شیوع سرخک در کمین ایران/ تهران بیشتر در معرض خطر است

«سیدمحسن زهرایی» با اشاره به اینکه سرخک یک بیماری ویروسی است، اظهار کرد: راه انتقال ویروس سرخک از طریق تنفس و قطرک‌های تنفسی است و مسری‌ترین عامل عفونی شناخته شده است؛ به نحوی که اگر فرد مبتلا در اتاق در بسته‌ای باشد و بعد از ۱۰ دقیقه از اتاق خارج شود، ممکن است اگر فردی که ایمنی کافی ندارد و پنج دقیقه پس از او وارد اتاق شود، باز هم به بیماری مبتلا شود.

وی درباره علائم بالینی بیماری، افزود: دوره نهفتگی بیماری حدود دو هفته است و پس از این مدت، علائم بیماری با تب ظاهر می‌شود و با بی‌حالی و بی‌اشتهایی ادامه می‌یابد. تب می‌تواند بیشتر شود تا جایی که به ۴۰ درجه هم برسد؛ بعد از یک دوره تبِ سه تا چهار روزه علائم دیگری هم ظاهر می‌شود که مهم‌ترین آن دانه‌های قرمزرنگی است که روی صورت و گردن شروع و به پایین بدن منتشر می‌شود. این دانه‌ها از بالا به پایین کم‌کم پاک می‌شود. مدتی که این دانه‌ها روی بدن فرد قرار دارد، حدود پنج روز است. دو تا سه روز اول که دانه‌ها ظاهر می‌شود، تب هم ادامه دارد؛ به همین دلیل علامت اصلی که برای تشخیص این بیماری کمک می‌کند، تب و بثورات قرمزرنگ سطح پوست است.

رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، ادامه داد: بیماری سرخک می‌تواند با علائم تنفسی، سرفه و آبریزش بینی و قرمز شدن مخاط چشم همراه باشد. سرخک ممکن است در مواردی شدید بروز کند و حتی منجر به مرگ شود. در موارد همه‌گیری بیماری ممکن است بین یک تا پنج درصد مرگ در بیماران رخ دهد. افرادی که معمولاً ضعف سیستم ایمنی یا سوءتغذیه دارند، بیشتر به عوارض سرخک مبتلا می‌شوند. سرخک می‌تواند به سرعت در یک جامعه پخش شود و همه‌گیری‌های بزرگی ایجاد کند؛ این در حالی است که سرخک توانایی بروز فرم‌های شدید یا مرگ و میر را هم دارد.

وی تاکید کرد: در مورد مرگ و میر ناشی از سرخک در دنیا، سازمان بهداشت جهانی، برنامه‌ای از سال ۲۰۰۰ میلادی آغاز و هدف‌گذاری کرد تا تقریباً همه کشورها برنامه واکسیناسیون را به نوعی جلو ببرند که بتوانند تا سال ۲۰۱۵ به میزان ۹۰ درصد جلوی مرگ و میر ناشی از سرخک را بگیرند. زمان شروع برنامه تعداد ۸۰۰ هزار مرگ در سال در کودکان کمتر از پنج سال ناشی از ابتلاء به سرخک رخ می‌داد که در نهایت تاکنون مرگ سرخک تا ۸۴ درصد در جهان کاهش یافته است و این موفقیت بسیار بزرگی است.

زهرایی ادامه داد: خوشبختانه سرخک به درمان دارویی ویژه نیاز ندارد؛ اما پیشگیری از آن بسیار راحت است و واکسن مؤثری هم دارد که طی سال‌های طولانی، در ایران و جهان استفاده می‌شود. واکسن سرخک در کشور ما در قالب واکسن سه‌گانه MMR که واکسن ترکیبی علیه بیماری‌های سرخک، سرخچه و اوریون است، استفاده می‌شود. این واکسن در دو نوبت در سن ۱۲ و ۱۸ ماهگی به کودکان تزریق می‌شود. همچنین افرادی که در جریان یک همه‌گیری در معرض بالای ابتلای به بیماری باشند، ممکن است به عنوان دوز تکمیلی لازم باشد که واکسن دریافت کنند.

وی افزود: در مورد سرخک از آنجا که طی سالیان گذشته پوشش خوبی در واکسیناسیون این بیماری داشتیم و نظام مراقبت هم موارد بیماری را رصد کرده است، توانستیم حدود سه سال قبل، تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را مبنی بر حذف ویروس بومی سرخک از کشور، دریافت کنیم که موفقیتی بزرگ و حاصل دستاورد نظام سلامت بود. باید بدانیم که فقط سه کشور بحرین، عمان و ایران در منطقه خاورمیانه موفق به دستیابی به این تاییدیه شدند. در کشور ما با توجه به جمعیت بالا و مرزهای مشترک زیادی که با کشورهای افغانستان، پاکستان و عراق دارد، طبیعتاً دستاورد حذف سرخک برجسته‌تر از دو کشور دیگر است اما این به معنای به صفر رسیدن خطر این بیماری نیست.

رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، اظهار کرد: اکنون بیش از ۲۱ سال است که هیچ موردی از بیماری فلج اطفال در کشور نداریم، اما این به معنای آن نیست که دیگر در معرض خطر فلج اطفال نیستیم؛ زیرا همچنان این بیماری در کشورهای همسایه ما مانند افغانستان و پاکستان گردش دارد و افراد را مبتلا می‌کند و می‌تواند با سفرهای بین‌المللی به ایران بیاید. همان طور که مردم می‌بینند، کرونا از کشوری به کشور دیگر می‌رود؛ سایر بیماری‌های عفونی نیز چنین هستند. پس درست است که گواهی حذف سرخک بومی را دریافت کردیم، اما سرخک در اطراف ما فراوان است و علت آن ضعف واکسیناسیون در کشورهای همسایه به ویژه در افغانستان و پاکستان است. این در حالی است که کرونا هم به برنامه واکسیناسیون این دو کشور آسیب جدی وارد کرد و باعث همه‌گیری‌های بزرگی در این دو کشور شد.

وی ادامه داد: بنا بر اطلاعاتی که داریم، پاکستان حدود چهار ماه قبل برنامه واکسیناسیون وسیعی را شکل داد که امیدواریم توانسته باشد موفق بوده باشد. گزارش اخیر کشور افغانستان هم نشان می‌دهد که بیش از ۴۸ هزار مورد ابتلاء به سرخک طی یک سال و سه ماه گذشته در افغانستان رخ داده که نزدیک به ۲۵۰ مورد مرگ در کودکان به همراه داشته که این موضوع، نشان دهنده شدت و وسعت این همه‌گیری در این کشور است. باید توجه کنیم که سرخک مسری‌ترین عامل عفونی است که با سفرها و ترددها به راحتی می‌تواند وارد ایران هم بشود.

زهرایی با اشاره به تحولات اخیر کشور افغانستان که به دنبال آن شاهد افزایش مهاجرت مردم این کشور به ایران بودیم، تصریح کرد: برخی از این افراد به شکل غیرمجاز وارد کشور می‌شوند که این موضوع، ریسک افزایش بار سرخک در کشور را افزایش می‌دهد. در سال ۲۰۲۱ (از زمستان ۹۹ تا آخر آذر ۱۴۰۰) ما بیش از ۱۰۳ مورد تأیید شده بیماری سرخک در ایران شناسایی کردیم و طی سه ماهِ ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۴۸ مورد دیگر سرخک (۳۴ غیرایرانی و ۱۴ ایرانی) در ایران شناسایی کردیم که عمده این افراد اتباع غیرایرانی هستند. در نیمه اول سال ۱۴۰۰، دو مورد مرگ ناشی از سرخک داشتیم.

وی تاکید کرد: نکته مهم این است که حتی افرادی که واکسینه باشند هم اگر در مواجهه بالا با سرخک قرار گیرند، احتمال اینکه مبتلا شوند وجود دارد. سال گذشته برای اینکه بتوانیم جلوی انتقال بیماری را بگیریم و برای افزایش پوشش واکسیناسیون تلاش کردیم از هرگونه تأخیر در واکسیناسیون از طریق اطلاع‌رسانی جلوگیری کنیم؛ همچنین در استان‌های جنوب شرقی برنامه واکسیناسیون تکمیلی سرخک را در آذرماه سال ۱۴۰۰ انجام دادیم و گروه سنی ۹ ماه تا ۷ سالِ تمام کودکان ایرانی و غیرایرانی در این برنامه واکسینه شدند زیرا عمده مبتلایان در این گروه سنی بودند و به همین دلیل واکسن برای این گروه سنی دوباره تزریق شد. نزدیک به یک میلیون و ۲۰۰ هزار کودک در این برنامه واکسینه شدند و این کمک کرد که تا حد زیادی در آن منطقه بیماری را مهار کنیم.

وی افزود: افغانستان حدود سه هفته قبل برنامه واکسیناسیون تکمیلی انجام داد و شاید بتواند سرخک را کنترل کند. با کاهش شدت بیماری در کشورهای همسایه قطعاً موارد کشور ما هم کاهش می‌یابد. از مردم خواهش می‌کنیم همه ساکنان کشور ایران فارغ از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و به دلیل کرونا واکسیناسیون‌شان را به تعویق انداختند، حتماً برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود اقدام و به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند.

زهرایی اظهار کرد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که گاهاً پوشش واکسیناسیون در اتباع غیرایرانی که در کشور زندگی می‌کنند، پایین‌تر است و این نشان می‌دهد که در این زمینه ناآگاهی وجود دارد؛ زیرا این افراد تصور می‌کنند واکسیناسیون برایشان پولی است یا واکسن فقط به ایرانی‌ها تزریق می‌شود یا اینکه فکر می‌کنند اگر برای تزریق واکسن اقدام کنند، چون به شکل غیرقانونی وارد کشور شدند، آن‌ها را به کشور خود بازمی‌گردانند.

رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، تاکید کرد: واکسیناسیون برای همه افراد رایگان است و صرف‌نظر از ملیت برای همه یکسان انجام می‌شود. همه کودکان باید در دو نوبت، واکسن سرخک را تزریق کرده باشند؛ پس اگر در هر سنی متوجه می‌شوید واکسیناسیون کودکتان کامل نیست به مراکز بهداشتی مراجعه کنید.

به گزارش ایمنا، سرخک یک بیماری ویروسی تنفسی مسری است که در حال حاضر همچنان در کشورهای در حال توسعه شیوع دارد؛ طی سال‌های اخیر، در ایران نیز بروز سرخک در بالغان و نظامیان گزارش شده است.