۲۱ سال برای حفظ منافع ایران در دریای خزر مذاکره کردیم/ با هیچکس تعارف نداریم/ اجازه نمی‌دهیم پهنه خزر به منطقه‌ای برای حضور نیروهای خارجی تبدیل شود

محمدجواد ظریف که بعدازظهر امروز برای پاسخگویی به سوال نمایندگان مجلس شورای اسلامی در صحن علنی قوه مقننه حاضر شده است ضمن پوزش بابت تاخیر در حضور در مجلس در پاسخ به سوال نمایندگان در خصوص کنوانسیون خزر گفت: موضوع نخست در این رابطه حساسیت جمهوری اسلامی ایران به تمامیت ارضی و استقلال کشور است. اگر به تاریخ معاصر ایران دقت کنید، تنها حکومتی که حتی یک وجب از آب و خاک ایران مورد مذاکره قرار نگرفته نظام جمهوری اسلامی است. اگر سلسله‌های قبلی را نگاه کنیم، در هر دوره قسمت‌هایی از ایران جدا شدند اما بعد از انقلاب علیرغم جنگ تحمیلی هیچ بخشی از کشور جدا نشد و این افتخاری برای رهبر انقلاب و مردم ایران است.

وی ادامه داد: در مورد دریای خزر هم به همین شکل است. جمهوری اسلامی از ابتدای فروپاشی شوروی تمام هم خود را برای حفظ منافع ایران در دریای خزر قرار داد و من به عنوان معاون حقوقی، اولین اجلاس معاونان حقوقی را برگزار کردم و به مدت ۲۱ سال مسئولان وزارت خارجه با هدایت شورای عالی امنیت ملی مسئولیت مذاکره را به عهده داشتند. این مذاکرات دشوار بود و ما خواستیم حق جمهوری اسلامی محفوط بماند و به همین دلیل هم مذاکرات ۲۱ سال طول کشید اما ایران با تاکید بر حقوق خود در این مذاکرات شرکت کرد.

وی افزود: در طول این ۲۱ سال پروتکل‌های مختلفی برای حفظ آبزیان و مسائل زیست محیطی مطرح شد و به تایید رسید. این کنوانسیون در سال ۹۵ و ۹۶ مراحل نهایی را طی کرد و وارد پروسه داخلی شد. البته اینکه این کنوانسیون در سال ۹۷ تایید شد به این معنا نیست که در  سال ۹۷ مذاکره شد بلکه ۲۱ سال مذاکره شده بود و اصل راه از سال ۹۴ تا ۹۶ طی شده بود و در سال ۹۷ صرفا برای طی مراحل قانونی امضا ارائه شد. اما تصویب کنوانسیون در خود کنوانسیون مشخص است که مراحل قانوگذاری آن باید طی شود لذا زمانی که دولت مراحل اولیه را طی کند، این کنوانسیون را برای تصویب به مجلس ارائه خواهد کرد.

وزیر امور خارجه گفت: نکته دوم که در سوالات مطرح است این است که آیا ما در این کنوانسیون سهمی برای استفاده از زیر بستر دریای خزر تعیین کردیم. آنچه در کنوانسیون مشخص است این است که ما در دو زمینه به نتیجه نرسیدیم و مصوب شد براساس قراردادهای دوجانبه تصویب شود اما با توجه به پهنه و با توجه به مشکلات زیر بستر ایجاد شده طرف‌ها توافق کردند که تنها در زمانی تایید شود که هر ۵ کشور روی آن توافق کنند و ما مانع شدیم که ایران در عمل انجام شده قرار بگیرد.

وی افزود: کار بعدی ما برای ترسیم خط مبدا است؛ چراکه سواحل دریای خزر در قسمت ایران خط ساحلی مناسبی نیست و سواحل ما صاف است. بر همین مبنا هم تاکید کردیم خط مبدا باید مورد توافق همه باشد و ثانیا بصورت ویژه در کنوانسیون اعلام شده که کشورهایی که خط سواحل آنها را در موضع نامناسب قرار می‌دهد باید از وضعیت ویژه‌ای برخوردار باشند و ایران با بیانیه‌ای که صادر کرده گفته این بند مربوط به جمهوری اسلامی است و ایران باید با کشورهایی که دارای طول ساحل مشابه هستند، خط مبدا مشابه داشته باشد.

ظریف گفت: لذا تمامی تمهیدات لازم برای اینکه نتوانند بدون حضور ما تصمیم بگیرند، اتخاذ شده است. وضعیت خزر مثل اروندرود دوجانبه نیست و در مورد خزر ۵ کشور حضور دارند و اینکه ما حضور نداشته باشیم به معنی این نیست که دیگران توافق نکنند اما ما بندی را گنجاندیم که بدون ایران خط مبدا ترسیم نشود.

وی ادامه داد: به غیر از این نکته که تضمینی برای ایران است، هیچ تصمیمی برای تقسیم بستر و زیر بستر شکل نگرفته است و آنچه در کنوانسیون حقوقی مورد توجه قرار گرفته ترتیبات زیست محیطی و کشتیرانی است.

ظریف افزود: یک نکته امنیت ملی نیز در این کنوانسیون مطرح است. سیاست ما سیاست نزدیکی به همسایگان است و این توافق رابطه خوب ما با همسایگان را تضمین می‌کند. در عین حال مساله دیگری که ضرورت داشت مورد توجه قرار بگیرد، این است که اجازه ندهیم این پهنه آبی به منطقه‌ای برای حضور نیروهای خارجی تبدیل شود.

وزیر امور خارجه گفت: این را دوستان ما حتما توجه داشته باشند که ما علاوه بر تاکید بر دوستی با همسایگانمان در خصوص تمامیت ارضی خود هم با هیچکس تعارف نداریم. همچنین تاکید می‌کنم که در این رابطه مجلس حرف آخر را خواهد زد.