چرا خودروساز خوبی نیستیم؟

چرا صنایع دفاعی ما پیشرفت کرده است، اما صنعت خودرو کشور نتوانسته پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد؟ این سوالی است که اغلب در ذهن بسیاری از افراد به وجود می آید.

در برخی از صنایع مانند صنایع دفاعی کشور سرمایه گذار بخش خصوصی وجود ندارد و از آنجایی که در ایران نیروی محرک قدرتمندی برای توسعه صنایع نظامی در اختیار دانشمندان عرصه نظامی قرار می‌دهند، در نتیجه در این حوزه قوی تر از صنعت خودرو خواهند بود. نکته ای که وجود دارد خودروسازی در ایران از سوی بخش خصوصی شکل گرفته است، اما پس از انقلاب دولت یا قدرت سیاسی، صاحب و همچنین موتور محرک تحولات این صنعت شد.

در گذشته با وجود اینکه صنعت خودروسازی در کشور با قوای محرکه قدرت سیاسی، پیش می‌فت اما متاسفانه بازار داخل کشور به محصولات خارجی واگذار شده بود. به همین دلیل عبارتی مانند «خودرو ملی» به جای آنکه کارکردی اقتصادی برای بنگاه اقتصادی خودروساز داشته باشد کارکردی سیاسی برای برآوردن آرزو‌های دولتمردان وقت را داشت.

صنعت خودرو ایران از جدال و آشتی زیرپوستیِ هردو محرکِ قدرت سیاسی و سرمایه‌داری در صنعت خودرو، رنج می‌برد هر دو به یک میزان کم‌صبرند که بهره زودگذری از این صنعت نصیبشان شود و شوربختانه در تلاطم و بلاتکلیفی کنونی، نه صنعت خودرو آنقدر سیاسی است که شعار‌های رنگ و لعاب‌دارِ تولید ملی نزد عوام خریدار داشته باشد و نه آنقدر سودآور است که بخش خصوصی را به سمت خود بکشاند، آن هم در شرایطی که سیاستگذاری پولی و فضای کسب‌وکار کشور به‌گونه‌ای است که دلالی بهتر از تولید صرفه دارد.

چنانچه داخلی سازی قطعات و حتی طراحی و تولید بدنه خودرو با موفقیت کامل در کشور اجرا شود، نیازهای خودروسازان نیز توسط قطعه سازان داخلی تأمین شود و در نهایت تولید روزانه خودرو در تیراژ بالا صورت گیرد، نیازهای بازار خودرو در فرایندی عادی برآورده خواهد شد.

تحقق این امر سبب می شود تا قیمت‌ خودرو تابع عرضه و تقاضا در بازار باشد و تولید و عرضه در فضایی اقتصادی شکل گیرد که در نتیجه آن آرامش به بازار خودرو و همچنین حوزه تولید بازخواهد گشت.

 چرا خودروساز نشدیم؟

علی پاکزاد مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اینکه چرا خودروساز نشده ایم، گفت: ما خودروساز نیستیم. در تولید خودرویی مانند پراید که فکر می‌کنیم تمام تولید آن مال ماست وابستگی ارزی ۲۰ درصدی داریم، در نتیجه خودروساز نیستیم.

او بیان کرد: قطعه‌سازانمان هم در تامین مواد اولیه‌شان وابستگی کامل دارند. رقابتی بین کشورهای دیگر و ایران وجود ندارد چرا که در حال حاضر امکان رقابت با شرکت های خودروسازی دیگر وجود ندارد تا زمانی که وابستگی ارزیمان از بین برود.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو او در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه چرا موشک ساز شدیم اما خودروساز نشدیم؟، افزود: غیر از استراتژی‌هایی که فقط روی کاغذ نوشته شده و هیچکس هم در راستای خودروسازی به آن توجه نمی‌کند، کدام عملیات اجرا شدن خودروساز شدن را دیدید؟ شعار‌ها و خبر‌ها و اینکه صد در صد خودکفایی رسیدیم!، می‌توانید اسم خودروسازی داخلی‌مان را بگویید، کدام خودرو ملی است؟

دادفر گفت: خودروهایمان برای نخبه‌هایمان از صنعت خودروسازی حضور ۶ تا ۲ ساله است. از اینجا هم  به سمت تولید بنز و بی‌ام و حرکت کردند. منظور از ۶ تا ۲ ساله این است که نخبه‌های صنعت خودروسازی در همه اشکالش، از پلت‌فرم گرفته، طراحی موتور و طراحی گیربکس، ۶ ماه تا حداکثر ۲ سال فعالیت می کنند پس از آن در این صنعت دوام نمی‌آورند.

او گفت: به دلیل اینکه این افراد نخبه فکری و ذهنی هستند سریعاً جذب کمپانی‌های بزرگ دنیا مثل بنز و تویتا و BMW... می‌شوند، علاوه بر این  بازار انحصاری محصولات به زور فروش می‌رود.

دبیر انجمن واردکنندگان خودرو  تشریح کرد: پرسیدید چرا موشک ساز شدیم، این نکته قابل تامل است که در خودروسازی کدام یک از افراد حاضر هستند جانشان را برای خودروسازی بدهند؟ در صورتی که در موشک سازی حاضر بودند جان خود را بدهند.

دادفر افزود: آدم‌های هر صنعت با یکدیگر تفاوت دارد و نباید این دو را با یکدیگر مقایسه کرد اما باید به این نکته اشاره کرد که توان رقابت در کشور وجود دارد. 

در صنعت خودرو ضریب خطا یک در هزار هم مشکلات ایجاد می‌کند

فربد زاوه کارشناس صنعت خودرو در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در پاسخ به این سوال که چرا خودرو ساز نشده ایم، اما موشک ساز شده ایم؟، گفت: اصولا کاری به فرهنگ نظامی نداریم، اما در صنعت خودرو ضریب خطا یک در هزار هم مشکلات ایجاد می‌کند. اگر در صنایع نظامی اشتباهاتمان ۹۹۰ بار چشم‌پوشی شود و یک بار آن موفق شود، قطعا خوشحال می‌شویم، اما در صنعت خودرو یک اشتباه همه‌چیز را بهم می‌ریزد.

او بیان کرد: همان طور که مشاهده شد در فضای نظامی‌ وقتی یک موشک به هواپیمای مسافربری اصابت کرد، همه چیز را زیر سوال برد و همه چیز را خراب کرد. مردم عادی و غیر نظامی دنبال مسائل امنیتی و نظامی نیستند و برایشان مسئله امنیت و  رفاه مسئله مهمی است اما هرچقدر بگوییم که مهم نیست، ولی واقعتیش این است که هست و مردم در عین حال می‌توانند به راحتی مقایسه کنند.

این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: فکر کنید یک موشک کروز ما در مقایسه با موشک کروز آمریکایی چه تفاوت‌هایی دارد، برای بسیاری از افراد این مسئله قابل مقایسه است حتی کسانی که تخصص‌های فنی دارند، اما تخصص فنی نظامی ندارند.

زاوه تشریح کرد: در خصوص مسئله ای مانند خودرو نیاز به تخصص فنی نداریم. یک خانم خانه‌دار یک ماشین پراید می‌خرد و به راحتی می‌تواند تفاوت پراید را با یک محصول تویوتا جی ایکس آر ۲۰۲۰ حتی از روی عکس درک کند‌.

این کارشناس صنعت خودرو گفت: فضای ساخت موشک با خودرو کاملا متفاوت است و در این ۲ فضا با ۲ شرایط مرزی متفاوت مدیریت می‌شود. علت شکستمان در صنعت خودروسازی تکیه بر ارزش‌هایی بوده که ارزش‌های واقعی نبوده است.

او بیان کرد: تمام مانور یکی از خودروسازان کاهش ارزبری است. فرض کنید ۵۰ میلیون ارزبری را کم کردیم اما وقتی یک خودرو را از ۳۰ میلیون تومان به ۹۰ میلیون تومان برسانیم مگر دیگر اهمیت دارد که ارز کم یا زیاد شده است؟ زمانی که نمی‌توانید یک کالایی را با کیفیت مناسب و قیمت مناسب تولید کنید، واقعا هم اهمیتی ندارد و نشان می دهد نوع ارزش گذاری توسعه صنایع‌مان غلط بوده است و قطعا وقتی ارزش‌گذاری‌تان غلط باشد نمی‌توانید انتظار داشته باشید به نتایج درستی در این حوزه برسید.

این کارشناس صنعت خودرو گفت: اگر در صنایع نظامی بخواهیم روی بهای تمام شده تمرکز کنیم، احتمالا زمان را از دست می‌دهیم یعنی چیزی است که در آنجا هم اهمیت دارد. در خودرو چیزی که اهمیت دارد کیفیت خودرو و قیمت آن  اهمیت دارد.

زاوه گفت: اگر جهت ارزش‌گذاری و هدف‌گذاری غلط باشد، به نتیجه درست دست نخواهیم یافت و بازار خودروی ما رشد نخواهد کرد. بازار خودروی ایران زمانی رشد می‌کند و صنعت خودروی ایران زمانی توسعه پیدا می‌کند که به بازار‌های بین‌الملل وصل شود.

چرا موشک‌ساز شدیم، اما خودروساز نه؟/رژیم ایران موفق در ساخت موشک و ناموفق در ساخت خودرو

صنعت خودروسازی و موشک سازی ما با یکدیگر قابل مقایسه نیستند

احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: صنعت خودروسازی و موشک سازی ما با یکدیگر قابل مقایسه نیستند. در ساخت موشک بحث قیمت مطرح نیست و بحث توان دفاعی مطرح است و هیچ وقت بررسی نمی‌کنند که این موشکی که ساخته شده است اگر مشابهش از خارج وارد شود مثلا یک دوم یا یک سوم قیمت است.

او بیان کرد: در خودروسازی زمانی که قصد دارید تولید انبوه کنید و در واقع قصد دارید خودرویی به مردم تحویل دهید که رقابتی باشد محدودیت تعیین قیمت دارید و نمی‌توانید هر قیمتی قطعه بسازید، ولی در صنایع موشکی شما محدودیت قیمتی ندارید.

مسئله قابل تامل این است که رغبت زیادی برای تولید خودرو داخلی در کشور وجود ندارد در غیر اینصورت تصاحب دانش لازم برای این کار آسان‌ترین قسمت ماجراست. اگر برای بخش خصوصی بصرفد، دانش را از هر کجای دنیا که باشد می‌آورد و در خدمت تولید به‌کار می‌گیرد. اینکه قطعه ساده پلاستیکی از خارج از کشور وارد می‌شود دلیلش عدم احاطه به دانش فنی آن قطعه نیست بلکه دلیلش را باید در فضای کسب‌وکار کشور جست که تولید در آن ارزش‌آفرین نیست و به‌تبع آن مهندسی و فناوری مورد نیاز نیستند.