قوانینی درباره‌ی سقط جنین

موضوع سقط جنین با توجه به ابعاد گوناگون آن همواره یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در جوامع مختلف بوده است. طبق آمارهای رسیده از مراجعه به پزشکی قانونی برای دریافت مجوز سقط و همچنین اعلام گزارش رئیس انجمن علمی جنین‌شناسی مبنی بر سالانه 300 تا 500 هزار سقط جنین غیرقانونی و نیز صدور مجوز سقط درمانی شاهد روند افزایشی این موضوع هستیم.

تعریفی که برای سقط جنین بیان شده عبارت است از «دفع جنین از بدن مادر قبل از هفته بیستم بارداری» سقط جنین به سه شکل «خود به خودی»، «درمانی» و «جنایی» شناخته می‌شود. سقط «خود به خودی» قسمی است که معمولا ناشی از عادت‌های غلط و تخریبگر در سبک زندگی مثل سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، آلودگی هوا و همچنین وجود مشکلات وراثتی- ژنتیکی، اختلال‌های کروموزومی، تیروئید، دیابت، اشکال در سیستم ایمنی و انعقاد خون و عارضه‌های جسمانی است.

سقط «درمانی» بر اساس شرایط و ضوابطی که در قانون بیان شده، مجاز و قابلیت اجرا شدن دارد. سقط «جنایی»، همان سقط غیرقانونی است که معمولاً در مراکز غیرمجاز و به صورت زیرزمینی انجام می‌شود.

شرط‌های ضروری برای صدور مجوز سقط جنین

اگرچه موضوع سقط جنین فی نفسه به معنای گرفتن حیات و زندگی از موجودی بوده و مخالف قانون ایران و شرع اسلام است. اما قانون و شرع همیشه یک کلام نبوده و در برخی موارد ممکن است به خاطر حفظ مصلحت بالاتری، حک به سقط جنین می‌دهند. بدین‌صورت جواز سقط درمانی یا قانونی با فراهم شدن شرایطی صادر می‌شود؛ با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص، تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری یا ناهنجاری‌های جنین که در لیست پزشکی قانونی قرار دارد قبل از ولوج روح (چهار ماه) سقط انجام می‌شود. همچنین ایجاد شرایطی که موجبات حرج مادر را فراهم کرده و یا بیماری که جان مادر را تهدید کند، از موارد صدور جواز سقط قانونی است.

سقط جنین در سازمان پزشکی قانونی انجام نمی‌شود. اگر هم افراد جایی برای سقط قانونی سراغ نداشته باشند، از سوی سازمان پزشکی قانونی مراکز پزشکی به آنها معرفی می‌شود. در تهران بسیاری از سقط‌های قانونی، در بخش اطفال بیمارستان مهدیه تهران انجام می‌شود

نکته خیلی مهمی که در شرایط و قوانین سقط جنین وجود دارد این است که زنان باردار باید بدانند اگر شرایط سقط درمانی را داشته باشند اما بارداری بالای چهار ماه باشد، نمی‌توانند برای صدور مجوز سقط اقدام کنند و اگر اقدامی صورت گیرد این سقط غیرقانونی محسوب می‌شود.

بعد از احراز شرایط سقط قانونی تا صدور مجوز مراحلی باید طی شود؛ 

- تهیه مدارک لازم: ارائه شناسنامه زن و شوهر -سه قطعه عکس تمام رخ- تصویر صفحه اول و دوم شناسنامه‌ها، معرفی‌نامه از پزشک متخصص معالج به همراه سونوگرافی معتبر و علاوه بر این مدارک حضور زوجین در این معاینه الزامی است.

- پرداخت هزینه‌های رسیدگی

- بررسی مدارک

- دادن مدارک به کارشناسان و مراجع ذی‌صلاح

صدور مجوز سقط درمانى بر اساس قانون مصوب در سال 1384 به عهده سازمان پزشکى قانونى است. اگر تمامی مدارک کامل باشد، مجوز  2 تا 3 ساعته صادر می‌شود.

تمام افرادی که برای آن‌ها مجوز صادر می‌شود، هرجا که خودشان دوست داشته باشند می‌توانند برای سقط مراجعه کنند. این نکته قابل ذکر است که سقط جنین در سازمان پزشکی قانونی انجام نمی‌شود. اگر هم افراد جایی برای سقط قانونی سراغ نداشته باشند، از سوی سازمان پزشکی قانونی مراکز پزشکی به آنها معرفی می‌شود. در تهران بسیاری از سقط‌های قانونی، در بخش اطفال بیمارستان مهدیه تهران انجام می‌شود.

بر اساس دستور‌العمل سازمان پزشکی قانونی که از ابتدای مهر سال 91 به تمامی مراکز ابلاغ شد، حضور و رضایت مادر برای صدور مجوز سقط درمانی کافی و الزامی به گرفتن رضایت از پدر وجود ندارد.

با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص، تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری یا ناهنجاری‌های جنین که در لیست پزشکی قانونی قرار دارد قبل از ولوج روح سقط انجام می‌شود. همچنین ایجاد شرایطی که موجبات حرج مادر را فراهم کرده و یا بیماری که جان مادر را تهدید کند، از موارد صدور جواز سقط قانونی است

سقط جنین به شکل غیر قانونی

اگرچه باتوجه به مواردی که گفته شد، سقط جنین قانونی و پذیرفته است اما در اکثر مواقع  این عمل پذیرفته نبوده و طبق شرع و قانون، مجازات دارد.

سقط جنین را می‌توان از زوایای مختلفی بررسی کرد. قسمتی از این سقط‌ها در چارچوب ازدواج است که افراد بنا به دلایلی چون شرایط معیشتی و اقتصادی خانواده، ازدواج در سن کم و بارداری ناخواسته اقدام به سقط‌جنین می‌کنند.

قسم دیگر بارداری‌هایی است که خارج از چارچوب ازدواج اتفاق می‌افتد. این امر معلول به‌وجود آمدن عامل مهمی چون ازدواج دیرهنگام و بلوغ زودرس است. بلوغ زودرس، یکی از دلایل مهم و اصلی برای شروع فعالیت جنسی نوجوانان معرفی شده، چنانچه طبق آمار بهزیستی، از حدود ١٠‌ سال پیش روند کاهش بلوغ دختران و پسران به دلایل مختلفی چون مواد غذایی نامناسب، تحرک نداشتن کافی، گسترش دسترسی به فیلم‌های پورنوگرافیگ، استفاده ناصحیح از فضای مجازی و... را در جامعه شاهد هستیم.