صدور کارت هدیه برای چه کسانی ممنوع است؟

 طی بخشنامه مورخ ۶ بهمن ماه ۱۳۹۸ آخرین تغییرات مربوط به مقررات درباره صدور کارت هدیه و بن کارت تحت عنوان "دستورالعمل شیوه صدورکارت هدیه و بن کارت ریالی " را به سیستم بانکی کشور از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد.

حال سوالی که در این زمینه مطرح می شود این است که کارت هدیه چیست و چه تفاوت هایی با بن کارت دارد؟ بدون نیاز به ورود به بحث های تخصصی حقوقی می توان پاسخ این پرسش را به اینگونه داد که کارت هدیه نوعی کارت بانکی به مبلغ مشخص است که بنا به تقاضای مشتری حداکثر تا مبلغ پنج میلیون توسط بانک ها صادر می‌شود و دارنده آن می‌تواند حداکثر ظرف مدت یکسال بخشی یا تمام موجودی آن را خرید کند یا مبلغ آن را از دستگاه های خود پرداز دریافت کند. بن کارت نیز کارتی است که مبلغ آن توسط کارفرمایان تامین می‌شود ولی به نام کارمندان و کارگران صادر می‌شود.

برای بررسی بیشتر مهمترین مقررات ابلاغی بانک مرکزی درباره کارت هدیه و بن کارت، علی نظافتیان، دبیر حقوقی کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی در گفتگو با ایبِنا دراین باره اظهار داشت: از مهمترین موارد دراین باره می‌توان به لزوم شناسایی هویتی متقاضی صدور کارت هدیه توسط بانک مطابق با مقررات مبارزه با پولشویی، اخذ تعهد نامه لزوم رعایت مقررات مبازه پولشویی از مشتری دستگاه‌های اجرایی با توجه به بخشنامه اخیر بانک مرکزی و معاف از شمول مقررات ماده ۱۰ دستورالعمل معاف اشاره کرد.  

وی افزود: تامین مبلغ کارت هدیه حداکثر تا مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰ ریال توسط مشتری بصورت نقدی یا برداشت از حساب که نشان می‌دهد کارت هدیه کارت اعتباری نیست و همچنین ممنوعیت صدور کارت هدیه برای  اشخاصی که از ارائه اطلاعات مورد نیاز خودداری می کنند، اشخاصی که برابر حکم مراجع قضایی حساب آنهادر بانک مسدود شده یا مجاز به برداشت از حساب خود نیستند، اشخاص حقیقی ایرانی فاقد کد ملی واشخاص حقوقی ایران فاقد شناسه ملی و اشخاص خارجی حقیقی یا حقوقی فاقد شماره فراگیر اشخاص خارجی.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی با تاکید بر اینکه لازمه صدور کارت هدیه توسط بانک‌ها تامین و پرداخت مبلغ کارت توسط متقاضی و احراز شرایط قانونی متقاضی توسط بانک ذیربط است، گفت: اما از نظر حقوقی کارت هدیه بدون نیاز به هیچگونه اقدام خاص قابل نقل و انتقال است. بدین ترتیب دارنده کارت هدیه هر شخص که باشد می‌تواند با در اختیار داشتن رمز کارت با آن خرید انجام دهد.

به گفته نظافتیان، دارنده با حسن نیت را می‌توان مالک کارت هدیه تلقی کرد. در حالی که بن کارت بنام شخص کارمند صادر می شود. پس متعلق به اوست و استفاده از بن کارت توسط غیر دارنده حساب از نظر بانکی فاقد مجوز است.

وی ادامه داد: بنابراین در صورت مفقود شدن بن کارت فقط کسی که بن کارت بنام وی صادر شده حق درخواست صدور مجدد بن کارت خواهد داشت. بنابراین تفاوت های اصلی کارت هدیه با بن کارت عبارت از اینکه کارت هدیه بدون نیاز به اقدام خاصی قابل نقل و انتقال و هدیه دادن است. بنابراین دارنده با حسن نیت کارت هدیه مالک آن محسوب می شود. درحالی که بن کارت از نظر قانونی قابل نقل و انتقال نیست.

دبیر حقوقی کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی، در ادامه تصریح کرد: مالک بن کارت فردی است که بن کارت به نام وی صادر می شود و رمز آن در اختیار وی گذاشته می‌شود. اینکه دارنده بن کارت آن را در اختیار نزدیکان خود می‌گذارد تا خرید کنند به مفهوم نقل و انتقال قانونی بن کارت نیست.

این کارشناس ارشد حقوق بانکی کارت هدیه به منظور استفاده اشخاصی غیر از متقاضی صادر می شود. پس جامعه و عرف بانکی در عمل پذیرفته است که ردیابی استفاده کننده از کارت هدیه چندان اساسی نیست. بنابراین دارنده کارت هدیه می‌تواند بدون آنکه نیازی به شناسایی وی باشد تا مبلغ کارت را خرید کند، هیچ فروشنده‌ای نام و مشخصات دارنده کارت هدیه را مطالبه نمی‌کند.

نظافتیان یکی دیگر از تفاوت‌های کارت هدیه با بن کارت محدودیت مبلغ و مهلت برداشت است که کارت هدیه حداکثر تا مبلغ پنج میلیون ریال قابل صدور است. دارنده کارت هدیه حداکثر به مدت یکسال از تاریخ یکسال قابل استفاده است و بعد از آن کارتی بدون مصرف خواهد بود و نمی‌توان آن را مجدد شارژ کرد. به هرحال محدودید مبلغ ونحوه استفاده از کارت هدیه به منظور جلوگیری از پولشویی به وسیله کارت هدیه می باشد. در حالی که استفاده از بن کارت بدون قید مدت است و شارژ آن نیز فاقد منع قانونی است.

وی افزود: بنابراین بن کارت با کارت‌های معمولی عابر بانک چندان تفاوتی ندارد جز آنکه تامین مبلغ کارت و شارژ مجدد آن توسط کارفرمایان صورت می گیرد. بنابراین کلیه موجودی حساب بن کارت متعلق به کارمند یا کارگر مربوطه است.

به گفته دبیر حقوقی کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی، در مجموع به نظر می‌رسد بخشنامه بانک مرکزی درباره کارت هدیه در مورد نحوه مطالبه مانده مصرف نشده کارت هدیه از بانک صادر کننده آن نیاز به شفاف‌سازی دارد.  به هرحال صرف نظر از مباحث حقوقی کارت هدیه و بن کارت از جمله ابزار های نوین بانکی است که خرید را بسیار آسان خواهد کرد. بدون آنکه نیاز به مبادله پول نقد باشد.