درس‌های بزرگ کرونا

 مستقل آنلاین، محمدصادق ربانی عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه تهران/

تاریخ از درس‌های مهمی است که در مدرسه خوب نیاموختیم. تاریخ گذشته‌ی ما را پادشاهان و جنگ‌ها و شکست‌ها و فتوحاتشان تشکیل می‌دادند و مردم در آن غایب بودند. تاریخ امروز ما سرشار از حضور مردم است اما، در جنگ و رزم و مبارزه با دشمن.

با این همه جنگ؛ تاریخ به ما نمی‌آموزد چگونه زندگی کنیم و چگونه از این همه جنگ بپرهیزیم و مشکلات‌مان را به صورت صلح‌آمیز حل و فصل کنیم. برای حل مشکلات همیشه به بالا نگاه کرده‌ایم. به مسئولین، به فرماندهان، به مقامات بالا تا شاید از خود به نحوی سلب مسئولیت کنیم. خدا را هم در بالادست‌ها جستجو کرده‌ایم. در آسمان‌ها، هرچه بالاتر. از این رو دست به دعا که برمی‌داریم، بیشتر دستها را بالا می‌بریم و نگاهمان به بالاترهاست. همه تقصیرها را در بحث‌های بینابینی به عهده غایبین می‌گذاریم. مشت محکم را بر دهان دشمن غایب می‌کوبیم و در کنار دوستان و همفکران‌مان از این مبارزه راضی برمی‌گردیم. سهم خود را در مصیبت‌هایی که بر خودمان، و بر ملت ما وارد شده و می‌شود، اصولا نمی‌بینیم. کرونا آمد، و نگاهمان را از بالا به پایین دوخته است. کمی پایین‌تر، بیشتر، تا آنجا که دیگر به چشم نمی‌آید.

کرونا ما را سر به زیر و یادآوری کرد که خدا را با همه بزرگی در ذرات کوچک هم می‌توان جستجو کرد. کرونا مبارز طلبید و همه تیرها و تفنگ‌ها را که بشر به آن می‌نازید از کار انداخت. موشک‌های قاره پیما، بمب‌های هسته‌ای، سلاح‌های جنگ ستارگان را بی‌مصرف، زائد و تولید آن‌ها را جاهلانه نشان داد. بازار پر رونق خرافه و جادو جنبل و دعانویسی را هم موقتا از رونق انداخت. فرادستان چه در خارج و چه داخل، همواره جنگ علیه انسان‌ها را ترغیب کرده‌اند. کرونا این نگاه را تغییر داده است. نگاه به کوچک‌ترها از برکات حضور کروناست. کرونا مرزهای جغرافیایی را از میان برداشت. همه کشورها اختلافات خود را موقتا با حضور کرونا فراموش کرده‌اند و در مسابقه‌ای برای مقابله با پیشروی کرونا شرکت کرده‌اند. تجربه‌های خود را با همدیگر، صرفنظر از نژاد و رنگ و آیین و مذهب، به اشتراک می‌گذارند. کرونا خدمات زیادی کرده و به زودی از یادها نخواهد رفت. تاریخ، هیچ جنگی چنین فراگیر، در چنین مدت کوتاهی، به یاد ندارد. مأموریتش البته هنوز تمام نشده است. محیط زیست در همین مدت کوتاه نفسی تازه کرده است. فرصت بیشتری لازم است تا پیامدهای گران‌بهایش در هوا و زمین ارزیابی شود.

پیشنهاد می‌شود پیکره با اقتدار، منصف و مهربان کرونا به عنوان قهرمان مبارزه با خرافه‌ها و خود بزرگ بینی‌ها و عربده کشی‌ها که موفق‌تر از پیمان زیست محیطی ۲۰۱۵ پاریس در کاهش آلاینده‌ها عمل کرد؛ در میادین بزرگ همه شهرها نصب شود. تا لزوم احترام به همنوع را به شهروندان و سیاست‌مداران و صاحبان سلاح‌های ویرانگر یادآوری کند. تا به دکان‌داران خرافه گوشزد کند راه شرافتمندانه‌تری برای سرکیسه کردن انسان‌های دردمند و مستأصل جستجو کنند و برای مردم عامی نماد یک پرسش برای ارتفاع گرفتن آگاهی‌هایشان بشود.