و دهک‌های پایین درآمدی می‌رسد.

گذشته از این پیشنهاد که می‌توانست راهکار مناسبی باشد رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد تأثیر افزایش قیمت بنزین در تورم، در حدود ۴ واحد درصد در سال خواهد بود! این در حالی است که به محض افزایش قیمت بنزین تاکسی‌های بین شهری و داخل شهری با وجود اختصاص سهمیه درخواست افزایش قیمت کرایه را داده‌اند. هرچند اجازه افزایش قیمت داده نشده اما افزایش کرایه‌بها به طور غیررسمی مانند همیشه بسیار محمتل است. ضمن اینکه کرایه حمل کالا به خصوص کالای داخل شهری و وانت‌بارها افزایش پیدا می‌کند.

پس از افزایش قیمت گمانه‌زنی‌ها به این شایعه دامن زد که دولت درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین را صرف کسر بودجه خواهد کرد، اما اعلام شد که قرار است درآمد حاصل از افزایش قیمت یه دهک‌های نیازمند پرداخت شود. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد: «درآمد حاصل از افزایش نرخ بنزین از حدود ۶۴ میلیون لیتر بنزین سهمیه ای و ۳۰ میلیون لیتر بنزین آزاد و سوپر است. هر فردی که خود را متقاضی دریافت درآمد حاصل از اصلاح قیمت بنزین می‌داند، تقاضای خود را برای بررسی به وزارت رفاه ارائه دهد.

بر اساس تجربه و افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال‌های گذشته مشخص شد افزایش نرخ این حامل‌ها تأثیر آن چنانی بر تورم ندارد اما برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاها، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد تنظیم بازار آمادگی کامل دارند و برنامه ریزی کرده‌اند.»

هرچند نوبخت در این مصاحبه اعلام کرد «با سهمیه‌بندی بنزین پیش‌بینی حدود سه هزار میلیارد تومان صادرات بنزین می‌کنیم.» اما در این موضوع نیز شبهه وجود دارد چراکه صادرات بنزین نیز مانند کالاهای دیگر با مشکل بازگشت ارز حاصل از صادرات مواجهه است.

ارز و بنزین

در حالی روز جمعه قیمت بنزین به یکباره از هزار تومان به 3 هزار تومان جهش یافت، قیمت ارز از هفته قبل آهسته آهسته شروع به افزایش کرد. به طوریکه از ابتدای هفته (19 آبان 98) که قیمت دلار حدود 11400 تا 11430 تومان بود در انتهای هفته به 11810 تومان رسید و امروز صبح یعنی 25 آبان به یکباره با 380 تومان افزایش به 12هزار و 190 تومان رسید. این در حالی است که بازهم عبدالناصر همتی رئیس‌کل  بانک مرکزی اعلام کرد: «متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در سه ماه گذشته ثبات نسبی، معادل ۱۱٫۴۰۰ تومان بوده است. در این چند روز، تحت تأثیر انتظارات ناشی از تقاضای فصلی ارز، عوامل سیاسی و نیز اخبار افزایش قیمت بنزین، در مقایسه با نرخ میانگین سه ماه گذشته، افزایش قیمت دلار در  بازار آزاد حدود ۳ درصد بوده است.

هرچند رئیس‌کل بانک مرکزی تأکید کرده که بازار ارز یک بازار متزلزل و نامطمئن برای سرمایه‌گذاری است با این همه قیمت ارز به یکباره 380 تومان افزایش یافت. همتی اعلام کرد: وضعیت مطلوب ذخایر ارزی بانک مرکزی و نیز مازاد عرضه نسبت به تقاضای ارز در بخش اسکناس وحواله را هم درنظر بگیریم، نظریه بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در ارز، همچنان پابرجا خواهد بود.»

در حال حاضر بازارهای مالی و به خصوص بورس نیز تحت تاثیر این افزایش قیمت قرار گرفتند. شاخص بورس بورس در شروع فعالیت رقم 307 هزار واحد شروع به فعالیت کرد و با 306 هزار واحد یعنی حدود 208 کاهش بسته شد اما نکته مهم اینجاست که حجم معاملات بورس در 25 آبان فقط 1069 میلیون تومان نسبت به روز معاملاتی قبل افزایش یافته است. این نکته نشان می‌دهد ممکن است تغییرات قیمت ارز و بنزین بیشتر بازارهای مالی به سمت تعلیق ببرد. به نظر می‌رسد با همه وعده‌هایی که دولت برای بازگشت درآمد حاصل از تعدیل قیمت بنزین به خانوارهای نیازمند و افزایش نیافتن قیمت ارز، داده است در عتماد مردم چندان تاثیرگذار نبوده و مردم به سمت حفظ آنچه که دارند پیش‌رفته‌اند.