افزایش تلفات "قرص برنج"/ ماجرای مرگ ساکنان یک ساختمان با استنشاق گاز ۷۰ قرص برنج!

بنابر اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور، تلفات مسمومیت که شامل مواردی همچون مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن، مسمومیت دارویی یا مسمومیت با سم (قرص برنج، سیانور و سرب) است، در پنج ماهه نخست سال جاری منجر به مرگ 972 نفر شده که بیشترین آن با 569 فوتی مربوط به مسمومیت با سم بوده است.

آمار تلفات مسمومیت در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن 4.6 درصد افزایش یافته است.

در این گزارش با ارائه آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور از موارد مسمومیت در پنج ماهه امسال و سال گذشته، نگاهی نیز به برخی پرونده‌های ارجاعی به آزمایشگاه سم‌شناسی قانونی خواهیم داشت که نشان می‌دهد چگونه در برخی موارد کوچک‌ترین سهل‌انگاری و غفلت موجب مرگ افراد بر اثر مسمومیت شده است.

بیشترین تلفات مسمومیت، مرگ با قرص برنج

مسمومیت با سم بیشترین حجم تلفات در عنوان مسمومیتها را در بر می‌گیرد. در پنج ماهه نخست سال جاری از کل موارد مسمومیت، 569 نفر بر اثر مسمومیت با سم (قرص برنج، دفع آفات‌نباتی، جونده‌کشها، سیانور و سرب) جان باخته‌اند که بیشترین حجم آن نیز مربوط به مسمومیت با قرص برنج است.

از کل تلفات مسمومیت با سم در پنج ماه امسال، 375 نفر مرد و 194 نفر زن بودند.

رشد 35 درصدی تلفات قرص برنج در پنج ماه نخست سال

اما آمار تلفات مسمومیت با قرص برنج که بیشترین میزان تلفات ناشی از سم را در بر می‌گیرد، در پنج ماهه امسال 428 نفر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 35 درصد بیشتر شده است. از این تعداد فوتی قرص برنج، 283 نفر مرد و 145 نفر زن بودند.

دکتر مریم اخگری؛ رئیس گروه کنترل و تضمین کیفیت دفتر امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور، با اشاره به ساختار شیمیایی این سم مهلک گفت: قرص برنج ماده‌ای است که با ساختار شیمیایی فسفید آلومینیوم برای از بین بردن شته داخل برنج به ویژه در استان‌های شمالی کشور استفاده می‌شود اما به خاطر خطراتی که این ماده ایجاد می‌کند و نیز مرگهایی که به دنبال داشته وزارت بهداشت ایران، واردات این ماده را ممنوع کرد.

وی افزود: فروش و توزیع قرص برنج یعنی فسفید آلومینیوم در کشور ممنوع بوده و آنچه هم‌اکنون در داروخانه‌ها به عنوان قرص برنج وجود دارد قرصهای سیر فشرده است که هیچ خطری ندارد و به عنوان آفت‌کش برنج مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گفته اخگری، قرص برنج (فسفید آلومینیوم) رنگ طوسی مایل به خاکی و اندازه نسبتا بزرگی دارد که حتی مصرف نصف آن در مجاورت اسید معده، گاز بسیار سمی به نام فسفین ایجاد می‌کند که این گاز تنفس سلولی را در بدن مختل کرده و به مرگ فرد می‌انجامد.

رئیس گروه کنترل و تضمین کیفیت دفتر امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور با تأکید بر اینکه نباید از فسفید آلومینیوم یا زینک فسفید به عنوان آفت‌کش برنج و جونده‌کش استفاده کرد چرا که استنشاق آن هم موجب مرگ می‌شود، خاطرنشان کرد: در یکی از استانهای شمالی کشور پرونده‌ای داشتیم که در یک انبار حجمی از برنج نگه داشته می‌شد و صاحب آن نیز برای جلوگیری از آفت برنج داخل آن قرص برنج فسفید آلومینیوم قرار داده بود.

وی افزود: ظاهراً این فرد میهمانانی داشته که به دلیل نبود جای کافی در منزل تعدادی از آنها را برای خواب به انبار آورده و آنجا خوابیده بودند اما متأسفانه همه این افراد به دلیل استنشاق گاز متصاعد شده از قرص برنج موجود در انبار دچار مسمومیت شده و جان باختند.

اخگری ادامه داد: در پرونده‌ای دیگر نیز در یکی از استانهای جنوبی کشور فردی برای از بین بردن حشرات خانه‌اش با این تصور اشتباه که قرص برنج آنها را نابود می کند، حدود 70 قرص برنج را دور خانه‌اش چیده بود و به همراه خانواده از خانه خارج شده اما متأسفانه این گاز از طریق دریچه‌های کولر در ساختمان پخش شده و موجب مسمومیت و مرگ ساکنان آن ساختمان شده بود.

رئیس گروه کنترل و تضمین کیفیت دفتر امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور یادآور شد: اگر به قرص برنج کوچک‌ترین رطوبتی برسد گاز فسفین به سرعت از آن متصاعد شده و منجر به مرگ افرادی می‌شود که این گاز را استنشاق کنند، پس توصیه اکید ما عدم استفاده و نگهداری از قرص برنج (فسفید آلومینیوم) به دلیل خطرات بسیار زیاد آن است.

به هیچ عنوان داروها را از ظرف اصلی خود خارج نکنید

توصیه دیگر اخگری به خانواده‌ها این است که داروها، شوینده‌ها و سموم را به هیچ عنوان از ظرف اصلی آن خارج نکنید و به ویژه آنکه در ظرف مربوط به خوراکی مثل آبمیوه نریزید.

وی ضمن اعلام این هشدار، به یکی از پرونده‌های ارجاعی سازمان اشاره کرد و گفت: در یکی از پرونده‌ها خانواده‌ای به یکی از شهرهای بزرگ کشور مسافرت و در یک هتل اقامت کرده بودند، ظاهراً کودک آنها آب خواسته و والدین از پذیرش هتل یک بطری آب معدنی گرفته و به کودکشان داده بودند متأسفانه این کودک بعد از خوردن آب دچار مسمومیت شده و بعد از انتقال به بیمارستان جانش را از دست داده بود.

اخگری افزود: آزمایشها نشان داد که آنچه به عنوان آب معدنی به این خانواده داده شده بود "ضد یخ" بوده که در بطری آب معدنی نگهداری می‌شده و کودک هم به دلیل طعم شیرین آن به تصور اینکه شربت می‌نوشد آن را خورده و دچار مسمومیت شده بود، در حالیکه کارکنان پذیرش هتل از وجود ضد یخ در بطری آب معدنی مطلع نبوده و این اتفاق غیرقابل جبران سهواً پیش آمد.

رئیس گروه کنترل و تضمین کیفیت دفتر امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور به پرونده دیگری نیز اشاره کرد و گفت: در موردی دیگر مرگ کودکی را داشتیم که به دلیل خوردن شربت متادون جان خود را از دست داده بود. در این پرونده نیز پدر کودک این شربت را برای ترک اعتیاد تهیه کرده و آن را داخل شیشه دلستر ریخته و در یخچال گذاشته بود؛ متاسفانه کودک به عنوان دلستر آن را نوشیده و فوت کرده بود.

وی تأکید کرد: به هیچ وجه موادی مثل ضد یخ، انواع سموم، شوینده و داروها را از ظرف اصلی خارج نکنید و به ویژه آنکه در ظروف مواد خوراکی نریزید چرا که این کار موارد زیادی از مرگ و مسمومیت را به دنبال داشته است./ باشگاه خبرنگاران پویا؛