دور زدن مردم نوعی فریبکاری با آنان است

امیرحسین جعفری_ خبرنگار

طرح صیانت از فضای مجازی نام قانونی است که در پی محدود کردن دسترسی‌ها به ارسال و دریافت اطلاعات می‌باشد. این طرح با نامِ مستعارِ صیانت ارائه شده و به دلایل بسیار از جمله مواجهه با معیشت و زندگی روزمره ساکنان داخل کشور، بدون همراهی پایگاه اجتماعی و با بدبینی اقشار مردم تعقیب می‌شود.

این روزها که به دلیل امواج پیاپی کرونا، شرایط زیست مردم سخت‌تر و بحرانی‌تر شده، تصویب طرح صیانت معنایی جز افزایش فشارها ندارد و علت مداومت در افزایش این فشارها نمی‌تواند موجه و منطقی ارزیابی شود. رفتن به راهی مجزا از بقیه دنیا، چه در دسترسی به اینترنت و اطلاعات، چه در خرید واکسن و اصولا در اقتصاد و سیاست، ابتدا نیازمند حمایت سرمایه اجتماعی و داشتن پایگاه و عقبه‌ی مردمی است تا مردم توصیه‌ها و نظرات متولیان امور را بشنوند و بپذیرند. متاسفانه طی ۱۰ سال اخیر با عملکرد دولت‌ها و نهادها این عقبه‌ی اجتماعی مدام در حال تخریب و کاهش بوده و نمی‌تواند در زمان مورد نیاز به اقتدار و پیشبرد برنامه‌های حاکمیت کمک موثری نماید. برای مدیریت (ولو معقول و مقبول) فضای مجازی، نیاز به یک پیشینه علمی، بررسی جوانب متعدد و متضاد این حوزه، توافق عمومی برای محدود کردن آزادی‌ها و از همه مهمتر اجرای بدون حواشی مانند کشورهای نُرمال دنیاست. مثلا یوتیوب محدودیت دسترسی به پورن کودکان و تصاویرخشن را اجرا می‌کند درحالیکه آپارات چنین فیلترهایی ندارد و همه گونه ویدیویی را می‌توان در آن پیدا کرد. از نحوه و علت فیلترها گذشته، اصولا مردم نسبت به اپلیکیشن‌های داخلی نظر مساعدی ندارند و این اپلیکیشن‌ها نمونه‌های پرسر و صدا، فانتزی و ناکارآمدی برای قشر رانت‌خوار شناخته می‌شود که پس از مدتی از صحنه خارج می‌شود و معلوم نیست با حجم وسیع اطلاعات مردم چه می‌کند.

حالا مجلس برای تمامی مردم در حال اتخاذ تصمیمی است که رضایت مندی خاصی در جامعه نسبت به آن دیده نمی‌شود و با انجام یک نظر سنجی می‌توان فهمید که این طرح چه موانعی در مسیر زندگی جاری مردم ایجاد خواهد کرد. به جهت بررسی طرح فوق گفتگو کردیم با سید حسن الحسینی دبیرکل انجمن اسلامی معلمان و نماینده‌ی پیشین مجلس که مشروح آن را می‌خوانیم:

 طرح صیانت را ناشی از کدام دسته‌بندی درون مجلس می‌دانید؟

ماهیت طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی»، صیانت نیست.

اولا، اکثریت بزرگ مردم این را صیانت نمی‌دانند، بلکه نوعی دخالت موهن و علیه حقوق خود تلقی می‌کنند.

ثانیاً  مطابق متن، طرح حاوی کنترل و محدودیت و مجازات است. این ناهمخوانی عنوان با محتوای طرح، حاوی نوعی فریبکاری است. علت آن هم عدم پذیرش مردم است. البته قانونی که مردم نمی‌پذیرند، یعنی با افکار عمومی فاصله دارد؛ شانس اجرایی کمتری پیدا می‌کند.

در کشور ما قوانین مشابه این چنینی وجود دارد. این طرح قانونی سرانجامی مشابه قانون منع استفاده از ماهواره یا در بهترین شکل، قانون حجاب اجباری دارد.

نمایندگان مردم مطمئن باشند مردم خود مشکل را حل می‌کنند. اما چرا برای افزایش بی‌اعتمادی باید این همه هزینه کرد؟

علت آن این است که کسانی افکار خود را حق می‌بینند و در صدد اصلاح خود نیستند. ما به ناروا از جیب مردم هزینه می‌کنیم تا رفتار مردم را به دلخواه حاکمیت تنظیم کنیم و این به معنای فاصله بیشتر با عدالت و مردم سالاری است. این در حالی است که این روزها دموکراسی‌ها برای احترام به مردم و برای عمل وفق رای آنان، مطابق احتیاط و جلوگیری از ایجاد سوءظن به رفراندوم‌های پی در پی و به دموکراسی‌های مستقیم رو می‌آورند. به هر حال دور زدن مردم نوعی فریبکاری با آنان است و حتی برای گسترش دین یا نیکی‌ها هم نادرست و حرام است. به ویژه در مجلس قانونگذاری با آزادگی و امانتداری موقعیت نمایندگی منافات دارد. 

این طرح هر چند منتسب به تندروهاست، اما وقتی مجلس به کلیات رای می‌دهد یا به کمیسیون مطابق اصل ۸۵ ارجاع می‌شود، به معنای موافقت اکثریت با کلیات است. 

این طرح چه مشکلاتی برای دولت جدید به وجود می‌آورد؟

دولت هنوز نسبت خودش را با بنیادگرایی و رادیکالیزم مبتنی بر آن روشن نکرده است. دولت ممکن است با آن، به لحاظ فکری و ایدئولوژیکی موافق باشد اما حتما دولت بما هو دولت، با عارضه‌های گریزناپذیر آن مواجه خواهد شد. وابستگی بیش از نیمی از کار و کسب‌های دولتی و غیردولتی به فضای مجازی، مسئله مهمی است. وابستگی بیش از ۷۰ درصد خدمات جامعه به فضای مجازی قابل انکار نیست، سرگرمی و تامین اخبار حدود ۸۰ درصد مردم این کشور به اینترنت خیلی مهم است. نمی‌توان به راحتی و با وضع قانون، چنین امتیاز بدون جایگزینی را از آن‌ها گرفت و یا برای ورود آن‌ها مانع و هزینه ایجاد کرد. دولت نسبت به این مسائل نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد. به باور بنده از همین زوایه و به دلایل مشابه حتما طی چند ماه آینده دولت گناهکار شکل می‌گیرد و دوگانگی دیرینه نهادینه شده در جمهوری اسلامی مجددا در این دوران نیز شکل گرفته و تداوم پیدا می‌کند.

با این طرح اقتصاد کشور چه آسیب‌هایی می‌بیند؟ 

متاسفانه همان طور که گفته می‌شود هر طرح باید پیوست فرهنگی داشته باشد، نمی‌گویند هر طرح حتی طرح‌های فرهنگی، اگر خیر عمومی را دنبال کنند، باید پیوست اقتصادی داشته باشد!

این به معنای بی‌تفاوتی یا بیگانگی متولیان فرهنگ به معیشت مردم است. این خدمت به مردم نیست، بلکه خدمت پر معونه و پر هزینه به نام فرهنگ و به کام تبلیغات بنیاد گرایی است. در این طرح متاسفانه هیچ پیش بینی و برآورد رسمی متقن اقتصادی در پیوست آن وجود ندارد. ولی حتما تصمیمی به زیان اقتصاد ملی و اقتصاد خانوارهای ایرانی است.

به طور کلی هدف نمایندگان از طرح این مسئله چه بود؟ ایده‌آل آن‌ها چیست؟

تحقق رفتارسازی‌های معیار حکمرانی اندک‌سالار، بعد از ناکارآمدی مقررات بی‌معنا و توصیه‌ها، با اعمال محدودیت، ممنوعیت، خشونت‌ورزی و شاید اثبات حقانیت از این راه!

 شهروندان برای اعتراض به این طرح و تلاش برای عدم تصویب آن چه باید بکنند؟

شهروندان وقتی راه گفتگو را حتی با نمایندگان منتخب بسته می‌بینند، راه فریاد هم بن بست می‌دانند، مثل حجاب اجباری و یا ماهواره ممنوعه آن را دور می‌زنند! و این سرنوشت قانون‌گذاری جدا از مردم است.