در ایران قانون «کپی رایت رعایت» نمی‌شود/ برای مردم خرید و فروش محصولات فرهنگی حتی قطعه هنری تعریفی ندارد.

سرویس فرهنگی مستقل آنلاین:  عصر دیروز 16ام تیرماه در جلسه‌ای با نام «سرقت هنری» در مورد قوانینی، که در محصولات فرهنگی از جمله موسیقی رعایت نمی‌شود صحبت‌های فراوانی شد. در این نشست کاوه رضوانی‌راد وکیل دادگستری، کامبیز نوروزی حقوقدان، قطب‌الدین صادقی کارگردان تئاتر، جواد طوسی منتقد سینما و قاضی بازنشسته دادگستری محمدحسین کیانی بعنوان سخنران حضور داشتند.

جلسه را آقای حمیدرضا نوربخش آغاز کرد و گفت: به‌نظرم ما اگر بتوانیم قانوان کپی رایت را بین اکثریت مردم توضیح دهیم، مشکل معیشتی اکثر هنرمندان ما حل خواهد شد. مردم نمی‌دانند دانلود یک آهنگ نوع دزدی محسوب می‌شود. کپی رایت یکی از مهم‌ترین مباحث این جلسه است؛ زیرا این مبالغ به اقتصاد هنر باز‌میگردد و شامل هزینه‌های تولید یک آهنگ می‌شود. با اینکه موسیقی جزو پرطرفدارترین هنرها در ایران است اما سود حاصل از آن به جیب هنرمندان نمی‌رود.

در ادامه آقای رضوانی‌راد تصریح کرد: در خصوص قانون کپی رایت، دادسرای فرهنگ و رسانه از چند وقت پیش کار خود را در تهران آغاز کرده است. این دادگاه از نهادهای صنفی تشکیل شده زیرا اعتماد به نهادهای صنفی بیشتر است. یکی از مشکلات ما در این قانون عدم وجود مکانیزم ارزیابی خسارت است.

آقای نوروزی در تایید سخنان سایرین گفت: ما قانونی به اسم حمایت از حقوق مولف داریم.  نهادی حقوقی که از مالکیت فکری و هنری دفاع می‌کند. اما این قانون در ایران کجاست؟ وقتی کسی از آن سرپیچی می‌کند، برای مجازات چه کاری انجام می‌دهد؟ به جز سینما این قانون در هیچ عرصه هنری دیگری رعایت نمی‌شود.

وی همچنان ادامه داد: ما امروزه مجبوریم به یک اثر هنری بگوییم کالا هنری، وقتی می‌پرسیم قیمت فلان شعر چند است؟ محصولات هنری به هیچ وجه کالا محسوب نمی‌شوند. هنرمند فرد بزرگی است که ارزش کار او قیمت ندارد.

آقای نوروزی در بیاناتی دیگر افزود: عموم مردم فکر می‌کنند که محصول فرهنگی در ایران ارزش مالی ندارد. این تصور در مورد قطعات موسیقی قابل خرید و فروش وجود ندارد. سرقت ادبی شامل هر چیزی می‌شود مثل کپی موسیقی روی نوار، سی‌دی یا فلش، یا استفاده از یک قطعه موسیقی در فیلم، تبلیغات یا رسانه، یا موسیقی انتظار در خط تماس، در رستوران یا کافه‌ها، دانلود کردن از طریق اینترنت یا حتی آسانسور از موسیقی‌ای استفاده می‌شود که آیا اجازه پخش دارد؟

این حقوق‌دان افزود: بازخوانی دوباره یک آهنگ نیز جرم محسوب می‌شود، چیزی که امروزه باب شده است. ما در نقض قوانین گاهی با مجرمینی مواجه می‌شویم که یک فرد عادی است و رفتار او در جامعه عرف است اما قانون‌شکنی کرده است. نهادهایی مثل خانه موسیقی کار مفیدی که باید انجام دهند یکی در مقابل مصرف‌کننده های عادی است که سهولت دسترسی را ترویج کنند و دیگری در مقابل سارقین ادبی و هنری واکنش نشان بدهند. ملاحاظات را کنار بگذارند و یه شکایت‌ها رسیدگی کنند.

آقای صادقی سرقت ادبی را از منظر تئاتر تشریح کردند: در ایران همه ادعای این را داند که اهل هنر و فرهنگ هستند. در زندگی روزمره‌ آدم‌ها هنر و فرهنگ ارزشی کمتر از سیگار را دارد. در ایران شما به راحتی می‌توانید پایان‌نامه ارشد یا دکتری خود را بخرید، من خودم به عینه این ماجرا را دیده‌ام.

آقای صادقی افزود: در تئاتر ما شاهد این هستیم که حتی صحنه تئاتر یا متن نمایش‌نامه خارجی در نسخه ایرانی تکثیر می‌شود. دیده‌ام کسانی را که متن ترجمه را به اسم نوشته خود معرفی می‌کنند. دیگر وقت سکوت در مقابل این گونه جرایم نیست. در فرانسه اگر بازیگر کارت نداشته باشد، از کار حذف می‌شود. اما در ایران بازیگر هم‌زمان در چند جا کار می‌کند. امروزه همه چیز حول پول می‌چرخد.

در پایان این نشست رئیس اداره مالکیت‌های صنعتی آقای کیانی به تکمیل سخنان سایرین افزود: مالکیت معنوی یعنی حمایت از تراوشات ذهنی انسان که اگر در عرصه صنعت بروز کند به آن مالکیت صنعتی می‌گویند و اگر در موزه ادبی و هنر باشد، مالکیت ادبی نام دارد. با اینکه مالکیت فرهنگی در کشور ما بیش از نود سال قدمت دارد، اما در حوزه مالکیت فکری ما هنوز اول راه هستیم.  در ژنو بیش از 26 معاده فرهنگی به ثبت رسیده است.

در دقایق آخر هم آقای طوسی از آئین دادرسی در مراجع داوری خانه سینما، مراحل شکل‌گیری آن، تداوم و بازنگری آن سخن گفت. وی افزود:بنظرم باید برای  ایجاد یک وضعیت محکم و معقول نهادی برنامه‌ریزی کنیم که شرایط را در یک وضعیت ثابت قرار دهد.

آقای طوسی در بخش پایانی بیاناتش از مسائلی همچون داوری در نهادهای صنفی، تشابهات پرونده‌هایی که برای بررسی ارائه می‌شود (مثلاً شباهت دو فیلم‌نامه) سخن گفت.