دیابت چه بلایی بر سر چشمانتان می آورد؟

عضو هیأت مدیره انجمن علمی اپتومتری ایران گفت: حدود۵۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت از بیماری خود بی خبر هستند و معمولا زمانی متوجه می‌شوند که بیماری شبکیه پیشرفت کرده است. عبدالله فرزانه دکترای تخصصی اپتومتری، درباره «نقش بیماری دیابت در آسیب رساندن به چشم»، اظهار داشت: بیماری دیابت یکی از بیماری‌های متابولیک محسوب می‌شود که علامت بارز آن هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون است.

وی ادامه داد: به طور طبیعی هورمون انسولین موجب انتقال گلوکز به داخل سلول ها می‌شود تا ذخیره شود یا به مصرف انرژی برسد. در بیماری دیابت انسلوین به مقدار کافی تولید نمی‌شود یا به طور موثر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

عضو هیأت مدیره انجمن علمی اپتومتری ایران افزود: افزایش قند خون به عروق بزرگ و مویرگ‌های بدن آسیب می‌رساند؛ مویرگ‌ها زودتر از عروق بزرگ آسیب می‌بینند. بیماری عروق محیطی، بیماری ایسکمیک قلب و سکته در کسانی دیده می‌شود که هایپرگلیسمی مزمن و درمان نشده داشته‌اند.

این متخصص اپتومتری تصریح کرد:کلیه‌ها، شبکیه چشم و سیستم عصبی نیز بر اثر آسیب به عروق کوچک دچار مشکل می‌شوند. دیابت به شکل‌های مختلفی دیده می‌شود؛ از جمله دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲، دیابت حاملگی، دیابت دوران بلوغ و دیابت ناشی از مصرف داروهای استروئیدی که علائم و نشانه‌های متفاوتی دارند و از روش‌های مختلفی برای درمان آنها استفاده می‌شود.

فرزانه خاطرنشان کرد: مهمترین عارضه دیابت در چشم عارضه رتینوپاتی دیابتیک است که می‌تواند منجر به کم بینایی یا نابینایی شود.

وی متذکر شد: در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۶۳ میلیون نفر(۹.۳دهم درصد) در جهان به دیابت مبتلا بوده‌اند که پیش بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۳۰ به ۶۰۰ میلیون نفر برسد.

این متخصص اپتومتری ابراز داشت: از این تعداد ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه خواهند بود. در ایران حدود ۱۲ درصد افراد به بیماری دیابت مبتلا هستند؛ پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۳۰، نه میلیون و دویست هزار نفر در ایران به دیابت مبتلا شوند.

فرزانه گفت: سابقه خانوادگی، افزایش قند خون، افزایش شاخص توده بدنی (BMI)، فشار خون، کشیدن سیگار، کم تحرکی، پرخوری، مصرف بیش از حد نمک، چربی بالا، کلسترول بالا، کمبود ویتامین D و چاقی از عوامل خطر این بیماری محسوب می‌شوند.

وی بیان داشت: با کنترل این عوامل تا ۹۰ درصد می‌توان از ایجاد و یا پیشرفت بیماری جلوگیری کرد؛ علاوه بر این طی دو دهه گذشته روش‌های درمانی متعددی پیشنهاد شده است که اثربخشی آنها توسط مطالعات معتبر تأیید شده و در کشور ایران توسط متخصصین شبکیه انجام می‌شود.

عضو هیأت مدیره انجمن علمی اپتومتری ایران اضافه کرد: حدود ۵۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت از بیماری خود بی خبر هستند و معمولا زمانی متوجه می‌شوند که بیماری شبکیه پیشرفت کرده است و بر اثر تورم و خون ریزی شبکیه دید آنها به شدت کاهش پیدا کرده است.

عضو هیأت مدیره انجمن علمی اپتومتری ایران تأکید کرد: نقش اپتومتریست‌ها در برنامه غربالگری پیش‌گیری از تنبلی چشم به خوبی اثبات شده است. قبل از اجرای برنامه غربالگری پیشگیری از تنبلی چشم، بین ۴ تا ۵ درصد کودکان به این بیماری مبتلا بودند اما اکنون این رقم به کمتر از ۷ دهم درصد رسیده است.

فرزانه تصریح کرد: امید است مسؤولین ذی ربط متناسب با وضعیت اقتصادی و با توجه به امکانات بهداشتی و درمانی کشور برنامه غربالگری مناسبی برای پیشگیری از بیماری رتینوپاتی دیابتیک طراحی کرده و از پتانسیل اپتومتریست‌های کشور در این زمینه استفاده کنند.

فرزانه بیان داشت: با اطلاع رسانی و آموزش همگانی، اجرای برنامه‌های غربالگری، ارجاع به موقع بیماران به متخصصین چشم پزشکی و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌توان از پیشرفت بیماری رتینوپاتی دیابتیک جلوگیری کرد.

وی افزود: توزیع نامناسب متخصصین چشم پزشکی و امکانات بهداشتی و درمانی در سطح کشور از دیگر موانع است. در حال حاضر در شهرهای کوچک امکانات مناسبی برای درمان این بیماران در مراحل پیشرفته وجود ندارد و مبتلایان به این بیماری ناچارند با رنج و مشقت و صرف هزینه‌های فراوان برای معالجه بیماری خود به شهرهای بزرگ و مراکز استانها مراجعه کنند.

این متخصص اپتومتری یادآور شد: تدوین و اجرای برنامه ملی غربالگری پیشگیری از رتینوپاتی دیابتیک می‌تواند بیشترین تأثیر در کاهش عوارض این بیماری را داشته باشد. اپتومتریست‌ها به عنوان مراقبین اولیه بینایی می‌توانند نقش مهم و برجسته‌ای در آموزش بیماران، تدوین و اجرای برنامه‌های غربالگری و ارجاع به موقع بیماران داشته باشند.