نوشیدن آب همراه غذا هیچ اختلالی در هضم ایجاد نمیکند

دکتر تیرنگ نیستانی متخصص تغذیه و رژیم درمانی

برخی از افراد بنا بر عادت در خلال صرف غذا، آب می‌نوشند و چه بسا که هر دو سه لقمه‌ای را به مدد لیوانی آب فرو می‌دهند. به تجربه دیده‌ام که این عادت به ویژه در کودکان و نوجوانان شایع‌تر است و غالبا مادرانشان از این عادت، نگران که شنیده است این کار موجب سوءهاضمه می‌شود چون شیره معده را رقیق و بی‌خاصیت می‌کند و یا ممکن است موجب فربهی کودک شود. واقعیت این است که میزان ترشحات معده بر حسب قوام غذا تنظیم می‌شود و نوشیدن آب همراه غذا به هیچ روی اختلالی را در هضم معدی ایجاد نمی‌کند. اساسا هضم، مستلزم وجود محیط مایع است و نوشیدن آب با غذاهایی که بافت نسبتا سختی دارند سبب نرم شدن غذا و چه بسا تسهیل هضم آن می‌شود!

چندی پیش مادری که نگران کودک فربهش بود به من گفت که شنیده است نوشیدن آب همراه غذا، موجب تشکیل «لجن» در معده می‌شود! گفتم اگر این مدعا صحت داشته باشد قاعدتا با خوردن هر کاسه آش (که غذای رقیق شده در آب است) باید کلّی لجن در معده نشست کند! هر سه‌مان از این مثالِ لطیفه‌مانند، به خنده افتادیم.

اما نوشیدن آب همراه غذا بر وزن‌گیری چه تاثیری دارد؟

برخلاف تصور عمومی، نوشیدن آب همراه غذا موجب افزایش وزن نمی‌شود و اتفاقا (به ویژه در افرادی که تُند غذا می‌خورند) زمانی را در میان لقمه‌های غذایی فراهم می‌آورد تا علامت (سیگنال) پُری و سیری به مغز ارسال شود و بدین ترتیب ممکن است تاحدودی مانع از پُرخوی شود. در یک مطالعه ملاحظه شد افرادی که پیش از غذا پانصد میلی‌لیتر آب می‌نوشیدند طی دوازده هفته دو کیلوگرم بیش‌تر از افرادی که این کار را نمی‌کردند، کاهش وزن داشتند. در عین حال نوشیدن هر پانصد میلی‌لیتر آب میزان سوخت و ساز (متابولیسم) را اندکی (بیست و چهار کیلوکالری) افزایش می‌بخشد. البته این تاثیر عمدتا مختص آب آشامیدنی است و مصرف نوشیدنی‌های قندی (مانند نوشیدنی‌های گازدار، ماءالشعیر و آب میوه) همراه غذا ممکن است دریافت کالری روزانه را بین هشت تا پانزده درصد افزایش دهد و در ایجاد پروزنی و فربهی، پر بی‌تاثیر نباشد!

با این همه، نوشیدن آب همراه غذا برای برخی افراد توصیه نمی‌شود.

در برخی افراد نوشیدن آب در ضمن صرف غذا ممکن است تاثیر نامطلوبی بر وضعیت گوارشی و یا سلامت تغذیه‌ای داشته باشد. افرادی که دچار مشکل «برگشت غذا از معده به مری» (یا اصطلاحا ریفلاکس) هستند بهتر است همراه غذا آب نیاشامند چرا که در این حال آب، حجم محتویات معده و در نتیجه فشار داخل معده را افزایش می‌بخشد (مانند مصرف یک وعده غذای پرحجم) و از این رو امکان دارد ریفلاکس را تشدید کند. و دیگر، افرادی که به هر دلیلی دچار کم‌اشتهایی و یا کم‌وزنی هستند نیز بهتر است از نوشیدن آب بلافاصله پیش از صرف غذا یا ضمن آن خودداری کنند. این مساله به ویژه در مورد افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری‌های بدخیم، تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی و گرفتار عوارض آن خاصه بی‌اشتهایی هستند، اهمیت دارد. در این افراد با آن که نوشیدن مقادیر فراوان مایعات بسیار حیاتی است، زمان آن نباید به فاصله کوتاهی پیش از صرف غذا یا در ضمن آن باشد.